Arnhem en omstreken / Rijk van Nijmegen
Uitstrijkje al eerder voor vrouwen? HPVetKut vindt van wel
11 mei, 20:27 • 6 minuten leestijd
ARNHEM - HPVetKut: het is de naam waaronder Demy Hulshorst en Charell Meijer hun petitie zijn gestart. Met behulp van die petitie willen ze de leeftijd van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker verlagen van 30 naar 25 jaar. Hun motivatie komt uit persoonlijke bron, want Demy kent het virus dat de kanker veroorzaakt maar al te goed: "Bij mijn uitstrijkje werden afwijkende cellen gevonden." En die afwijkende cellen kunnen een voorstadium van baarmoederhalskanker betekenen.
De afwijking in cellen wordt veroorzaakt door HPV, het Humaan Papillomavirus. Acht op de tien mensen raken er op een bepaald punt in hun leven mee besmet. In eerste instantie is het geen gevaarlijk virus, maar na langere tijd kan het zich ontwikkelen tot onder andere baarmoederhalskanker. En dus kunnen vrouwen tussen de 30 en 60 jaar meedoen aan het bevolkingsonderzoek.
Demy besluit daar niet op te wachten. "Ik had veel last van doorbraakbloedingen en bloedde ook veel", vertelt de 23-jarige student van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Op dat moment denkt ze dat het misschien door haar spiraal komt, maar daar kan volgens haar huisarts niet zoveel mis mee zijn.
Een jaar lang blijft Demy doorbloeden en overleggen met de huisarts. Uiteindelijk wordt ze getest op soa's en wordt er een uitstrijkje gedaan. Via een uitstrijkje kan worden vastgesteld of HPV in het lichaam aanwezig is en in welke mate. De uitslag daarvan wordt uitgedrukt in PAP-scores van 1 tot en met 5. Bij PAP 1 zijn er geen afwijkende cellen gevonden en bij PAP 5 zijn de cellen zeer afwijkend. Hoe hoger de PAP-score, hoe groter de kans op baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan.
Een week later krijgt ze een telefoontje van de huisarts: geen soa. Opnieuw een week later belt die weer met de uitslag van haar uitstrijkje. "De uitslag daarvan was PAP 3b", vertelt ze.
En dus besloot zij met Charell om voor haar studie communicatie onderzoek te doen naar het onderwerp HPV en de petitie te starten. "Vanuit daar zijn we met HPVetKut gestart. We zagen dat de kennis te laag was en dat die leeftijd van het bevolkingsonderzoek, en dus het eerste uitstrijkje, naar beneden moet."
Onterechte behandelingen
"Ben ik het niet mee eens", zegt gynaecoloog en hoogleraar Ruud Bekkers van Radboudumc. Volgens Bekkers wegen de voordelen namelijk niet op tegen de nadelen. Het RIVM, dat de bevolkingsonderzoeken uitvoert, is het wat dat betreft met hem eens: "Bij mensen onder de 30 worden vaak afwijkende cellen aangetroffen, maar het lichaam ruimt het op die leeftijd bijna altijd zelf op. Maar een té grote groep zou dan toch een onnodige vervolgbehandeling ondergaan."
Dat is niet zomaar een behandeling, maar een die flinke consequenties kan hebben voor jonge vrouwen met een kinderwens, vult Bekkers aan. "Vaak wordt er dan een stukje weefsel uit de baarmoedermond gehaald en die behandeling verhoogt het risico op vroeggeboortes. En waarom naar iets zoeken wat je eigenlijk niet wilt behandelen?"
'Demy is het perfecte voorbeeld'
Maar volgens Demy en Charell zal dat wel meevallen: "Wij denken dat gynaecologen zelf heel goed kunnen beslissen of ze behandelen of niet." Ze gebruikt zichzelf als voorbeeld. Nadat Demy haar uitslag krijgt te horen, wordt zij doorverwezen naar de gynaecoloog. Die besluit vanwege haar leeftijd en kinderwens niet te behandelen, maar te monitoren. Een gewaagde keuze, vindt Bekkers.
