Schrijver Bret Easton Ellis: ‘Millennials kunnen de tegenslagen van het echte leven niet verkroppen’ (trouw.nl)

‘Millennials kunnen de tegenslagen van het echte leven niet verkroppen’

Dat is iets dat elke generatie lijkt te zeggen over de volgende generatie. Feit is dat de milennials genoeg hebben meegekregen van het internet om de linkse leugens van meerdere kanten te hebben bekeken. Ze zijn veel belangrijker vanwege hun kleinere aantal , en ik denk niet dat ze zo zwak zullen blijven als hun voorgangers. Ze zijn minder conformistisch. Minder religieus. Minder doordrenkt van idiote drogredenen.

Wel lui en gemakzuchtig. Maar als ik me goed herinner waren wij dat ook in de ogen van onze voorgangers. En in het echt ook. Toegegeven. Dat gaat vanzelf over.

inhoud artikel:
De Amerikaanse schrijver Bret Easton Ellis leest in zijn essaybundel ‘Wit’ Generatie Mietje de les. Deze jongvolwassenen zijn overgevoelig en frustreren ‘ieder volwassen debat’.

Bret Easton Ellis is helemaal klaar met millennials. Hij zegt het half-grappend, onderuitgezakt achter een tafeltje in de bistro van een duur Amsterdams hotel. “Morgen vlieg ik terug naar huis, terug naar Los Angeles. Vandaag is de laatste keer dat ik over millennials praat. Ik heb genoeg van hun hysterie, van hun gekrenktheid, van hun aanvallen... het is het me allemaal niet meer waard.”

Die millennialgeneratie – geboren tussen 1985 en 2000 – is het voornaamste doelwit van zijn nieuwe boek ‘Wit’, het eerste in tien jaar, van de schrijver die in 1985 debuteerde met ‘Less Than Zero’ en in 1991 shockeerde met ‘American Psycho’. En het is zijn eerste non-fictieboek.

‘Wit’ is een bundeling persoonlijke essays, waarin hij schrijft over zijn jeugd, horrorfilms, Richard Gere, het spanningsveld tussen esthetiek en ideologisch gedreven kunst, 9/11, Twitter en Kanye West. Maar overal steekt zijn voornaamste grief de kop op: de overgevoeligheid van millennials, gepaard aan het huidige, hysterische politieke klimaat in de VS. Een klimaat dat elk volwassen debat onmogelijk maakt, en overgevoeligheid die zorgt voor een platgeslagen cultuur waarin iedereen tevreden moet worden gehouden – dus ontdaan van rafelrandjes.

Tijdens het gesprek is hij vriendelijk en welwillend, hoewel spottend en lichtelijk verveeld. Meermaals noemt hij zichzelf met zichtbaar genoegen ‘ook maar een witte man van middelbare leeftijd en dus irrelevant’. Maar onder dat venijn schuilen oprechte zorgen om de politieke en culturele gesteldheid van vandaag de dag.

Ellis stoort zich aan een tijdsgewricht waarin elke aflevering van ‘Game of Thrones’ langs de feministische meetlat wordt gelegd. Vroeger mochten films nog gewoon films zijn, constateert hij nostalgisch in het begin van zijn boek: “Er waren geen antwoorden, net zomin rechtvaardigingen voor de willekeur van het dagelijkse leven: shit happens, het is slikken of stikken, hou op met janken, neem je pilletje en grow the fuck up.”

Hoe werd uw boek in de VS ontvangen?
“Zoals ongeveer al mijn boeken. Slecht. Echt slecht. Tenminste, in de pers. The New York Times was verrassend genoeg mild, maar ik verdenk ze ervan dat ze dat deden omdat ze een evenement met mij moesten verkopen. Er was voornamelijk hysterie aan de linkerkant van het spectrum – wat te verwachten was, omdat het boek daar juist over gaat.”

