Video – Geert Wilders: ‘De islam is één grote rotte appel die we moeten wegsnijden’ PVV-leider reageert op integratieonderzoek Telegraaf (politiek.tpo.nl)

Je weet dat de middeleeuwen v.a. het jaar 500 beginnen, en dat die dus nooit meegemaakt heeft? moet zijn:
Je weet dat de middeleeuwen v.a. het jaar 500 beginnen, en dat Augustinus die dus nooit meegemaakt heeft?

@550 [Je weet dat de middeleeuwen v.a. het jaar 500 beginnen, en dat die dus nooit meegemaakt heeft? Augustinus was bisschop in een tijd dat "consensus" nog nauwelijks bestond tussen de diverse kerkgemeenschappen.]

Laten we ons concentreren op de overgang van late oudheid naar vroege middeleeuwen. Het aantal teksten dat in het Westen circuleerde was beperkt. De verschillende schrijvers, een betrekkelijk kleine groep, leerden van elkaar, ontleenden aan elkaar, en zo ontstond er vaak vanzelf een brede consensus op specifieke onderwerpen, zoals de verklaring van bepaalde bijbelpassages.

Augustinus was één van de populairste auteurs. Zijn werk had een zeer grote verbreiding en hij hoort samen met Johannes Chrysostomus bij de kerkschrijvers van wie het grootste aantal teksten is overgeleverd. Elders zegt hij dat God de regeling in Deuteronomium 24:1-4 instelde ‘om door de gedachte aan een scheidingsbrief de overhaaste woede van de echtgenoot tegen te gaan’ (De serm. Domini in monte, 1,14). Augustinus zegt vervolgens dat Jezus dit allemaal veranderde en alleen ‘fornicatio’ als uitzondering accepteerde.

We kunnen ook kijken wat Augustinus’ tijdgenoot Hiëronymus, die de bekende Latijnse bijbelvertaling (de Vulgaat) opstelde, over dat onderwerp zegt. En in Hiëronymus’ commentaar op Mattheüs lezen we:

‘De Heiland zette duidelijk uiteen, dat Mozes had bevolen een scheidingsbrief te geven vanwege de hardheid van het hart van de echtgenoten ... om moord te voorkomen.’ (Comm. in Matth., 1, 6)

En Chrysostomus schrijft in zijn preken over Mattheüs (in het Grieks, maar ook bekend in het Westen) langs dezelfde lijnen:

‘Er was een oude wet, die inhield dat wanneer iemand zijn vrouw haatte, het hem niet verboden mocht worden om haar weg te sturen, en een ander in haar plaats naar zijn huis te brengen. (...) Maar dit gebeurde vanwege een ander, veel groter kwaad: had Hij hem namelijk genoodzaakt haar in huis te houden zelfs wanneer ze gehaat werd, dan zou de hatende echtgenoot haar gedood hebben. Want zo was het volk van de Joden.’ (Hom. in Matth. 17, 4)

Zo zie je dus dat deze opvatting over de strekking van Deuteronomium 24:1-4, nl. dat God de Joden had toegestaan om vanwege allerlei redenen van hun vrouw te scheiden, minstens bij twee Latijnse en één Griekse kerkvader te vinden, alle drie in de tijd waar jij aan refereert, nl. rond het jaar 400, de vormingstijd van het middeleeuwse christendom. Welke namen kun jij daar tegenover stellen?

@550 [Van eenheid binnen de katholieke kerk was nauwelijks sprake.
Die kwam er feitelijk pas nadat het Romeinse rijk uiteen viel, en de Roomse Bisschop steeds meer macht naar zich toetrok.
Er was toen (oudheid/begin middeleeuwen waar we hier over spreken) feitelijk nog geen sprake van kerkelijke autoriteit of consensus.
Pas later (en voornamelijk door reformatorische- en calvinistische stromingen) werd Augustinus als kerkelijke autoriteit I.M. gezien.]

Ik denk dat jij je de situatie iets chaotischer en pluriformer voorstelt dan ze was. De intellectuele wereld was in die tijd in het Westen in rap tempo vrij klein aan het worden, en Augustinus werd in die wereld als een reus beschouwd. Maar deze interpretatie werd niet alleen door Augustinus gevolgd; zie hierboven.

