@5
Hoeveel heeft het je wel niet gekost en wanneer haal je het er weer uit?
Toch blijven de partijen met dit bizarre beleid redelijk groot. Ik verbaas mij hierover. Als ik om mij heen rondvraag, dan vind bijna niemand de oplossingen voor het huidige klimaatplan realistisch en haalbaar. Een enkeling die het nog kan betalen, maar als ik doorvraag hoe de rest van Nederland, dit gaat doen, komt er geen antwoord.
Ik ben zeer benieuwd!
@21
Veel mensen volgen geen politiek, merk ik in mijn omgeving. Ze kijken alleen naar de naam, partij van de arbeid en stemmen, zoals altijd gewoon weer hierop. Hoewel ze wel zijn afgestraft bij een vorige verkiezing, dus misschien is er nog hoop. De VVD blijft groot, dat is ook een raadsel voor mij. Zelfs al ben je voor die partij, dan kun je toch ook niet blij zijn met het huidige beleid.
Ik ben erg geschrokken, dat een kleine organisatie met een zak geld van de Postcodeloterij voor heel Nederland een verwoestend beleid kan afdwingen. De rechter is D66 gekleurd en zegt de rechten op leven van een mens te beschermen.
Door deze maatregelen straks overhaaste klimaatplannen, die ons de kop gaan kosten. Dit gaat ook ten koste van het recht op leven van de mens. Bij Blue Tiger lichten ze het toe. Interessant!
Dit kun je niet overhaast doen!
https://www.youtube.com/watch?v=2vY03Q_W8ok
@3
Wat voor kosten heeft het je gebracht en wanneer heb je dat terugverdiend?
@15
Daar verbaas ik mij ook over. Misschien vinden we dit inmiddels normaal van de VVD?
@8
En VVD mag ik hopen! Rouvoet van CU wordt ook in deze zaak genoemd.
@2
Hetzelfde geld voor de VVD of raakt deze partij, dit soort zaken niet zat?
Rouvoet van CU wordt ook genoemd. Klopt dat?
@7
En Wiebes erbij of raken VVD-ers het nooit zat?
@293
Maatregelen die nog steeds een puinhoop laten zien. Vreselijk! Alles kapot bezuinigd. Beter was om te investeren in de crisis. Zie artikel:
Het is dan de kunst om, anders dan de kabinetten tijdens de vorige crisis, niet te schrikken van een oplopend tekort. Na 2008 sloegen de opeenvolgende kabinetten hard aan het bezuinigen om het begrotingsgat te dichten en de staatsschuld te verkleinen. Dat heeft Nederland zeker vijf procent aan economische groei gekost, berekende het Centraal Planbureau in 2016. Zonder die bezuinigingen was het bbp nu 35 miljard hoger geweest. In sommige terugblikken ter ere van tien jaar crisis werd gesuggereerd dat de bezuinigingen een keuze waren van het rechtse kabinet dat in 2010 aantrad (VVD/CDA, met gedoogsteun van de PVV). Echter, al in de herfst van 2009 kondigde het kabinet-Balkenende/Bos (CDA/PVDA/CU) aan flink te gaan bezuinigen om het begrotingstekort weg te werken, en ook het kabinet-Rutte/Asscher dat in 2012 aantrad kortte hard.
Door opeenvolgende kabinetten werd zo’n vijftig miljard euro structureel bezuinigd. De pijnlijke conclusie van de Rekenkamer in 2016: de bezuinigingen waren bedoeld om de overheidsfinanciën op orde te brengen, maar de kans is groot dat de bezuinigingen daar geen positief effect op hebben gehad. In de woorden van de Rekenkamer: het is niet te zeggen of het begrotingstekort dankzij of ondanks de bezuinigingen gedaald is. Want minder economische groei betekent ook minder overheidsinkomsten. Bovendien leiden bezuinigingen tot een waterbedeffect: elders nemen de kosten toe. Van de vijftig miljard aan bezuinigingen kwam overigens slechts zeven miljard ten laste van het bedrijfsleven. De Rekenkamer raadde het kabinet aan om alsnog de bezuinigingen goed te evalueren om ‘te weten wat wijs beleid is in moeilijke tijden’. Toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem liet echter weten een dergelijke evaluatie niet nodig te vinden.
