Shell-baas Frans Everts is hoopvol over het klimaat, maar zijn dochter is kritisch op hem

Niet alleen vanuit de samenleving krijgt Frans Everts (58) het vuur aan de schenen gelegd over de klimaatcrisis, en het feit dat hij de baas is van Shell Nederland. Ook thuis, met zijn eigen dochters, voert hij soms stevige gesprekken, vertelt Everts op zijn werkkamer in het Shell-kantoor in Den Haag. “Ze vragen: doet Shell wel genoeg?”

Twee van Everts’ dochters zijn afgestudeerd en werken, één in Londen, één in Amsterdam. De ander moet nog aan haar master beginnen. “De één is kritischer. Die zegt: dat zou ik niet doen.” Bij Shell werken, bedoelt ze. “De ander zegt: ik snap wel waarom je bij Shell werkt, daar kan je een groot verschil maken.” Volgens Everts precies de twee houdingen die hij ook in de samenleving ziet.

De in Groningen geboren Everts, die Marjan van Loon in 2023 opvolgde, wil graag meewerken aan een interviewreeks over hoop en wanhoop over het klimaatprobleem. Qua klimaat wordt Shell volgens hem namelijk in een veel te negatief daglicht gesteld. Hij wil een hoopvoller beeld van het bedrijf schetsen, en van zijn persoonlijke blik op de energietransitie.

Toch blijft Everts enigszins terughoudend. Wie van zijn dochters is bijvoorbeeld zo kritisch op haar Shell-vader? “Ik ga niet zeggen wie, dat gaat me te ver.” Zijn gezin heeft geregeld discussies over wel of niet vliegen, vertelt hij wel. “We eten als gezin al jaren vegetarisch.” Heeft hij zijn kinderen dan zo milieubewust opgevoed? “Nou ja, milieubewust… Ik denk dat ze op allerlei thema’s maatschappelijk geëngageerd zijn.”

Everts’ voorzichtigheid is begrijpelijk. Van de ruim zeventig landen waar Shell opereert, ligt het bedrijf juist in Nederland onder vuur. De klimaatactivisten van Milieudefensie voeren een felle juridische strijd om de uitstoot van het concern omlaag te krijgen – de zittingsdagen van het hoger beroep zijn achter de rug. Activistische aandeelhouders proberen Shell intussen te dwingen tot stevig klimaatbeleid. Hun kritiek was groot toen Shell onlangs zijn nieuwe klimaatplannen bekendmaakte, waarin sommige doelen werden afgezwakt.

In die verhitte sfeer kan een uitspraak over de milieubewuste opvoeding van Everts eigen kinderen mogelijk een eigen leven gaan leiden. De Shell-baas geeft er liever een positieve draai aan. Want zodra hij zijn dochters de nuance rondom Shell uitlegt, zien die volgens hem ook in dat zijn bedrijf ‘impact maakt.’

Staat u meer aan de hoop- of meer aan de wanhoop-kant over klimaat?

“Ik sta meer aan de hoop-kant. Met natuurlijk ook momenten van zorg. Gaan we snel genoeg. Maar kijk tegelijkertijd naar waar we nu staan. Waar we mee bezig zijn als Shell, en als maatschappij. Tien jaar geleden was Nederland nog het kindje dat achterliep in de Europese klas, qua opwekking van duurzame energie. Nu, tien jaar later, zegt het Planbureau voor de Leefomgeving: er moet nog wat gebeuren, maar we hebben voor het eerst uitzicht op het halen van de klimaatdoelen. Die vooruitgang vergeten we soms.”

U zegt: ik heb ook momenten van zorg. Kunt u zo’n moment van zorg beschrijven? En van hoop?

“Waar ik me zorgen over maak is, natuurlijk, de impact die er nu al is. De temperaturen, bij wijze van spreken. Dat je echt denkt: hé, er zijn dingen aan het veranderen. Jongens, kom op, we moeten echt bij de les blijven. Je ziet ook dat klimaat in de formatie niet het allerhoogste thema op de agenda is. Terwijl ik vind dat we door moeten pakken.”

“De momenten van hoop zijn natuurlijk alle projecten die we aan het doen zijn. We bouwen inmiddels ons vierde windpark op de Noordzee. Als dat in 2026, 2027 klaar is, is dat het meest ecologische windpark ter wereld. We bouwen een van de grootste waterstoffabrieken ter wereld op de Tweede Maasvlakte. We bouwen een enorme biobrandstoffabriek waar we hernieuwbare diesel willen produceren, om vrachtauto’s op biodiesel te laten rijden, waarmee je eigenlijk al 90 procent van hun uitstoot kan verminderen.”