Wat is hét verschil tussen millennials zoals ik en u?
“Wel, jullie hebben mijn sympathie! Ik woon al tien jaar samen met een millennial! Dat gedoe over Generatie Mietje begon als een grap op Twitter, maar is wat opgeblazen. Ik heb me altijd verbaasd over waar mijn vriend zich allemaal wel niet over kon opwinden. Tegelijkertijd zijn er volwassen mannen op universiteitscampussen die safe spaces eisen als er iemand langskomt met een mening die niet de hunne is. En ik maar denken aan de generatie van mijn grootvader, die op die leeftijd de stranden van Normandië bestormde…

“Enfin. Het was een grap, ik gaf wat voorbeelden van Generatie Mietje, ik gaf één interview hierover, en dat explodeerde. Nu, in ‘Wit’, kom ik er pas op terug. En op de een of andere manier zorgt dat wederom een enorme opwinding in de VS. Waarmee mijn punt eigenlijk meteen is bewezen.”

U zei eerder wel van dit soort ophef te genieten.
“Een van de eerste besprekingen van ‘Wit’ was van een transgender millennial – zo hysterisch, zo hatelijk en ik was zo oud en wit en irrelevant… Halverwege daagde het me: zij is veel meer met mijn boek bezig dan ik zelf!”

Waarom denkt u dat die generatie zo lichtgeraakt is?
“Een generatie ontwikkelt zich niet in een vacuüm, maar is een reactie ergens op. Mijn generatie– Generatie X – reageerde op de babyboomers, die zichzelf de meest geweldige mensen ooit vonden. Millennials zetten zich weer af tegen de apathische, nihilistisch-coole houding van mijn generatie.

“Maar ze zijn ook de eerste generatie die opgroeit in een digitale wereld. Vol sociale media. Waarmee je een wereld kunt scheppen die precies voldoet aan hoe jij wilt dat die wereld is. Ze ontlopen de brute werkelijkheid. Uiteindelijk kun je je alleen niet voor die echte wereld blijven verstoppen: er is pijn, iemand blijkt toch niet van je te houden, je ouders gaan dood – en millennials vinden dat moeilijk te verkroppen.

“Ik was oprecht verrast toen ik erachter kwam dat mijn 32-jarige vriend bepaalde tegenslagen in het leven moeilijker bleek te verwerken dan ik.”

Het digitale tijdperk geeft iedereen een platform, een medium, een stem. Waarom is dat erg?
“Iedereen dénkt dat -ie een stem heeft, maar niet iedereen zou een stem moeten hebben. Het heeft direct invloed op onze cultuur: onze films, onze popmuziek, het medialandschap. Je ziet dat vooral aan het gebrek aan ambacht. Stijl en esthetiek doen er niet meer toe: het gaat tegenwoordig alleen maar om de boodschap. Dat is niet zo gek wanneer iedereen alles kan maken met zijn telefoon. Maar wat is nu de schoonheid van een YouTube-kanaal? Dat iedereen zich kán uitdrukken heeft invloed op hoe ze zich uitdrukken.”

In zekere zin zijn de romans van Bret Easton Ellis allemaal te zien als een satire op de tijdgeest: ‘Less Than Zero’ op het nihilisme van de verwende jeugd in de vroege jaren tachtig, ‘American Psycho’ op het grootstedelijke yuppiebestaan aan het eind van dat decennium, ‘Glamorama’ op de door MTV aangejaagde celebritycultus van de jaren negentig.
Polarisatie, overgevoeligheid, slachtoffercultuur, daar gaan de essays van ‘Wit’ over.

Dat is toch prachtig materiaal voor een roman?
“Ik heb daar veel over nagedacht en het antwoord verandert, maar het belangrijkste is dat ik niet zou weten waar zo’n roman over zou moeten gaan. Over mij, samenwonend in Hollywood met mijn 20 jaar jongere vriend, terwijl we voortdurend ruzie maken? Wat zou de metafoor moeten zijn? En eerlijk gezegd: ik ben al een poos niet meer geïnteresseerd in de roman. Ik lees ze nog altijd graag en veel, maar het schrijven ervan… Ik loop er niet meer voor warm. Ik kan niet meer, zoals ooit, jaren aan een roman werken, die concentratie ben ik kwijt.”

Ellis ergert zich aan de huidige ‘cancelcultuur’: iemand maakt een uitglijder, dat veroorzaakt buitensporige ophef en de ‘dader’ wordt als paria uit het publieke leven verbannen. Zo ontsloeg Disney ‘Guardians of the Galaxy’-scenarist James Gunn vorig jaar (tijdelijk) om pedofielengrappen die hij tien jaar eerder op Twitter had gemaakt. En de comedyserie ‘The Conners’ van Roseanne Barr moest van de buis nadat Barr in een tweet Obama-adviseur Valerie Jarrett ‘een baby van ISIS met Planet of the Apes’ had genoemd.