Aanvulling @553 . Zie ook ter illustratie van de cruciale positie die Hiëronymus en Augustinus in de traditie van het laat-klassieke / vroeg-middeleeuwse christendom innemen, en die jij kennelijk onderschat: Cook & Herzman, ‘The Medieval World View’, hoofdstuk 4, ‘The Latin Fathers: Jerome and Augustine’, p. 79 e.v.

‘It was only in the fourth and fifth centuries (...) that a theological tradition developed in the Latin-speaking West. The first major figure was Saint Jerome (c. 342-420) (...). Saint Augustine lived during the waning days of the Roman Empire in the West (...). He is one of the two or three most influential thinkers in all of Christian thought, and perhaps the seminal figure in determining the way the Middle Ages looked at reality.'

En over Augustinus' invloedrijke theorie van bijbelexegese:

'(...) by examining three of his important works, one can see something of both the breadth and depth of his influence. ‘On Christian Doctrine’ contains his theory of how to read Scripture...', etc.

En zo zijn er legio overzichtswerken te citeren waarin Augustinus als de centrale autoriteit van de middeleeuwen en het Westerse christendom wordt opgevoerd. Twee voorbeelden:

'The time was ripe for the emergence of an independent Latin theology. Jerome was producing the biblical scholarship, but he was no thinker. This task fell to the lot of a young African named Augustine, who by the range and profundity of his mind came to tower not only over all his immediate contemporaries but over the subsequent development of Western Chistendom.'
(Chadwick, 'The Early Church', p. 216)

'The greatest Christian philosopher of the Western church in this age - one of the greatest of all ages - was St. Augustine of Hippo (354-430). (...) These works were studied all through the Middle Ages. Augustine's conviction that philosophy could bring a man to a partial understanding of the truth but that it needed to be complemented by divine revelation became the standard teaching of the medieval schools. His teachings on predestination, grace, free will, and the origin of evil shaped the whole central tradition of medieval theology...'
(Tierney, 'Western Europe in the Middle Ages: 300-1475', p. 51)

Goed, nu heb ik hier wel even genoeg energie in gestoken.

@545 [Ten tijde van Jezus leefde het Joodse-/Israëlische volk onder de Romeinse wetten, moraal en zeden. Die waren veel losser dan ten tijde van de reis vanuit Egypte naar het beloofde land (waarin Deut. zich afspeelt). Ten tijde van die reis was het voor het volk Israël (op basis van het 7de gebod) heel duidelijk dat scheiden slechts toegestaan was wanneer de vrouw zich schuldig gemaakt had aan hoererij of overspel. Daar staat dan ook niet voor niets: " indien zij geen genade zal vinden in zijn ogen, omdat hij iets schandelijks aan haar gevonden heeft". (Ook de eerwraak vindt daarin haar grondslag)
Ten tijde van Jezus, met de lossere Romeinse moraal, werd ook de scheidingsgrond opgerekt. Vandaar dat Jezus die scheidingsgrond opnieuw onderstreepte.
Het was niet, zoals jij lijkt te opperen, een nieuwe richtlijn, maar een onderstreping van de bestaande richtlijn die aan het vervagen was.]

Het had niets met de Romeinse moraal te maken, ook niet in de ogen van de katholieke kerk van die tijd. Ik heb inmiddels bij een aantal vroege schrijvers - Tertullianus (+240, in ‘De monogamia’, Hilarius van Poitiers (+367, in ‘Commentarius in evangelium Matthaei’), Chrysostomus (+407, in ‘Homilia 62 in Matthaeum’), Hiëronymus (+420, in ‘Commentarii in evangelium Matthaei’), Augustinus (+430, o.a. in ‘De sermone Domini in monte’) - uitspraken over dit onderwerp gevonden, en waar ze er iets over zeggen bevestigen ze dit allemaal: Jezus beperkte de mogelijkheden tot echtscheiding daar waar de wet van Mozes ze (noodgedwongen) ruim had gehouden. Geen wonder ook, want die interpretatie gaat direct terug op een passage uit het NT, namelijk Marcus 10:2-5, waarin de Farizeeërs aan Jezus vragen of een man zijn vrouw mag wegsturen. Jezus vraagt daarop: ‘Wat heeft Mozes jullie voorgeschreven?’ ‘Hij heeft toegestaan een scheidbrief te schrijven en haar weg te sturen.’ ‘Dat heeft hij voor jullie geschreven vanwege de hardheid van jullie harten.’ (Vulgaat, op http://biblehub.com/vul/mark/10.htm )