Toch zei u eerder zelf dat het moeilijker is dan vijftien jaar geleden om op een verjaardag te vertellen dat u voor Shell werkt. Waar komt dat slechte imago vandaan?

“Daar proberen we zelf ook wel onderzoek naar te doen. 15 tot 20 procent van de Nederlanders heeft een sterke negatieve mening over Shell. Dat is een hele vocale groep, die zich heel erg zorgen maakt. Extinction Rebellion, Greenpeace, Milieudefensie. Zij projecteren hun zorgen als het ware op een groot bedrijf. En doen alsof wij in ons eentje het hele probleem zouden kunnen oplossen. Er is ook een groep van 10 tot 15 procent die ons geweldig vindt. Maar die hoor je veel minder.”

Heeft u zelf last van dat negatieve imago?

“Natuurlijk. Je wordt erop bevraagd, bij wijze van spreken, in je vriendenkring. Ik probeer ook met studenten in gesprek te gaan. Dat zijn soms hele pittige discussies. Ik vind het eigenlijk het meest vervelend voor onze medewerkers. Die worden soms min of meer beschuldigd, of bevraagd.”

Het klinkt lastig, dat u het gevoel hebt een van de belangrijkste bedrijven voor de energietransitie te leiden, terwijl Shell voor sommigen het meest gehate bedrijf van Nederland is.

“Daar zit iets geks in, hè? We hebben in Nederland voor 6,5 miljard aan investeringsbeslissingen genomen, over die projecten die ik noemde. Daarmee zijn we op afstand de grootste private investeerder in de energietransitie. Je zou verwachten dat veel mensen zeggen: goed! Dat omarmen, en naast ons staan. Ik heb die oproep ook gedaan: Ga nou naast ons staan.”

“Wat Shell in Nederland doet, is een testcase voor de rest van het bedrijf. Dus het moet hier een succes worden. Want dan kunnen we het meer doen, op grotere schaal, en nog verder. Dus ik zou eigenlijk zeggen: omarm ons.”

Jullie reclames hebben die boodschap ook. Maar critici zeggen: het merendeel wat Shell doet, zit in olie en gas, en Shell laat alleen de groene projecten zien. Snapt u dat mensen dit als greenwashing ervaren?

“Ik snap het tot op zekere hoogte. Als een bedrijf zou ontkennen dat ze het een nog doen, en mensen zouden zeggen: maar dit hele kleine stukje [groene projecten, red] is het enige? Maar ik hoef niemand te vertellen dat ik in olie en gas zit, dat weet iedereen. Daarom zeggen wij in onze laatste campagne: je kent ons van olie en gas. Je ziet ons elke dag, bij wijze van spreken, als je langs de snelweg rijdt. Wat we wel zien, is dat veel mensen niet weten dat we inmiddels ook andere dingen doen. In Nederland weet maar 30 procent dat we heel groot zijn in wind. We vinden het belangrijk om dat beeld een beetje in balans te krijgen.”

“Als je 6,5 miljard investeert, vind ik dat geen greenwashing. Mijn Engelse collega’s – ik kende de term niet – hebben het meer over ‘greenhushing.’ Het zou eigenlijk vreemder zijn als je daar je mond over zou houden.”

Dus als Shell die groene reclames niet zou maken, zou dat ‘greenhushing’ zijn?

“Bij wijze van spreken! Ik zou niet zover willen gaan. Maar wat wij aan groene projecten doen is serieus, op grote schaal. Dit is geen doekje voor het bloeden. Dit zijn de eerste grote projecten waarin we klanten keuzes kunnen aanbieden en zeggen: koop nou die biobrandstof. Koop die bio-LNG. Als je een elektrische auto hebt, kom dan bij ons laden, wij zijn er klaar voor.”

Tegen de Telegraaf zei u dat u graag met Extinction Rebellion wil optrekken, omdat jullie dezelfde zorgen en hetzelfde doel zouden hebben. Zij wezen dat voorstel af. Waarom, denkt u?

“Ik denk dat het ze goed uitkomt. Zeker Extinction Rebellion. Het hebben van een zeker vijandbeeld is misschien wel makkelijk. Ze willen niet uitstralen dat ze met ons werken. Maar, nogmaals, ik zou eigenlijk willen zeggen: kom naast ons staan. Maak de projecten die wij doen tot een succes.”

