Overheid worstelt met fenomeen 'haatimam' (volkskrant.nl)

In Nederland haalt de overheid al jaren alles uit de kast om de omstreden Syrisch-Nederlandse imam Fawaz Jneid de radicale mond te snoeren. Het nieuwste instrument dat van stal is gehaald is het opleggen van een gebiedsverbod aan Fawaz, die voorlopig niet meer mag prediken in zijn islamitische boekhandel in de Haagse wijk Transvaal.

Haagse moslimouders kennen de reputatie van Fawaz maar al te goed. Zij vrezen de gevolgen van zijn 'intolerante boodschap waarmee hij bijdraagt aan radicalisering van jongeren', zoals burgemeester Pauline Krikke vorige week zei.
De voorbeelden - de een onder de radar, de ander in de schijnwerpers van het publieke debat - illustreren het geworstel van westerse overheden met het fenomeen 'haatimam'. De vrijheid van meningsuiting en godsdienst kunnen een ferm optreden belemmeren. Vooral als de veronderstelde haatpredikers bewust aanschuren tegen de grenzen van de rechtsstaat, gaan roepen dat de staat met twee maten meet en dat de maatregelen een aanval zijn op de islam.

Wat kan de overheid doen tegen vermoedelijke haatpredikers? Buitenlandse inlichtingendiensten kunnen informatie over potentieel gevaarlijke geestelijken uitwisselen. Dergelijke informatie wordt door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gebruikt voor zijn 'alerteringslijst'. Over criteria daarvoor doet de NCTV geen mededelingen. 'Dat is vertrouwelijk', zegt een woordvoerder. Predikers komen op die lijst als ze 'onverdraagzame en antidemocratische boodschappen hebben uitgedragen en als een gevaar worden gezien voor de nationale veiligheid en de openbare orde'. Zij krijgen geen visum.
Wat kan de overheid doen tegen vermoedelijke haatpredikers?
Internationaal verloopt de samenwerking niet altijd even soepel. Zo dumpte de Belgische overheid in november 2016 haatimam El Alami Amaouch in Nederland. De Belgische Staatsveiligheid wilde van hem af, omdat hij 'gif is voor onze jongeren en terreur verheerlijkt'. Hij werd in verband gebracht met Belgische Syiëgangers en had in een preek Allah gesmeekt de 'tong en benen af te snijden' van een seculiere Marokkaanse dichter.

De Marokkaanse imam werd de grens over gezet, omdat hij door een huwelijk ook de Nederlandse nationaliteit heeft. Den Haag was daar niet bepaald gelukkig mee, maar kon hem vanwege zijn Nederlanderschap niet weigeren. Amaouch kwam hier na alle negatieve publiciteit als imam moeilijk aan de bak. Hij zou vrijwillig naar Marokko zijn vertrokken.
Internationaal verloopt de samenwerking niet altijd even soepel
Liefst ziet de overheid dat de moslimgemeenschap moskeebesturen zelf onder druk zet. Het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) doet dat ook actief sinds de voortdurende politieke ophef in het voorjaar van 2015 over rondreizende haatimams. Het overlegorgaan kondigde toen aan zelf een zwarte lijst te zullen opstellen van internationale en nationale haatimams. Maar ook het CMO worstelt met criteria en democratische rechten.

Met name salafistische moskeeën laten zich door de overheid noch door het CMO onder druk zetten. Er is bijvoorbeeld gewaarschuwd voor de Belgisch-Marokkaanse prediker Tarik Chadliou, die geregeld naar Gouda kwam om geld in te zamelen voor een nieuwe moskee en ook elders in Nederland lezingen en lessen gaf. Die waarschuwingen bleken aan dovemansoren gericht. Bepaalde moskeeën bleven hem uitnodigen. Want, wierpen de besturen tegen, ze hadden zijn preken gefileerd en niets onoorbaars aangetroffen. Bovendien: als hij echt gevaarlijk zou zijn, zou hij allang zijn gearresteerd.
Informatie van inlichtingendiensten kan niet altijd de veel strengere juridische toets doorstaan
Dat is uiteindelijk gebeurd. Eind juni werd Chadliou in Engeland aangehouden vanwege een Spaans terreuronderzoek. Spanje heeft om zijn uitlevering gevraagd.

Informatie van inlichtingendiensten kan niet altijd de veel strengere juridische toets doorstaan. Dat weten radicale imams die eigenlijk de westerse rechtstaat verwerpen ook. De Haagse imam Fawaz is al naar de rechter gestapt om het gebiedsverbod aan te vechten. De vraag is of de rechter het verbod billijkt.

Intussen slaagt de overheid er wel in de radicale Fawaz op te jagen en te verstoren. Veroordeeld krijgt ze hem misschien niet. Maar voor iedereen is duidelijk dat hij in Nederland persona non grata is.