https://www.groene.nl/artikel/voor-als-het-opnieuw-mis-gaat
@7
Ze hadden juist meer verantwoordelijkheidsgevoel moeten hebben. De nacht van Duivesteijn toont aan, dat ze heel goed wisten dat ze een fout aan het begaan waren. Nu enorme puinhoop op de huizenmarkt. Teveel bezuinigen heeft juist een stuk economie gekost. Bouwbedrijven failliet met aanverwanten bedrijven. Hierdoor ook kosten en nu handen tekort (ook in de zorg).
Stuk uit artikel:
Het is dan de kunst om, anders dan de kabinetten tijdens de vorige crisis, niet te schrikken van een oplopend tekort. Na 2008 sloegen de opeenvolgende kabinetten hard aan het bezuinigen om het begrotingsgat te dichten en de staatsschuld te verkleinen. Dat heeft Nederland zeker vijf procent aan economische groei gekost, berekende het Centraal Planbureau in 2016. Zonder die bezuinigingen was het bbp nu 35 miljard hoger geweest. In sommige terugblikken ter ere van tien jaar crisis werd gesuggereerd dat de bezuinigingen een keuze waren van het rechtse kabinet dat in 2010 aantrad (VVD/CDA, met gedoogsteun van de PVV). Echter, al in de herfst van 2009 kondigde het kabinet-Balkenende/Bos (CDA/PVDA/CU) aan flink te gaan bezuinigen om het begrotingstekort weg te werken, en ook het kabinet-Rutte/Asscher dat in 2012 aantrad kortte hard.
Door opeenvolgende kabinetten werd zo’n vijftig miljard euro structureel bezuinigd. De pijnlijke conclusie van de Rekenkamer in 2016: de bezuinigingen waren bedoeld om de overheidsfinanciën op orde te brengen, maar de kans is groot dat de bezuinigingen daar geen positief effect op hebben gehad. In de woorden van de Rekenkamer: het is niet te zeggen of het begrotingstekort dankzij of ondanks de bezuinigingen gedaald is. Want minder economische groei betekent ook minder overheidsinkomsten. Bovendien leiden bezuinigingen tot een waterbedeffect: elders nemen de kosten toe. Van de vijftig miljard aan bezuinigingen kwam overigens slechts zeven miljard ten laste van het bedrijfsleven. De Rekenkamer raadde het kabinet aan om alsnog de bezuinigingen goed te evalueren om ‘te weten wat wijs beleid is in moeilijke tijden’. Toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem liet echter weten een dergelijke evaluatie niet nodig te vinden.
https://www.groene.nl/artikel/voor-als-het-opnieuw-mis-gaat
@239
Ik vind SP nog steeds wel een ander geluid hebben dan de andere linkse partijen. Mis wel vader Marijnissen, die kwam toch meer over. Een andere leider zou fijn zijn. Ik bewonder Renske Leijten wel. De partij heeft een deel mensen met goede kijk een een deel wat meer links is qua migratie en klimaat. Komen dus niet echt stevig naar buiten op dit punt, terwijl ze wel wat meer nuance hebben.
@232
SP overstappen naar pvda lijkt mij toch sterk. SP is echt een andere linkse partij dan PVDA. Denk maar als hoofdpunt het kritisch zijn over de grote macht van de EU.
Ik heb liever dat ze met FvD gaan samenwerken dan met de VVD.
@67
Ook geen fan van Baudet, maar Jetten gaat echt te ver met beschuldigingen ver racisme. Op die manier kweek je net zo goed een bepaald sfeertje.
@66
Mensen hebben het te druk om het echt te volgen. Ze zijn ook vaak goedig van aard, maar beseffen het prijskaartje niet zo goed.
@51
Dat was al erg, maar er komt ook nog eens een klimaatpaus bovenop.