We hebben het over hoop en wanhoop. Ziet u bij klimaatactivisten die de snelweg blokkeren te veel wanhoop?

“Nou… ik zie de zorg. En ik zie, bij wijze van spreken, mensen die niet meer zien dat er ook oplossingen zijn.”

Maar vindt u dat die groep te veel aan het wanhopen is, te veel aan het doemroepen in plaats van werken aan de oplossing?

“Ja, dat wel.”

Mensen hebben behoefte aan hoop over het klimaat. Eén van de dingen die hoop kan geven, is de belofte van Shell voor netto nul uitstoot in 2050. Hoe hard is die belofte? Of kan die evengoed weer bijgesteld worden, net zoals met andere klimaatdoelen recent gebeurde?

“Ik denk dat die belofte vrij hard is. En dat je ook ziet dat we daaraan vasthouden. Waar ik hoop uit haal, is de voortgang die we maken in de komende vijf of zeven jaar. Om te laten zien dat het kan. Zover nadenken, 2050, dat is eigenlijk zo ver weg. Dat leidt tot een soort verlamming. Dan ga je denken: ik weet het niet goed, ik weet het niet zeker. Laat ik toch maar even wachten, in plaats van iets doen.”

Shell liet recent een ambitieus klimaatdoel voor 2035 vallen, om de CO₂-intensiteit van al jullie producten dan met 45 procent te verlagen.

“Ja, 2035. Nu zeggen we: er is nog zoveel onzekerheid. Er is op geopolitiek vlak zo veel aan de hand. 2035 is nu voor ons best wel ver weg. Laten we ons focussen op zaken waar we controle over hebben, waar we zicht op hebben.”

Waarom was er dan wel zo’n ambitieus doel gesteld voor dat jaartal?

“Omdat je dan ook leert: heeft het zin? Nu merken we dat we ons eigenlijk minder moeten richten op de doelen. En meer op dat de hele organisatie weet: waar gaan we nu op focussen. En wat moet je daarvoor doen. 2030 (het jaar van de huidige klimaatdoelen, red.) is nog best een tijdje weg. Daar moeten we ons nu op richten.”

Het zet wel vraagtekens bij de geloofwaardigheid van die langetermijndoelen. Dat kan zorgen oproepen over dat 2050-getal.

“Ja, dat begrijp ik ook. Dat ontken ik ook niet. Maar kijk nou naar wat we wél doen, in plaats van elke keer te focussen op: klopt het wel? In de komende twee, drie jaar investeren we 10 à 15 miljard in CO₂-arme technieken. Wie doet er meer? Ik hoop dat we het meer kunnen laten worden. Hoe? Door de eerste projecten succesvol te maken. Success breeds success.”

Bij het 2050-doel zegt Shell: het moet in lijn met de samenleving. Is dat een disclaimer? Als de samenleving te traag gaat, kan het dat jullie ook moeten uitstellen?

“Uiteindelijk is Shell afhankelijk van onze klanten. We zijn niet anders dan welk bedrijf dan ook. En je moet dus dingen samen met je klanten doen. Als wij merken dat al onze klanten andere dingen willen dan wij bieden, dan wordt het moeilijk. Dus ik zie het meer als: dit is het doel, dit is waar we naartoe gaan. Maar let op: als de hele wereld rechtsaf gaat, dan is het voor ons ook lastig om linksom te gaan.”

Dus het is een doel, en geen belofte?

“Het is een doel.”

We hebben het over hoop en wanhoop over het klimaat. U bent sportfanaat en haalt Johan Cruijff graag aan. Is er een quote die van toepassing is?

“Johan Cruijff keek ook altijd anders naar het spel en zag dingen die anderen niet zagen. Dus misschien: ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt.’ Over de vooruitgang die Shell aan het maken is. Misschien kunnen we zoiets doen.”

Voelt u zich een beetje Johan Cruijff, dat u dingen ziet die anderen in de samenleving niet zien?

“Nou, ik zou mezelf niet met Johan Cruijff willen vergelijken. Maar ik geloof wel dat we niet genoeg waardering krijgen voor alles wat we nu al doen.”

Lees ook:

Shell trapt op de rem met klimaatambities

Shell wil de CO₂-uitstoot van klanten die benzine en diesel kopen omlaag brengen, stelt het bedrijf in zijn nieuwe energietransitie-strategie. Maar onder de streep schroeft Shell de klimaatambities vooral terug.