Ellis maakte zelf iets vergelijkbaars mee toen zijn uitgeverij Simon & Schuster ‘American Psycho’ schrapte terwijl het boek al van de drukpers rolde. Niemand gaf nog een zier om zijn carrière. Maar hier zitten we dan. Vijf boeken later. Ellis: “Die cancelcultuur bestond toen al – alleen is de wereld een stuk gevoeliger geworden, iemand beledigen gaat veel makkelijker. Veel mensen dachten destijds dat ik nooit meer een boekcontract zou krijgen. ‘American Psycho’ werd neergesabeld, nadat een andere uitgeverij het alsnog uitbracht. Mijn vriend en schrijver Jay McInerney zei onlangs dat mijn reactie op de huidige tijdgeest volledig te verklaren is door wat er toen is gebeurd.”

Heeft hij een punt?
“Nou, je gaat de wereld wel anders bekijken. Zo was er destijds een hele hoop fake-news rondom mijn persoon. Maar: je hebt gelijk, ik heb het overleefd. Alleen kwam dat doordat mijn boek uiteindelijk niet bleek te zijn wat men zei dat het was.”

Ellis is ervan overtuigd dat ‘American Psycho’ nu niet meer gepubliceerd zou kunnen worden. “Want: te gewelddadig, te nihilistisch, te beledigend, te misogyn, te racistisch, te hatelijk, er zitten verkrachtingsscènes in, verkrachtingen van dieren, andere gruwelijkheden met dieren… Zal ik maar ophouden?

“De tijd is er niet beter op geworden voor kunstenaars. Misschien is dat wel de reden waarom ik geen fictie meer wil schrijven. Zou dat het kunnen zijn?”

Terwijl u erom bekendstaat dat u zich nergens wat van aantrekt.
“Maar ook ik heb de laatste jaren filmscripts geschreven die voorheen kansrijk geweest zouden zijn; nu worden ze uit politieke correctheid niet verfilmd. Sommige dingen kun je niet meer zeggen, niet meer maken. Dat heeft wel degelijk invloed op de cultuur.”

In uw boek gebruikt u hier grote woorden voor: cultureel fascisme, censuur, dat grote bedrijven de cultuur in de tang hebben in de VS…
“Iedereen in LA maakt zich zorgen over Disney, dat machtiger en machtiger wordt. Wat gaat dat betekenen: kun je straks niet meer roken in films, is naakt niet meer toegestaan, zien we straks alleen nog geweld zonder bloed – zoals in al die superheldenfilms?”

“Maar er blijft er altijd een publiek voor dat soort dingen. Het is altijd nodig taboes te doorbreken. Het is nodig om beledigend te zijn. Want dat is vrijheid. En let wel: het wil niet zeggen dat ik het steun, dat ik erachter sta – maar marginalisatie kan grappig zijn! Homograppen kunnen grappig zijn! Mij beledig je daar niet mee.”

Terugkomend op Roseanne Barr: Ellis noemt die kwestie vooral verdrietig. Niet omdat hij illustreert hoe je in één klap een paria kunt worden na één slechte grap. Maar omdat de oorverdovende ophef elk volwassen gesprek over de grenzen van humor bij voorbaat onmogelijk maakte.

“Ik ken veel mensen die op Trump hebben gestemd. Daar willen ze niet over praten, omdat hun toch alleen maar hysterie staat te wachten. Rechts wíl wel, maar links wil niet praten met de andere kant. Ook daarom heb ik dit boek geschreven. Ik heb niet gestemd, maar ik zie mezelf toch meer aan de progressieve kant van het spectrum. Alleen heb ik links nog nooit zo wanhopig en verward gezien. Het is een afschuwelijk gezicht.

“Het is een grote fout is om te denken dat er bij de volgende verkiezingen in 2020 niet iets gaat gebeuren wat veel mensen erg ongelukkig gaat maken. Trump wint, dat staat voor mij al vast. Maar goed, we zeiden ook dat Hillary ging winnen, dus weet ik veel. Enfin. Wie ben ik. Oud genoeg om me Nixon nog te herinneren. Ook dit gaat voorbij.”