@46
Teveel offers. Veel economen vinden, dat het verkeerd is aangepakt in de crisis. Er had geïnvesteerd moeten worden. Bijvoorbeeld in de woningbouw en zorg. Nu handen te kort en veel te weinig woningen. Bedrijven zijn over de kop gegaan en dat brengt ook kosten met zich mee (bouwbedrijven en aanverwanten). Zie hier een stukje uit een artkel:
Het is dan de kunst om, anders dan de kabinetten tijdens de vorige crisis, niet te schrikken van een oplopend tekort. Na 2008 sloegen de opeenvolgende kabinetten hard aan het bezuinigen om het begrotingsgat te dichten en de staatsschuld te verkleinen. Dat heeft Nederland zeker vijf procent aan economische groei gekost, berekende het Centraal Planbureau in 2016. Zonder die bezuinigingen was het bbp nu 35 miljard hoger geweest. In sommige terugblikken ter ere van tien jaar crisis werd gesuggereerd dat de bezuinigingen een keuze waren van het rechtse kabinet dat in 2010 aantrad (VVD/CDA, met gedoogsteun van de PVV). Echter, al in de herfst van 2009 kondigde het kabinet-Balkenende/Bos (CDA/PVDA/CU) aan flink te gaan bezuinigen om het begrotingstekort weg te werken, en ook het kabinet-Rutte/Asscher dat in 2012 aantrad kortte hard.
Door opeenvolgende kabinetten werd zo’n vijftig miljard euro structureel bezuinigd. De pijnlijke conclusie van de Rekenkamer in 2016: de bezuinigingen waren bedoeld om de overheidsfinanciën op orde te brengen, maar de kans is groot dat de bezuinigingen daar geen positief effect op hebben gehad. In de woorden van de Rekenkamer: het is niet te zeggen of het begrotingstekort dankzij of ondanks de bezuinigingen gedaald is. Want minder economische groei betekent ook minder overheidsinkomsten. Bovendien leiden bezuinigingen tot een waterbedeffect: elders nemen de kosten toe. Van de vijftig miljard aan bezuinigingen kwam overigens slechts zeven miljard ten laste van het bedrijfsleven. De Rekenkamer raadde het kabinet aan om alsnog de bezuinigingen goed te evalueren om ‘te weten wat wijs beleid is in moeilijke tijden’. Toenmalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem liet echter weten een dergelijke evaluatie niet nodig te vinden.
https://www.groene.nl/artikel/voor-als-het-opnieuw-mis-gaat
@41
Goed verwoord.
@8
Ik vond het heel jammer om te horen, dat SP niet openstaat om met FvD samen te werken. Ze zitten vaak op een lijn. Snap best dat ze af en toe moeite hebben met het provocerende gedrag van FvD, maar niet alles is verkeerd aan die partij.
@35
Ik heb een gloeiende hekel aan Rutte, maar zie wel dat hij verbindt. Niet dat ik het heel positief vind, want er is geen eigen geluid meer. Iedereen loopt in de pas. Hij houdt alles stevig bij elkaar al jarenlang.
Samenwerken met de meest corrupte partij is dan weer geen probleem. Meloenen slikken en toch voor CETA gaan, terwijl je er eigenlijk tegen bent. Ik begrijp niets van deze man!
@27
Verbinden doet Rutte ook. Ik wil vooral goed beleid. Geen klimaatgekte. PVDA heeft de klimaatpaus Timmerman.
Ik vind regeren met de huidige coalitie anders ook uiterst ongeloofwaardig. CETA steunen, meloenen slikken etc. Het ene schandaal na de andere. Samen regeren met de meest corrupte partij. Kan dit wel allemaal?
@8
Zo kun je het inderdaad ook bekijken. Ooit PVDA gestemd, maar dit sluit het nu volledig uit.
Ik heb vroeger PVDA gestemd, maar zou dat niet doen bij dit voorstel. GL is zelfs in de oppositie op sociaal vlak vaak rechts stemmend. Ze hebben op cruciale momenten dit huidige kabinet gesteund.
Ik wil nog best geloven, dat de eigen metingen kloppen. Toch kun je best spelen met cijfers om ergens te komen. Alleen al dat ik las, dat een boer 500 kilo stikstof mag uitstoten met vergunning en een fabriek 10.000 kilo zonder, zet al genoeg vraagtekens bij mij.
