Aantal 'gluurders' met deurbel blijft maar stijgen: 'Actie nodig'

Het gaat hard. Inmiddels heeft zo'n 15 procent van de Nederlandse huishoudens een deurbel met camera, zegt de Autoriteit Persoonsgegevens, die waakt over onze privacy. Dat zijn zo'n 1,2 miljoen Nederlanders. Hoeveel 'losse' camera's er hangen, kan een woordvoerder niet zeggen.

De cijfers over de eerste maanden van 2024 kan hij nog niet geven, wel heeft hij de indruk dat de stijging van het aantal klachten over dit soort camera's doorzet. En dat merken ze ook bij Bemiddeling en Mediation (B&M), waar ze bemiddelen tussen buurtgenoten in Den Haag en acht omliggende gemeenten.

'Het is wel een trend', zegt Gerda Nieuwenhuis. Zij is teamleider bij B&M en bemiddelt zelf ook al zo'n tien jaar bij burenruzies. 'Het begon eerst met de goedkope camera's en nu, door de opmars van de deurbellen met camera's, neemt het wel toe.'

Al is dat meestal niet het eerste waar mensen over bellen. 'Vaak hebben ze andere problemen en dan zeggen ze: en die camera's of die deurbel, die irriteert mij ook.' Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen die camera's hebben hangen die ook de tuin van de buren filmen, of mensen die een videodeurbel bij het portiek hebben gehangen.

Dit 'gluren' wordt niet altijd op prijs gesteld. 'De eigenaar kan dan inderdaad zien we er allemaal op bezoek komt of wanneer de bewoners wel of niet thuis zijn. Ze vinden het ook niet prettig dat ze elke keer gefilmd worden als ze langslopen', zegt Nieuwenhuis.

En dat mag ook helemaal niet volgens de regels. Die zijn best ingewikkeld, maar komen er kort gezegd op neer dat je alleen je 'eigen bezittingen mag filmen', zegt de autoriteit. Dus niet de tuin van de buurman. En ook niet de openbare weg.

Maar wat valt dáár dan onder? 'Kortgezegd een weg die voor iedereen vrij toegankelijk is.' Voor een nadere toelichting op wat wel en niet mag, verwijst hij naar hun website. Als een buurman of buurvrouw iets doet wat volgens de regels niet mag, dan is de Autoriteit Persoonsgegevens het adres om een klacht in te dienen. Maar echt opschieten doet dat waarschijnlijk niet.

'We zijn met iets meer dan 200 mensen', verzucht de woordvoerder. 'Gezien de grote hoeveelheid klachten over dit onderwerp, maakt het oppakken van al die zaken zeer moeilijk. Daarom adviseren wij mensen die last hebben van een camera van de buren om eerst zelf een aantal stappen te nemen.'

Zo raden zij aan om eerst in gesprek te gaan met de buren en anders buurtbemiddeling in te schakelen. Gerda Nieuwenhuis van B&M heeft wel een paar tips. 'Wacht vooral niet te lang met het bespreekbaar maken', zegt Nieuwenhuis. 'De buren weten vaak niet dat jij het vervelend vindt. Dus bel aan of maak een praatje.'

En nog een tip: 'Kies niet de aanval, dat maakt het moeilijk. Zeg ook geen dingen waar je later spijt van krijgt, bedenk van tevoren wat je wil zeggen zodat je de buren rustig kunt benaderen.' Mocht het met deze tips niet lukken, dan is B&M altijd bereikbaar voor advies, zegt Nieuwenhuis.

Als je er ondanks het advies niet uitkomt ben je zeker niet de enige. De bemiddelaars doen zo'n 500 zaken per jaar. En dat allemaal met een handvol betaalde krachten en zo'n 135 vrijwilligers. 'En zo'n bemiddeling is gratis', benadrukt Nieuwenhuis.

Kom je er helemaal niet uit, dan kun je altijd nog de wijkagent inschakelen. Al speelt de politie wel een opmerkelijke rol in dit verhaal. Die blijkt soms mensen aan te moedigen hun camera's op de openbare weg te richten. Dat lijkt handig, want bij een misdrijf zijn er dan beelden. Maar dat is zeker niet de bedoeling, zegt de Autoriteit Persoonsgegevens.

'De politie weet heel goed dat zij mensen niet mogen aanraden de camera's te richten op de openbare weg. Dat heeft de AP meerdere malen bij de politie aangekaart. Hier ligt een verantwoordelijkheid voor de politie', zegt de woordvoerder.

Een politiewoordvoerder erkent het belang van de camera's bij de opsporing. 'De politie heeft er veel baat bij als mensen en bedrijven hun camera's aanmelden in de Camera in Beeld-database. Dat is een database waarin de politie heel snel kan opzoeken waar camera's hangen. Voorheen moest de politie daar in het buurtonderzoek zelf naar op zoek gaan. Dankzij Camera in Beeld weten we direct bij welk huis of bedrijf we kunnen aankloppen om de camerabeelden te vorderen. Dat is zeker in situaties waarin elke seconde telt van groot belang.'

En ze houden zich aan de regels, zegt de politie. 'Bij het beschermen van je eigendommen (huis of auto) is het soms onvermijdelijk dat je met je camera's een deel van de openbare weg filmt. Dat mag volgens de wet, zolang het doel maar is: het beschermen van je eigendommen. Het is geen politiebeleid mensen aan te sporen een groter deel van de openbare weg te filmen ten behoeve van de opsporing.' De AP waarschuwt echter voor nog iets anders. 'Ook goed om te weten: als de politie beelden vordert voor een strafrechtelijk onderzoek, dan kunnen jouw adresgegevens dus zomaar in een strafdossier terechtkomen.'

Maar dat is volgens de politie niet bijzonder. 'Als de politie beelden wil gebruiken in het opsporingsonderzoek is daar altijd een vordering voor nodig. Of dat nu via Camera in Beeld gaat of niet. Als de politie beelden vordert kun je dat als camera-eigenaar niet weigeren. In de praktijk merken we dat het overgrote deel van de mensen van harte bereid is om op die manier een steentje bij te kunnen dragen aan een opsporingsonderzoek. In de gevallen waarbij camera-eigenaren niet met personalia in een strafdossier terecht willen komen is het soms mogelijk om de informatie afgeschermd te gebruiken.'

Dat zijn vooral juridische zaken, maar hoe zit het met de morele kwesties rondom de camera's? De Autoriteit Persoonsgegevens zegt dat daar ook een verantwoordelijkheid ligt voor mensen die een camera ophangen. En dat gaat soms echt over dingen die je echt liever privé wil houden.

'Men moet zich afvragen: wil ik in een maatschappij leven waarin elke stap die ik buiten de deur zet wordt gefilmd? Wil ik dat ik precies kan nagaan wanneer mijn buurvrouw de deur uitgaat en wie zij op bezoek krijgt? En wil ik dat mijn buurvrouw mij en mijn gezin op dezelfde manier in de gaten kan houden? Dat ze de eerste zoen van mijn dochter die voor de deur wordt afgezet door haar vriendje kan opnemen en terugkijken?'

Een vergunning voor camera's of videodeurbellen, of zelfs een verbod? Daarvoor wil de AP zich niet uitspreken. 'Die kunnen wij niet opleggen binnen de huidige kaders van de wet. Dit is een politieke vraag.'

Toch lijkt er wel meer actie nodig. 'Als toezichthouder zien we wel heel veel klachten hierover binnenkomen en zien wij dat er meer maatregelen nodig zijn om dit probleem effectief aan te pakken.'