Washington bereidt zich voor op Mueller-rapport: wat valt er te verwachten? (nrc.nl)

Voor degenen die tegen een betaalmuur aanlopen :

Washington is deze donderdag in blijde verwachting. Ergens in de Amerikaanse ochtend (-middag in Nederland) zal minister van Justitie William Barr het langverwachte rapport van speciaal aanklager Robert Mueller vrijgeven. Diens onderzoek richtte zich de afgelopen twee jaar op de Russische inmenging in de verkiezingsrace van 2016, de vermeende samenspanning daarbij tussen Moskou en team-Trump en andere aanverwante zaken. Vier vragen en antwoorden over wat deze donderdag wel én niet te verwachten valt.

1. Het Mueller-rapport was toch allang af?

Mueller leverde zijn onderzoek op vrijdag 22 maart in bij het ministerie van Justitie. Het daaropvolgende weekeinde stuurde Barr een brief naar het Congres met Muellers conclusies. De belangrijkste luidde dat Rusland weliswaar de verkiezingsrace beïnvloedde met hacks en socialemedia-campagnes. Maar dat hierover geen actieve of stilzwijgende afstemming plaatsvond met het campagneteam van de winnende kandidaat, de Republikein Donald Trump.

Op een ander punt was Mueller minder stellig: mogelijke belemmering van de rechtsgang door president Trump. Hiervan kon hij de president beschuldigen noch vrijspreken. Een helder besluit op dit punt stuitte, volgens Mueller, op „lastige kwesties”. Barr, eerder dit jaar door Trump op deze post benoemd, trok die conclusie wél: in zijn brief schreef hij dat de president er niet voor vervolgd zou moeten worden.

2. Hoeveel nieuwe informatie komt er vandaag vrij?

De mate van transparantie die Barr toepast, is al inzet van politieke strijd. Hij vatte het bijna vierhonderd pagina’s tellende rapport (bijlagen niet meegeteld) vorige maand samen in krap vier kantjes. De afgelopen vier weken heeft zijn departement het eindrapport ‘geredigeerd’. Informatie die lopende rechtszaken, politie-onderzoeken of inlichtingenoperaties zou doorkruisen, moest worden weggelakt. Evenals de namen en gegevens van mensen die slechts zijdelings onderzocht werden, dit om hun reputatie en privacy te beschermen.

Voor dit redigeren zijn bepaalde regels, maar er zal zo goed als zeker politiek debat ontstaan over de wijze waarop de minister die heeft toegepast. Het rapport zal voor iedereen te lezen zijn via de website van de speciaal aanklager. Ook zal Barr later op de dag een persconferentie geven.



3. Waar moeten we vooral op letten in het rapport?

Dat valt grofweg in twee delen uiteen: de collusion (vermeende samenzwering met Rusland) en de obstruction of justice (hinderen van de rechtsgang).

Amerikaanse media buitelden de afgelopen twee jaar over elkaar heen met verhalen over de Russische inmenging en contacten tussen Trumps entourage en Russen. Regelmatig werd daarbij gesproken van een smoking gun: onomstotelijk bewijs. Wat haalde Mueller over die sleutelmomenten en hoofdrolspelers naar boven en met welke argumenten bepaalde hij dat van collusion nooit sprake was?

Wat betreft belemmering van de rechtsgang is het iets minder interessant wat Mueller blootlegde. Een groot deel van Trumps acties (ontslag van FBI-directeur Comey, bijvoorbeeld) en uitspraken („this Russia thing” als de reden voor Comeys congé) voltrok zich namelijk in alle openbaarheid. Op dit punt is vooral interessant waarom Mueller zelf geen conclusie trok. Wilde hij dit politiek gevoelige besluit misschien liever aan het Congres overlaten?

Toen Barr in maart besloot dat president Trump hier niet voor vervolgd hoefde te worden, liet hij doorschemeren dat geen ‘corrupte opzet’ kon worden bewezen. De Democratische oppositie zal op zoek gaan naar informatie in het rapport om die stelling te weerleggen.



4. Hoe gaat het na vandaag verder met deze sage?

Het Amerikaanse publiek lijkt zijn interesse voor ‘Russiagate’ enigszins verloren te hebben, maar het politieke gevecht erover is nog allesbehalve gestreden. De afgelopen weken gebruikte Trump de brief van Barr om te stellen dat Mueller hem „volledig vrijgepleit” heeft.

De Democraten proberen met alle macht op dat beeld in te breken. Zij eisen het hele rapport op, hiervoor circuleren al dagvaardingen. Dit zal de minister vermoedelijk weigeren, waardoor het zal uitdraaien op een lang juridisch gevecht.

Begin mei zal Barr gehoord worden in het Congres: dit bood hij zelf aan. Mueller zal waarschijnlijk ook opgeroepen worden. Verder kan de komende maanden nog veel informatie naar buiten komen in de lopende onderzoeken naar Trumps entourage, waarvan een deel voortkomt uit het Mueller-rapport. Met het Rusland-onderzoek zijn de juridische problemen van Trump&co namelijk niet over. Tekenend is dat Trump twee advocatenteams heeft die een repliek zullen geven op Muellers rapport: namens hem als privépersoon en namens hem als president.

Ook de Republikeinen en Trump laten de zaak niet rusten. Zij haalden uit naar de „nepnieuwsmedia” die een „heksenjacht” zouden voeren. En ze stellen dat nu de „onderzoekers onderzocht moeten worden”. Het Rusland-onderzoek ontsproot immers uit een FBI-onderzoek: begon de federale recherche dit omdat ze wilde uitsluiten dat er bij alle rook ook vuur was, of wilde ze Trump laten struikelen? Barr verkondigde vorige week dat hij vermoedt dat Trump als kandidaat onder de regering-Obama „bespioneerd” is. Hij laat zijn ministerie uitzoeken of hierbij kwade opzet in het spel was.