Deze nationalisten staan in AIVD-rapporten, maar ze voelen dat het politieke debat hun kant op komt

”De formatie? Wíj hopen dat het lukt.”

„En dat het dan ook een beetje standvastig is. Dat ze er echt wat van maken.”

Hans de Jonge en Florens van der Kooi zijn ultrarechtse nationalisten. Hun organisatie Voorpost, eind jaren 70 opgericht om te pleiten voor de hereniging van Nederland en Vlaanderen en om het apartheidsregime in Zuid-Afrika te steunen, en nu pleitbezorger van het nationalisme, keert al jaren terug in publicaties van de AIVD onder het kopje ‘extreemrechtse en rechts-extremistische groeperingen’.

En deze zonovergoten zaterdag zijn ze in de Tweede Kamer.

Terwijl PVV, VVD, NSC en BBB zich één verdieping hoger en vijftig meter verderop wagen aan een nieuwe onderhandeldag, krijgt Voorpost een rondleiding door het parlement van ProDemos, ‘huis voor democratie en rechtsstaat’. Voor de deur van het Kamergebouw nemen zo’n 25 mannen en vrouwen – maar vooral mannen – een voor een de keycord in ontvangst waarmee ze naar binnen mogen. ‘VIP’ staat er in hoofdletters op.

„Anders hebben we alleen exemplaren voor jullie waar ‘scholier’ op staat”, zegt de begeleider.

Dan is het tijd om naar binnen te gaan, langs de bustes van politici in de foyer, de maquette van het oude Binnenhof, de vergaderzalen en de plenaire vergaderzaal, voor een uitleg over de werking van de Nederlandse democratie.

Wat je wél mag zeggen

Clubs als Voorpost zijn qua omvang marginaal, signaleren onderzoekers, al valt er groei te bespeuren. Volgens Van der Kooi, in blauwe polo en korte broek, loopt het ledental nu tegen de duizend. In onderzoekspublicaties werd de aanhang eerder op enkele honderden leden geschat.

De leden gingen de afgelopen jaren onder meer de straat op om actie te voeren tegen moskeeën, islamitische scholen en voorleesmiddagen door dragqueens. Het doel is onomwonden xenofoob: Voorpost strijdt naar eigen zeggen voor „het behoud van ons volk, onze cultuur en identiteit” en wil „een vuist maken tegen de omvolking”, een verwijzing naar de theorie dat immigratie een samenzwering van de elite is om de bevolkingssamenstelling aan te passen.

Op de hele ultrarechtse, nationalistische en extremistische flank groeit de dreiging van geweld, zegt de AIVD. Maar die dreiging zit veelal bij eenlingen, kleine groepjes en besloten chatgemeenschappen. Vaak gaat het om jongvolwassen mannen die hun denkbeelden nauwelijks met de buitenwereld delen.

Met zijn klassieke ledenstructuur en zijn openbare optredens laat Voorpost een andere ontwikkeling op deze flank zien: hoe langzaam maar gestaag verandert wat je allemaal mag zeggen.

Zo vierde Voorpost een paar weken geleden de verjaardag van Willem van Oranje door voor Paleis Noordeinde te zwaaien met de Prinsenvlag. Die vlag – oranje-blanje-bleu – gaat vele eeuwen terug, maar geldt vanwege de associatie met de NSB ten tijde van de Tweede Wereldoorlog als besmet en als symbool van nationalistisch en extreemrechts. Onzin, vinden de Voorpost-leden.

Al even weinig begrip hebben ze voor kritiek op hun aanduiding ‘broederoorlog’ voor de Tweede Wereldoorlog. Die term wordt in rechts-extremistische kringen gehanteerd om de schuld van Duitsland en de nazi’s te bagatelliseren: de oorlog wordt dan gezien als onnodig bloedvergieten aan beide kanten tussen broedervolkeren. „Daar vloeide Europees bloed, net als nu in Oekraïne”, zegt Van der Kooi. „Daar staan ook twee Europese volken om een nonsens-reden tegenover elkaar. Toen waren het de Duitsers die overal de schuld van kregen, nu zijn het de Russen.”

Ze kennen hun reputatie zelf ook wel, zegt Hans de Jonge, zijn zonnebril in zijn witte overhemd gestoken. Maar daar klopt volgens hem weinig van. „We zijn niet staatsgevaarlijk. We zijn gewoon een club van nette nationalisten die het graag anders willen zien in Nederland en in Europa en we wenden onze middelen aan om dat doel na te streven.”

„Binnen de grenzen van de wet”, vult Van der Kooi aan. „Misschien dat we weleens ergens op een dak gaan zitten met een spandoek, ja, en dan krijg je een boete. Maar we maken niets kapot, we doen niet aan geweld.”

‘Cultuur veranderen’

Het zijn ideeën die ze makkelijker aan de man kunnen brengen dan vroeger, merkt het tweetal. En niet alleen vanwege het groeiende ledental. De echte winst zit voor hen in de verschuiving van het politieke debat. „Er is wel een verandering gaande”, zegt Hans de Jonge. „De uitslag van verkiezingen is steeds rechtser. In Nederland, Europa, overal.”

Daarmee wil hij niet zeggen dat de groepering geen weerstand meer oproept. Tegenstanders hadden de aankondiging op de website van Voorpost gezien en contact opgenomen met ProDemos. Dat zegt dat iedereen een rondleiding kan krijgen, zolang ze zich aan de huis- en veiligheidsregels houden.

Hij bedoelt dat het steeds een beetje beter lukt „de cultuur te veranderen”, zoals Voorpost zich ten doel heeft gesteld. Florens van der Kooi knikt: „Als mensen zich bewust worden van wat er gaande is, dan gaan ze anders stemmen.” De meerderheid van de groep stemt PVV of FVD, vervolgt hij. Met de verkiezingsuitslag van november kunnen ze dan ook niet anders dan hoopvol zijn.

Kijk maar om je heen, zeggen ze allebei. Een migratiestop, zoals zij willen? Daar heeft Wilders de verkiezingen mee gewonnen. Misschien dat het door hen gedroomde remigratiebeleid er ook ooit wel komt. „Zonder dwang, behalve voor criminelen en terroristen”, zegt Van der Kooi.

Op de digitale zuilen waarmee bezoekers na de beveiligingspoortjes welkom worden geheten in het parlement floept de virtuele beeltenis van Martin Bosma tevoorschijn. „Het is natuurlijk fijn als iemand die voor een groot gedeelte hetzelfde gedachtengoed heeft als jij Kamervoorzitter wordt”, zegt Van der Kooi.

Hij moet bekennen dat Bosma hem een beetje is tegengevallen. „Hij doet extreem z’n best om niet de indruk te wekken dat hij GroenLinks niet laat uitpraten, hij is objectiever dan objectief. Maar toch, het is wel fijn dat die man voorzitter is in plaats van Vera Bergkamp.”

Lees ook Die ‘conservatieve’ politicus is in werkelijkheid xenofoob, dus noem hem ook zo

De vier formerende partijen zitten nog binnen als de rondleiding erop zit. Financiën en asielbeleid blijven hete hangijzers aan de onderhandelingstafel. Bovendien moet PVV-leider Geert Wilders zijn premierskandidaat nog formeel voordragen. Hij heeft iemand op het oog, zei hij zaterdagochtend.

„Ze hebben mij nog niet gebeld”, zegt Hans de Jonge.

Met medewerking van Joep de Groot.