Gynaecoloog Jacqueline Louwers is het daarmee eens: "Niet veel van mijn collega's zouden die keuze gemaakt hebben. Dat voorstadium is nu eenmaal gevonden. Dan moeten we er wat mee. Bij PAP 3b moet je het maar durven om niet te behandelen, ongeacht de leeftijd. Voor hetzelfde geldt ontwikkelt het zich wel in kanker, want we weten niet welk voorstadium kanker wordt en welke niet."
In het geval van Demy heeft het goed uitgepakt. Haar PAP 3b is ondertussen namelijk gezakt naar PAP 2. "Ze is wat dat betreft het perfecte voorbeeld", zegt hoogleraar Bekkers. "Ze is jong en dus ruimt haar lichaam zelf het virus op."
Slapeloze nachten of kanker op je 25e?
Een tweede nadeel volgens het RIVM is de psychologische impact. Want zo'n positieve uitslag kan voor redelijk wat onrust zorgen. Ook Demy schrikt als zij die van haar binnenkrijgt: "Als je gaat Googelen lees je van alles over kanker en tumoren." Demy bereidt haar gesprek met de gynaecoloog daarom goed voor en na een goede uitleg van haar komt ze weer tot rust. "Dus denken wij: enkele slapeloze nachten of de realiteit van kanker op je 25e?"
"Ik heb best wat mensen die binnenkomen en zeggen: 'Ik heb kanker'", vertelt Louwers. Zij ziet wat de 'onnodige stress' doet met mensen op regelmatige basis. Het hele traject en het onderzoek die haar patiënten ondergaan, is ook niet prettig. "Je ligt daar met een eendenbek erin, een biopt wordt dan afgenomen, en dan blijkt het iets te zijn wat vanzelf over gaat en dus niks aan hoeft te gebeuren. Al met al wegen de nadelen niet op tegen de voordelen."
In andere landen is de leeftijd lager
Toch zijn er plekken waar de leeftijd van een eerste deelname aan het bevolkingsonderzoek wél op 25 jaar of zelfs jonger is. "Belgen, Fransen, Denen en Noren bijvoorbeeld", ligt Demy uit. Maar volgens het RIVM gaat de leeftijd ook in die landen eerder omhoog dan omlaag. "Dat zie je al in Engeland en de Verenigde Staten", zegt het RIVM.
Dat komt onder andere door het vaccin, zegt Bekkers. "Twintig jaar geleden heb ik ook voorgesteld om op 25 jaar beginnen. Daar is onderzoek naar gedaan en het bleek dat het vanaf 27 jaar zinvol was. Dat is afgeschoten door overheid, maar is nu ook achterhaald", legt hij uit. We hebben namelijk iets wat volgens Bekkers en Louwers veel beter werkt: het vaccin.
Baarmoederhalskanker als zeldzame ziekte
Daar valt wat de gynaecologen en het RIVM betreft veel winst te behalen. Louwers ziet daarin een voorbeeld in Australië: "Daar is de vaccinatiegraad iets van 85 procent en daar is baarmoederhalskanker een zeldzame ziekte."
En dat is een kant die Nederland vooralsnog ook op gaat. Het RIVM heeft berekend dat baarmoederhalskanker in 2042 een zeldzame ziekte is met de huidige vaccinatiegraad. "En die proberen we nog een stuk omhoog te krijgen."
Wat dat betreft is Bekkers enthousiast over het initiatief van Demy en Charell: "Ik ben blij dat ze gepassioneerd zijn over het onderwerp. Ze bereiken een generatie die moeilijk voor mij te bereiken is. Dat kan zorgen dat de vaccinatiegraad omhoog gaat."
Het Humaan Papillomavirus (HPV) is een seksueel overdraagbaar virus. Daarvoor is penetratie niet per se nodig. Het is ook al overdraagbaar via orale seks of het aanraken van een penis of vagina.
Bij mensen onder de 30 jaar wordt het virus dus bijna altijd vanzelf opgeruimd. Gebeurt dat niet, dan heeft het 10 tot 15 jaar nodig om de ontwikkelen in kanker. De meest bekende vorm is baarmoederhalskanker, maar HPV kan ook uitgroeien tot bijvoorbeeld anuskanker.
HPV kent meerdere typen, maar 71 procent van de baarmoederhalskankergevallen wordt veroorzaakt door typen 16 en 18. Dat zijn de twee agressiefste vormen van het virus. Sinds 2008 is een vaccinatie tegen deze twee typen opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma.