Bronteksten zijn te vinden op:

http://www.tertullian.org/latin/de_monogamia.htm (Tertullianus)

http://www.documentacatholicaomnia.eu/02m/0315-0367,_Hilarius_Pictaviensis,_In_Evangelium_Matthaei_Commentarius,_MLT.pdf (Hilarius)

https://books.google.nl/books?id=VghNAAAAcAAJ&pg=PA409&dq=chrysostomus+in+matthaeui&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwiupcbGjJPWAhVFJFAKHRigDdoQ6AEIKDAA#v=onepage&q=libellum&f=false (Chrysostomus)

http://www.documentacatholicaomnia.eu/02m/0347-0420,_Hieronymus,_Commentariorum_In_Evangelium_Matthaei_Libri_Quattuor,_MLT.pdf (Hiëronymus)

http://www.augustinus.it/latino/montagna/index2.htm (Augustinus)

@555 (o.a.)

Je hebt er, tijdens mijn afwezigheid, nogal wat tijd in gestoken.
Dat waardeer ik bijzonder.
Het geeft dan ook een goed beeld van waar jouw zienswijze vandaan komt.

Feit is echter, dat eind 300 begin 400 de katholieke kerk nog volop aan het zoeken was naar- en worstelen met haar inzichten en standpunten.

Het gegeven dàt er zoveel over dit onderwerp geschreven werd, geeft al aan hoe controversieel het onderwerp destijds was.
De meeste theologen die jij hier aanhaalt, waren tijdens hun leven allerminst onomstreden.
En hoewel ze in hun tijd allemaal een aanzienlijke bijdrage geleverd hebben in de vorming van de katholieke leerstoel, zijn ze even zozeer verketterd gedurende hun leven.
Chrysostomus bijvoorbeeld, werd zelfs uit zijn functie gezet en verbannen door de kerk.
Pas zo rond de 18de 19de eeuw werden de denkbeelden die jij hier verdedigd gemeen goed.
Met name omdat de Romeinse seksuele moraal op z'n minst nogal "vrij gevochten" te noemen was, speelden deze vraagstukken.

De katholieke kerk (en metname sinds de Roomse bisschoppen als hoogste autoriteit binnen het orgaan gezien werden) is bij uitstek een kerkgenootschap dat de religieuze opvattingen ondergeschikt maakt aan financiële belangen, welke op hun beurt weer afhangen van het aantal volgelingen en vooral met de positie van hun volgelingen.

De apostelen, die (tussen de 1ste en de 3de eeuw) aan de basis stonden van de diverse kerkgemeenschappen (zie hun brieven) verkondigden hun leer zoals zij deze van Jezus geleerd hadden, en binnen die leer was er geen plaats voor scheidingen tenzij er sprake was van hoererij of overspel, zoals je ook terug kunt lezen in de div. evangeliën.
De discussie die daarover ontstond (3de eeuw) binnen de katholieke kerk was geïnstigeerd doordat het katholicisme de officiële Romeinse staatsgodsdienst was geworden, en aangepast moest worden aan de Romeinse moraal en zeden teneinde rebellie onder de Romeinse elite te voorkomen.
Daarin ligt de bron van de ontstane discussies, en de noodzaak van de katholieke kerk om theologen naar voren te schuiven die "het recht om te scheiden" vanuit "de Schrift" moesten verantwoorden en verdedigen.