Bovendien vind ik in een dichtbevolkt land het niet reëel zulke strenge stikstofwaardes aan te houden. Ik zie ook geen nut in het verjagen van boeren. Elders wordt wordt weer verder geboerd en waarschijnlijk onder minder nette omstandigheden.
Ik wil nog best geloven, dat de eigen metingen kloppen. Toch kun je best spelen met cijfers om ergens te komen. Alleen al dat ik las, dat een boer 500 kilo stikstof mag uitstoten met vergunning en een fabriek 10.000 kilo zonder, zet al genoeg vraagtekens bij mij.
Bovendien vind ik in een dichtbevolkt land het niet reëel zulke strenge stikstofwaardes aan te houden.
Ik zie ook geen nut in het verjagen van boeren. Elders wordt wordt weer verder geboerd en waarschijnlijk onder minder nette omstandigheden.
@2
Je vergeet GL.
Steeds meer respect voor SGP en raak het kwijt bij CU (CETA).
@64
Veel mensen hebben zich niet goed gerealiseerd hoe ver deze plannen gaan. Als ik het nu zo om mij heen hoor, wil men wel wat voor het klimaat doen, maar niet zoals het er nu ligt. Overhaast en slecht doordacht en ontzettend duur.
@54
Eigenlijk geen echte meerderheid, CU is gedwongen mee te doen. Deze partij was duidelijk tegen.
@39
Kiezers wisten niet veel over de prijskaartjes van de klimaatplannen. Stukje uit artikel:
Als het thema niet meer aandacht krijgt de komende dagen, dan "zegt de kiezer: had u ons niet een paar weken voor de verkiezingen kunnen waarschuwen". Nijpels verwacht dat kiezers straks boos zullen zijn. "Ja, ongetwijfeld. Want dat klimaatkonijn komt straks uit de hoge hoed bij de kabinetsformatie. En ik kan u garanderen dat dat konijn een heel duur prijskaartje om z'n nek heeft hangen."
https://nos.nl/artikel/2162183-nijpels-waarschuwt-voor-boze-kiezer-als-klimaat-niet-snel-thema-wordt.html
@56
Wat ik daar tegenkom is dat ze niet naar nieuwe berichten en feiten kjiken en dan voor het beste plan kiezen. Nee, ze hebben jaren geleden een handtekening onder het regeerakkoord gezet en gaan dan stug de verkeerde kant op. Ook veel fractiediscipline, waardoor ze niet meer de juiste keuze maken. Bijvoorbeeld dividendbelasting en als laatste weer het CETA-verhaal. Christenunie die drommels goed weet, dat het verkeerd is voor ons land, maar onder druk meegaat.
Hetzelfde verhaal met de verhuurdersheffing. CU-mensen geven toe, dat het een verkeerd besluit was (zeggen dat de hele coalitie dit nu wel ziet), maar er wordt stug vastgehouden aan het regeerakkoord van jaren geleden. Terwijl er een nieuwe motie werd ingediend om de heffing van tafel te vegen.
@17
Als ik het gevoel zou krijgen, dat ze echt naar het volksbelang zouden kijken. Geen lobbyinvloeden etc. , zou ik mij erbij neer kunnen leggen. Referenda zijn hard nodig in mijn ogen. Anders in ieder geval een controlerende macht. Niet eens in de zoveel tijd naar de stembus kunnen. Een veel te lange periode om je geluid te kunnen laten horen.
@2
Het kan links of rechts, maakt niet uit. Zegt zelf geen visie te hebben, wat een zeldzaam eerlijke opmerking is.
@69
SP? Filmpje gemist?
Als het een goed product is zet het zichzelf op de markt.
Ik word er zo niet blij van. Al jaren schreeuwt de hele publieke sector om extra investeringen. Er is een wooncrisis, maar gewoon bakken met geld in het klimaatverhaal gooien, wat overhaast en slecht doordacht is. Gaat ook geen resultaat geven.
Al heb je wel op hem gestemd (ik niet), dan hebben weinig beseft dat hij zo ver zou gaan.
Fuseren als GL en PVDA de SP lijn volgen, anders niet!
