Op social media gaan video's rond van agenten van de Mobiele Eenheid die demonstranten bij de acties op de UvA flinke klappen uitdelen. Eén video wordt zelfs door een politiewetenschapper bestempeld als buiten proportioneel. Maar: "Dit is een uitzondering op de regel."
AT5
Een demonstrant deinst achteruit tegen de glazen muur van het UvA-gebouw. Met een afwerend gebaar probeert hij de knuppel van de ME'er tegen te houden, maar de eerste klap landt al op zijn schouder. Hij duikt in elkaar en de agent blijft slaan, ook nadat een collega tussenbeide komt om de demonstrant uit de hoek te slepen.
Een jongen die binnen staat filmt alles: "Yo yo yooo! What the fuck?!" Via Instagram en andere sociale media is de video inmiddels duizenden keren gedeeld.
Te veel klappen
Jaap Timmer, politiewetenschapper aan de Vrije Universiteit, heeft de video ook gezien. Hij is bondig in zijn oordeel: dit kan niet. "Dit is niet goed, dit zijn klappen te veel."
Toch, zegt Timmer: de ME was bevoegd om geweld te gebruiken. "Je hoeft geen gevaar te zijn als burger, of geweld te gebruiken, om toch geweld te ontvangen door de politie. Bijvoorbeeld als een demonstrant bij herhaling niet luistert naar instructies om te vertrekken." Of dat in dit geval ook niet is gebeurd, kan Timmer niet zeggen: de beelden laten daarvoor te weinig zien. "Mijn radartjes beginnen dan ook direct te draaien als ik zo'n filmpje zie: wat is hier vooraf gebeurd?"
Anderzijds baalt Timmer ervan dat dit soort filmpjes door alle aandacht 'worden uitvergroot': "Dit is een uitzondering op de regel. Je moet niet de hele operatie afrekenen op één of een paar van dit soort incidenten."
Geweld
Incidenten? Laat het Sam Hamer, junior docent Sociologie aan de UvA, niet horen. "Eén van de dingen die echt duidelijk zijn geworden is dat de politie bruut geweld heeft ingezet tegen vreedzame demonstranten."
Bovendien, zo vinden Hamer en een groep UvA-docenten die met de demonstranten sympathiseren, grijpen de agenten veel te snel naar de wapenstok. Exacte cijfers heeft hij vooralsnog niet, maar het is te vaak voorgekomen om te spreken van 'incidenten', stelt hij.
"De politie heeft er de laatste dagen goed op los geslagen"
Hamer was bij een groot deel van de demonstraties aanwezig en zegt het politieoptreden van dichtbij te hebben meegemaakt. "De politie heeft er de laatste dagen goed op losgeslagen. Ook op mensen die geen gevaar meer waren." Ook zou de politie geen hulpverleners hebben toegelaten die gewonden demonstranten wilden helpen. "Zelfs in gevallen waarbij duidelijk was dat hulp extreem nodig was."
Politie-inzet en politiegeweld: wie beslist?
De politie kan privéterrein, zoals dat van een universiteit, niet zomaar betreden om daar op te treden. Eerst moet een universiteit aangifte hebben gedaan, bijvoorbeeld van huisvredebreuk. Of er politie wordt ingezet, is een besluit van de driehoek: de burgemeester, de officier van justitie en de politiechef. De driehoek is ook bevoegd om een demonstratie te beëindigen.
ME'ers zijn bevoegd om geweld te gebruiken, maar niet zonder eerst gewaarschuwd te hebben. Timmer: "Dat hoor je ook bij de demonstraties afgelopen week. Je hoort dan de politie roepen: 'ga weg, verwijdert u op last van de burgemeester, anders gaan we geweld gebruiken'."
Een groot bezwaar, vindt Hamer, is dat de agenten niet herkenbaar zijn door de zware helmen die ze ophebben. "Ze zijn haast on-identificeerbaar", vindt hij. "Als mensen politiegeweld ervaren, is het daardoor moeilijk om aangifte te doen."
Gevolgen
Politie-expert Timmer denkt dat de ME-agent uit de virale video wel degelijk te herkennen was - in ieder geval door de politieorganisatie zelf. "Agenten hebben nummers en merktekens op hun helmen en hun kleding. Zo is uit te zoeken wie dat betrof."
Dat zou bijvoorbeeld kunnen gebeuren door de collega van de agent, die hem ervan weerhield om verder op de demonstrant in te slaan. Wat Timmer betreft was dat ook een goed voorbeeld van 'zelfcorrectie' ter plaatse. Maar ook een aangifte door het slachtoffer is in dit geval zeker niet kansloos. "Zeker als er videobeeld van is. Dan heb je een tijdstip en een plaats van handeling. In het werkschema van de ME kan je uitzoeken wie er was."
Want, zegt Timmer: ook de politie zit hier niet op te wachten. "Ik denk dat die jongen met die beelden een aangifte kan doen. Hier zal toch ook een correctie moeten plaatsvinden op die agent die daar uit zijn plaat ging."
'Doe aangifte'
Timmer wijst op incidenten uit het verleden waar agenten intern zijn berispt of justitieel zijn vervolgd. "Dat is nog gebeurd na een incident bij een coronademonstratie." Hij is er niet rouwig om: het hoort wat hem betreft bij een gezond politieapparaat.
Burgemeester Halsema liet vorige week al weten dat er zeker interne evaluaties plaats zullen vinden van de politie-inzet. "Personen die gewond zijn geraakt roepen wij altijd op een klacht in te dienen of aangifte te doen." UvA-docent Hamer rekent er op dat er al aangiftes in de maak zijn. "Er zijn mensen bezig met al het beeldmateriaal en getuigenissen te verzamelen."
Reactie politie: ME'er heeft zich bij ons gemeld
Een woordvoerder van de politie Amsterdam-Amstelland laat weten dat geweldgebruik 'proportioneel en subsidiair' moet zijn: passend bij de situatie. "We kunnen ons voorstellen dat de beelden er heftig uitzien. Ook dit geweld zal beoordeeld worden en de ME'er heeft dit zelf bij ons gemeld."
"Het is wanneer demonstranten in grote getalen aanwezig zijn dan ook moeilijk om onderscheid te maken wie vreedzaam wil demonstreren en wie niet", schrijft de woordvoerder in een schriftelijke reactie. "Als er een besluit wordt genomen om te ontruimen en demonstranten gaan niet zelf weg na meerdere vorderingen en waarschuwingen, dan is het naïef om te denken dat agenten nog onderscheid kunnen maken tussen vreedzame- of gewelddadige demonstranten. En dan heeft het ook geen zin om met je handen omhoog te blijven staan, je had dan weg moeten gaan. Mensen worden van tevoren echt genoeg gewaarschuwd."
Dat er medische hulpverleners toegang zou zijn ontzegd, wijst de woordvoerder met klem van de hand. "Sterker nog, wij zijn zelf hulpverleners en vinden dat er altijd zorg verleend moet worden waar dat nodig is. Wel kan het zijn dat het op het Binnengasthuisterrein vorige week woensdag in eerste instantie niet mogelijk was voor ambulancepersoneel om door de mensenmenigte heen te komen."
💬 Whatsapp ons!
Heb jij tips? Of een interessante foto of video gemaakt? Stuur ons jouw nieuws op 0651190938!