De rol van Jezus die op aarde kwam was (buiten zijn sterven als offerlam) niet "het veranderen van de religie" maar het corrigeren van al hetgeen wat door toedoen van de farizeeërs en schrift geleerden verbasterd was binnen de religie (feitelijk precies zoals de katholieke kerk het christendom verbasterd ten einde haar eigen machtspositie te consolideren)
De leerstellingen van Jezus (en zijn terechtwijzingen/vermaningen aan de farizeeërs en schrift geleerden) zoals deze beschreven werden door de apostelen in hun evangeliën zijn feitelijk een uiteenzetting van hoe de Mozaïsche wetten van oorsprong bedoeld waren.
Vandaar ook dat er staat in Marcus 10:5-6:
5 En Jezus, antwoordende, zeide tot hen: Vanwege de hardigheid uwer harten heeft hij ulieden dat gebod geschreven.
6 Maar van het begin der schepping heeft ze God man en vrouw gemaakt.
Jezus verwijst hier heel duidelijk naar "hoe het bedoeld was", en niet naar "hoe het moet worden"

Je hebt dan ook in zoverre gelijk, dat (en dan met name na het uiteen vallen van het Israëlische volk in twee koninkrijken) de scheidingsgronden onder de joden steeds ruimer geïnterpreteerd werden.
De katholieke kerk (waar deze discussie feitelijk om begonnen is volgens mij, maar zeker weten doe ik dat ondertussen niet meer ) stond in haar begin tijd geen scheidingen toe tenzij wegens overspel/hoererij.
Onder invloed van de Romeinse bisschoppen en haar door jou aangehaalde theologen is dit media vierde eeuw aangepast.
Zo ergens rond het einde van de vijfde eeuw, begin zesde eeuw greep de katholieke kerk echter weer terug op de strengere kijk op scheidingsgronden, Terwijl deze ergens in de eerste eeuwen van het tweede decennium weer verder en verder opgerekt werden door de (ondertussen Rooms) katholieke kerk.

Dit laatste deel schrijvende realiseer ik me trouwens dat we het oorspronkelijk hadden over de vraag of scheiden toegestaan was bij de Joden....
Kortweg:
Ja, dit was toegestaan.
Oorspronkelijk uitsluitend op grond van hoererij/overspel, hoewel de scheidingsgrond naar verloop van tijd steeds verder opgerekt werd.

@557 [Het gegeven dàt er zoveel over dit onderwerp geschreven werd, geeft al aan hoe controversieel het onderwerp destijds was.]

Dat doet het niet. Als er veel over een onderwerp geschreven wordt, en men is het niet met elkaar eens, dan is er sprake van een controverse. Als er veel over een onderwerp geschreven wordt, maar op overeenkomstige wijze, en men schrijft elkaar na, dan wordt het na verloop van tijd een gemeenplaats. In het onderhavige geval wordt teruggegrepen op de ‘hardheid’ van de Joden als verklaring voor de verschillen tussen de mozaïsche wet en de nieuwtestamentische ‘blijde boodschap’. Zo is er ook de gemeenplaats m.b.t. de door de Israëlieten meegenomen ‘schatten van Egypte’, die na de introductie door Augustinus in ‘De doctrina Christiana’ (2, par. 40.60) * ) voor de Latijnse christenheid vele eeuwen lang als standaardrechtvaardiging zou fungeren voor het gebruik van de klassieke literatuur door christenen. Zo is er ook de gemeenplaats van de ‘filosofie als dienstmaagd van de theologie’, die om soortgelijke redenen werd gebruikt. Als jij gelooft dat het thema van de ‘hardheid des harten’ van het Joodse volk controversieel was, dan daag ik je uit dat te bewijzen. Ik heb mijn standpunt voldoende onderbouwd met verwijzingen naar bestaande bronnen. Bovendien komt dit argument rechtstreeks uit het evangelie, bij monde van Jezus.

* ) Zie http://www.augustinus.it/latino/dottrina_cristiana/index2.htm

[De meeste theologen die jij hier aanhaalt, waren tijdens hun leven allerminst onomstreden.
En hoewel ze in hun tijd allemaal een aanzienlijke bijdrage geleverd hebben in de vorming van de katholieke leerstoel, zijn ze even zozeer verketterd gedurende hun leven.]

Natuurlijk was niet iedereen het tijdens hun levens het op alle punten met hen eens. Augustinus is betrokken geweest bij felle theologische controverses (Pelagianen, Donatisten) die zelfs de overheid tot ingrijpen aanzetten. Maar hij had de steun van de massa, hij ‘won’, en zijn invloed is doorslaggevend geweest, terwijl zijn tegenstanders nog tijdens zijn leven zijn verketterd. Zie praktisch elk willekeurig overzichtswerk over het christendom in de late oudheid. Zie ook de citaten die ik in @554 gaf. Zo zijn er veel, veel meer.