CBS heeft voor 2019 uitgerekend, dat we 334 euro meer kwijt zijn aan energie. Nu veel berichten, die zeggen dat de rekening weer hoger gaat worden omdat er enorm geinvesteerd moet worden in het energienet. Deze is niet geschikt voor alle elektrische auto's en warmwaterpompen etc.
Ik word hier erg moe van. Juist steeds bepaalde groepen te benadrukken maakt dat je een probleem creëert. Er zijn genoeg banen en ben je de juiste persoon, dan kom je er heus wel.
@4
Inderdaad! Miste ook het stukje van pensioenen. Hoewel de klimaathysterie bedoeld is om veel nieuwe investeringen los te maken. De staat staat garant, waardoor het veilig wordt om hierin te beleggen. Hoewel ik niet zie hoe de burger zelf hier beter van wordt.
De huizenprijzen stijgen enorm door die lage rente. Waarde komt in stenen te zitten en er wordt minder uitgegeven. De lage rente en negatieve rente hebben niet geleid tot het effect, dat mensen het nu uit gaan geven. Gelezen, dat mensen het juist op de bank laten staan, omdat ze het een dreigende/ongezonde situatie vinden en geen vertrouwen hebben in de economie.
De ongelijkheid is juist gegroeid de laatste jaren. In het artikel wordt beweerd, dat hoge rente meer tweedeling creëert. Echt onzin. Bij hogere rente moeten de prijzen (van bijvoorbeeld huizen) omlaag. Brengt ook kosten met zich mee, maar sparen wordt beloond en je hebt meer zekerheid. Denk aan het snel moeten verkopen van je huis (scheiding, ziekte etc.), dan is een betrouwbare redelijke vaste waarde van het huis wel fijn. Nu een zeepbel, die niet houdbaar is.
@2
Het zou een dag gratis te lezen zijn. Ik plak het hieronder
Negatieve rente is een probleem: sparen rendeert niet meer, en dat zet onze pensioenvoorziening onder druk. Follow the Money-lid Bart Klein Ikink laat een tegengeluid horen: ‘Negatieve rente is dé oplossing voor onze grootste maatschappelijke uitdagingen.’
De wereld van het geld staat op zijn kop. Was het eeuwenlang zo dat je als spaarder een paar procent rente van de bank kreeg om je geld bij hen te stallen, anno 2020 zijn de rollen omgedraaid. Spaarders moeten de banken gaan betalen om hun geld kwijt te kunnen.
De reden hiervoor begint bij de centrale banken. Al sinds 2014 moeten commerciële banken zoals de ING geld aan de centrale bank betalen om hun overtollige reserves te stallen. Die zogeheten ‘negatieve depositorente’ is inmiddels zo hoog dat de commerciële banken de kosten gaan doorberekenen aan hun spaarders.
Nog dit jaar zullen ABN Amro en de ING een negatief rentetarief invoeren voor vermogende klanten. Wanneer de huidige economische trend doorzet, zal dat tarief in de toekomst voor iedereen gaan gelden.
Toch zeggen centrale banken nog steeds dat negatieve rente slechts een tijdelijke maatregel is om de economie te stimuleren en deflatie te voorkomen. ‘We kijken uit naar de dag dat we negatieve rente gedag kunnen zeggen,’ zei Philip Lane, hoofdeconoom van de Europese Centrale Bank, onlangs in the Financial Times.
Terwijl bankiers roepen dat de negatieve rente hun verdienmodel bedreigt, maken de meeste politici en economen inmiddels bezwaar om een andere reden: sparen loont niet meer, waardoor onze pensioenen onder druk staan.
Maar er zijn ook mensen positief over negatieve rente. ‘Het is de oplossing voor onze grootste maatschappelijke problemen,’ zegt Bart Klein Ikink. ‘We staan aan het begin van een nieuw financieel tijdperk.’
Klein Ikink is een boomlange ingenieur uit Friesland, die naast technische bedrijfskunde ook wijsbegeerte studeerde en zijn geld verdient als programmeur en systeemontwikkelaar. Hij verdiept zich al meer dan 20 jaar in het concept negatieve rente, schrijft erover op zijn eigen website en discussieert onder de naam niphtrique veelvuldig mee onder artikelen in het FTM-dossier Van wie is ons geld.
Wat gaat negatieve rente ons voor moois brengen? En waarom zijn de meeste economen en politici er dan zo negatief over? Ik nodigde hem uit voor een gesprek.
Neerwaartse rentespiraal
‘Al in de jaren negentig dacht ik na over de rente,’ zegt Klein Ikink. ‘Die was toen 7 procent. Over negatieve rente praatte echt niemand.’
Rond het jaar 2001, toen de internet zeepbel uiteenspatte, begon Klein Ikink het idee van negatieve rente te pitchen, eerst vooral op beleggersplatform IEX. ‘Ik werd meestal overladen met kritiek. Dat was heel leerzaam en hielp om mijn ideeën aan te scherpen. Maar het bleef wel een theoretische discussie.’
Aanvankelijk dacht ook Klein Ikink dat negatieve rente nooit realiteit zou worden, maar na de kredietcrisis van 2008 veranderde de praktijk. De rente ging in de Verenigde Staten en later ook in Europa in rap tempo omlaag, richting de 0 procent. Met die lage rente probeerden centrale banken de kredietverlening aan te wakkeren, om zo de economie te stimuleren en de inflatie op te drijven naar 2 procent.
Maar het effect van die 0 procent rente viel tegen: de doelstelling is een decennium later nog steeds niet bereikt. De grootste monetaire instituten, zoals de BIS en het IMF, verrichten daarom serieus onderzoek om te bepalen of en hoe ze de rente nog verder kunnen laten dalen.
Bart Klein Ikink twijfelt er niet over: ‘De rente gaat onherroepelijk onder nul.’ We moeten volgens hem blij zijn dat centrale banken hebben ingegrepen. ‘Anders hadden mensen hun schuld niet meer kunnen dragen, was de kredietverlening gestagneerd, en zaten we nu met een enorme geldkrapte. Dan hadden we een crisis gehad zoals in de jaren dertig van de vorige eeuw.’
Dat de rente verder zal dalen is volgens Klein Ikink onvermijdelijk, omdat de ongelijkheid in onze samenleving te groot wordt. Rente is daar debet aan, want het is een geldstroom van arm naar rijk. Klein Ikink: ‘Hoe hoger de rente is, hoe groter het deel van de economische productie dat eindigt in de zakken van de kapitaalbezitters. Dat kapitaal is in handen van een kleine groep mensen. De rest van de samenleving moet betalen om daar gebruik van te maken, maar kan de hoge rente simpelweg niet meer ophoesten.’
‘Hoe lager de rente is, hoe duurzamer de economie kan zijn’
Tot zover nog niet zulke afwijkende geluiden. Klein Ikink onderschrijft dat het ingrijpen van centrale banken noodzakelijk was om geldkrapte te voorkomen, en zijn analyse van groeiende ongelijkheid sluit aan op de bevindingen van wetenschappers als Thomas Piketty en Branko Milanović. Die onderbouwden met historische data overtuigend dat ongelijkheid in de wereld toeneemt omdat kapitaal beter rendeert dan arbeid. Piketty vatte het samen in de krachtige formule r>g: zolang het rendement op kapitaal groter is dan de economische groei, neemt de ongelijkheid toe.
Langetermijndenken en duurzaamheid
Maar een lagere rente is volgens Klein Ikink niet alleen noodzakelijk om de ongelijkheid te corrigeren. Het is ook een vereiste om de klimaatproblematiek daadkrachtig aan te pakken.
‘Hoe lager de rente is, hoe duurzamer de economie kan zijn’, zegt Klein Ikink. ‘Hoge rente is een belangrijke oorzaak van het kortetermijndenken binnen het bedrijfsleven. Elke investering moet in elk geval de rente op de financiering terugverdienen. Wanneer de rente hoog is, zijn alleen projecten die op korte termijn renderen interessant.’
Klein Ikink zag in de jaren negentig, toen hij actief was bij Milieudefensie, dat duurzame projecten niet konden voldoen aan die korte termijn-rendementseis: ‘Een huis klimaatneutraal maken is bij een rente van 7 procent financieel niet haalbaar, maar bij een rente dicht bij de nul procent wel.’