[Chrysostomus bijvoorbeeld, werd zelfs uit zijn functie gezet en verbannen door de kerk.]

Chrysostomus is spoedig na zijn dood gerehabiliteerd en heilig verklaard (43 en daarna is hij voor het Oosten altijd één van de grootste kerkschrijvers gebleven. De controverses tijdens zijn leven hadden vooral een politiek karakter; als prediker was hij immens populair. Overigens is dit alles van minder belang; waar het om gaat is dat zijn teksten werden gelezen, gebruikt, gekopieerd, en dat men aan hem ontleende. Zie hierboven.

[Pas zo rond de 18de 19de eeuw werden de denkbeelden die jij hier verdedigd gemeen goed.
Met name omdat de Romeinse seksuele moraal op z'n minst nogal "vrij gevochten" te noemen was, speelden deze vraagstukken.]

Je stelt, maar je bewijst niets. Onderbouw het eerst maar eens met bronnen en citaten, dan wil ik er wel verder op doorgaan.

@557 [De apostelen, die (tussen de 1ste en de 3de eeuw) aan de basis stonden van de diverse kerkgemeenschappen (zie hun brieven) verkondigden hun leer zoals zij deze van Jezus geleerd hadden, en binnen die leer was er geen plaats voor scheidingen tenzij er sprake was van hoererij of overspel, zoals je ook terug kunt lezen in de div. evangeliën.
De discussie die daarover ontstond (3de eeuw) binnen de katholieke kerk was geïnstigeerd doordat het katholicisme de officiële Romeinse staatsgodsdienst was geworden,]

Staatsgodsdienst werd het christendom pas aan het einde van de 4e eeuw, nadat Constantijn het in 313 had gelegaliseerd. In de late 3e eeuw werden de christenen nog vervolgd (Diocletianius en Galerius).

[en aangepast moest worden aan de Romeinse moraal en zeden teneinde rebellie onder de Romeinse elite te voorkomen.
Daarin ligt de bron van de ontstane discussies, en de noodzaak van de katholieke kerk om theologen naar voren te schuiven die "het recht om te scheiden" vanuit "de Schrift" moesten verantwoorden en verdedigen.]

Ook dat is niet correct. In de late keizertijd werd de christelijke ethiek niet losser, terwijl de Romeinse huwelijkswetgeving juist strenger werd. De katholieke kerk is in haar officiële leer altijd strikt gebleven en was in dit opzicht ook strenger dan sommige andere christelijke sekten en, uiteraard, het jodendom. Zie bijv. Robin Lane Fox, ‘Pagans and Christians’, * ) p. 352 e.v., over de christelijke moraal t.a.v. hertrouwen en echtscheiding:

‘Here, Christianity was not suiting its ethic to the prevailing morality or tempering it to the mood of the times.’ ‘Among Jews and Gentiles, this prohibition was novel and a lasting source of complication. When Christian Emperors eventually tried to limit divorce by law, they were foiled by their subjects’ prompt evasions. It was among those Christians who had stayed closest to their Jewish roots that Bishop Epiphanius, in the late fourth century, discovered to his horror a willingness to tolerate up to seven consecutive marriages.’

* ) https://www.penguin.co.uk/books/55462/pagans-and-christians/

Binnen de kerk speelden zich in de eerste eeuwen discussies af over de vraag of en in hoeverre het huwelijk een wenselijke toestand was, of priesters een huwelijk mochten aangaan, of echtscheiding bij overspel een verplichting of een recht was, en of hertrouwen bij leven van de ex-echtgenote was toegestaan. Niet over de verruiming van echtscheidingsgronden om Romeinse elites te plezieren.

Natuurlijk werd er, met name door vooraanstaande mannen, om allerlei redenen gescheiden zolang het Romeinse recht van kracht bleef, maar daarmee laadde men wel in steeds sterkere mate een sociaal en kerkelijk odium op zich. De late 4e eeuw is sowieso de tijd waarin keizers en keizerinnen om allerlei redenen door hun bisschoppen publiekelijk aan de schandpaal werden genageld (Theodosius door Ambrosius, keizerin Eudoxia door Chrysostomus).