Alleen de rente verlagen is niet genoeg. Klein Ikink: ‘Het succes van de transitie hangt natuurlijk af van samenhangend beleid. De economie duurzaam maken is onvoorstelbaar moeilijk en vereist de juiste duurzame investeringen.’ Maar opnieuw komt de rente in beeld als bepalende speler: ‘Voor die investeringen moeten we zoveel mogelijk overtollig kapitaal aanwenden. Dat zal alleen gebeuren als de rente laag genoeg is en het kapitaal op zoek moet naar investeringen voor de verre toekomst.’
Geen inflatie maar deflatie
De ECB probeert met de negatieve rente een inflatieniveau van 2 procent te bereiken en deflatie te voorkomen. Deflatie is volgens de gangbare economische theorieën een rampscenario waarbij de economische vraag wegvalt doordat mensen op hun geld blijven zitten.
BART KLEIN IKINK
"Iedereen is nog zo gewend aan positieve rente en inflatie, dat het moeilijk is om in de nieuwe werkelijkheid na te denken"
Maar dat is volgens Klein Ikink niet waar het naartoe beweegt en ook niet waar de ECB naar zou moeten streven. ‘Deflatie is alleen een rampscenario als de rente niet negatief kan worden. Als kapitaalbezitters hun geld kunnen vasthouden tegen 0 procent rente kan dat aantrekkelijk zijn, omdat het geld meer waard wordt. Maar als je voor het vasthouden van je geld moet betalen, verandert dat de zaak.’
In de wereld van Klein Ikink is deflatie een acceptabel fenomeen geworden dat met negatieve rente onder controle wordt gehouden. ‘Economische crisis betekent eigenlijk dat het marktevenwicht van de rente negatief is, maar dat niet kan zijn. Als deflatie toeneemt moet de rente gewoon nog verder dalen.’
Hij verwacht dat die ‘belasting van geld’ mensen aanzet om het ook in deflatoire scenario’s beschikbaar te stellen voor bedrijfsfinancieringen. ‘In het nieuwe paradigma financier je je bedrijf tegen een negatieve rente, verkoop je je producten tegen kostprijs en maakt je bedrijf gewoon winst.’
Dat dit voor de meeste mensen klinkt als abracadabra, ligt volgens hem vooral aan gewenning en een beperkt voorstellingsvermogen: ‘Iedereen is nog zo gewend aan positieve rente en inflatie, dat het moeilijk is om in de nieuwe werkelijkheid na te denken. Maar ik visualiseer al 20 jaar een wereld waarin de rente negatief is en er sprake is van deflatie.’
Klein Ikink denkt dat negatieve rente ervoor zal zorgen dat kapitaal niet stil komt te staan, maar geïnvesteerd wordt. ‘De economie zal daardoor beter gaan draaien en de reële rente kan ook weer hoger worden dan nu; de koopkracht van het geld neemt dan dus toe.’
Klein Ikink wil af van een economie die alleen goed draait als de geldhoeveelheid (en dus de schuldenberg) continu groeit. ‘Geld hoort zich niet op te hopen op enkele goedgevulde bankrekeningen, maar moet gebruikt worden voor economische transacties; het moet blijven circuleren. Het doel is een economie die groeit terwijl de geldhoeveelheid gelijk blijft. Als de omloopsnelheid van het geld omhoog gaat, is dat mogelijk.’
Voor oververhitting van de economie door overcreditering hoeven we ons ook minder zorgen te maken, zegt Klein Ikink: ‘Wanneer de economie beter draait, beweegt de rente richting de bovengrens van nul procent. Dat remt kredietverlening af. Rentes boven nul zijn in mijn ontwerp niet meer mogelijk. Buitensporige kredietverstrekking voor hoge rendementen, zoals voor de kredietcrisis plaatsvond, is daardoor minder waarschijnlijk.’
HET WONDER VAN WÖRGL
Klein Ikink verwijst veelvuldig naar het experiment in het Oostenrijkse plaatsje Wörgl. Daar werd in de jaren dertig van de vorige eeuw het lokale Freigeld (vrij geld) uitgegeven. Wörgl wist dankzij die munt zijn economie te herstellen. De werkeloosheid nam af terwijl die overal in het land toenam.
De truc achter het geld: negatieve rente. Om de biljetten hun geldigheid te laten behouden werd een stempelsysteem ingevoerd om sparen tegen te gaan. Wie het geld niet uitgaf moest 1 procent van de waarde betalen om het biljet zijn geldigheid te laten behouden. Daarmee ging de omloopsnelheid van het geld omhoog en bloeide de economie op. Uiteindelijk werd het project beëindigd omdat de centrale bank van Oostenrijk bezwaar maakte en een juridisch proces startte.
Het experiment van Wörgl was gebaseerd op de ideeën van Silvio Gesell. Deze naar Argentinië verhuisde Duitse ondernemer ondervond in 1890 de malaise van een economische crisis. Hij kwam tot de conclusie dat twee eigenschappen van geld onverenigbaar zijn: enerzijds is het een oppotmiddel om rijkdom in op te slaan, anderzijds een ruilmiddel dat de economie nodig heeft om te kunnen functioneren.
Vooral als een crisis uitbreekt gaan mensen op hun geld zitten, en ontstaat er een tekort aan het ruilmiddel dat zo belangrijk is om de economie te laten draaien. Hij bedacht een oplossing: maak met negatieve rente het oppotten van geld onaantrekkelijk.
De Amerikaanse econoom Irving Fisher probeerde het model van Wörgl in de jaren dertig in de Verenigde Staten in te voeren om de crisis te bestrijden. Tevergeefs: beleidsmakers wilden niet naar hem luisteren en de kredietverlening stagneerde. De VS belandde vervolgens in een deflatoir scenario en de grootste economische crisis van de geschiedenis.
LEES VERDER
Kapitaalvlucht
Kan het allemaal wel, wat Klein Ikink beoogd? Gaan kapitalisten niet vluchten naar andere assets, zoals aandelen en goud, waarover ze geen negatieve rente hoeven te betalen?
Dat laatste zal volgens Klein Ikink zeker gebeuren. Hij ziet het echter niet als een probleem: ‘Wie risico wil nemen, doet dat equity based. Wanneer je voor hoog rendement wil gaan, moet je zelf het risico dragen. Daar is niets verkeerds aan en dat kan door het kopen van aandelen.’
Maar onzeker rendement is niet het enige waar beleggers naar zoeken. Klein Ikink: ‘Beleggers zoeken ook naar zekerheid. Kijk naar de realiteit: beleggers hebben liever een negatieve rente op de Zwitserse Frank dan 16 procent rendement op de Turkse Lira. Dat komt omdat de inflatie in Zwitserland rond de 0 procent is en in Turkije juist de pan uitrijst.’
Klein Ikink denkt dat we aan de vooravond staan van een herijking van het kapitalisme: ‘We kunnen het allemaal niet zeker weten maar het wonder van Wörgl laat zien dat de economie juist beter zal gaan draaien als de rente onder nul kan. De kapitaalbezitters zullen wel moeten accepteren dat er negatief rendement aankomt.’ Maar dat is volgens Klein Ikink ook voor hen nog altijd beter dan het alternatief: ‘een stagnerende economie, waardoor uiteindelijk ook de aandelenbeurzen zullen instorten.’
@4
Officieel was het een dominant rechtse regering (VVD als grootste). CDA,CU, D66 zijn sociaal naar rechts hangend.
De lage rente (straks negatief) maakt de huizenmarkt steeds maar duurder. Wonen is hierdoor een enorm verdienmodel geworden. Nu woningnood. Lage rente maakt, dat er veel belegd wordt in huizen.
Er wordt makkelijker geïnvesteerd, maar overhaast en slecht doordacht (klimaatplannen). Nieuwe investeringen zijn goed voor de economie, maar zijn ze ook goed voor de gemiddelde burger?
@2
De media doet dat en Thierry is ook niet altijd even handig. Hij houdt van het randje opzoeken en provoceren.
