Xi doet in Parijs handreikingen naar Macron, maar bewaart afstand

China zal geen wapens verkopen aan Rusland, heeft de Chinese president Xi Jinping maandag toegezegd tijdens zijn staatsbezoek aan Parijs. Dat maakte de Franse president Emmanuel Macron aan het einde van de dag bekend bij een gezamenlijke persconferentie in het Élysée. Ook zal China volgens Macron „strikt toezicht houden op de export van goederen die voor militaire doeleinden kunnen worden gebruikt” – doelend op zogenoemde dual use-technologieën die China aan partner Rusland is blijven verkopen.

Tijdens de persconferentie sprak Xi zich bovendien „als permanent lid van de VN-Veiligheidsraad en een belangrijk verantwoordelijk land” uit voor een wereldwijde wapenstilstand tijdens de Olympische Spelen van Parijs deze zomer – een idee dat president Macron enkele weken geleden opperde.

Het zijn handreikingen van de Chinese president aan Macron, die het staatsbezoek vooral aangrijpt om Xi te proberen te verleiden druk te zetten op zijn Russische partner Vladimir Poetin om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Maar, zoals verwacht, ging de Chinese president niet zo ver. Hij herhaalde dat China het conflict niet heeft veroorzaakt en „geen partij” is. Ook sneerde hij dat „wij ons verzetten tegen het gebruik van de Oekraïense crisis om anderen de schuld te geven, een derde land te belasteren en een nieuwe Koude Oorlog te beginnen”.

Macron heeft Xi ook gevraagd aanwezig te zijn bij de vredesconferentie over de oorlog in Oekraïne die in juni wordt gehouden in Zwitserland, maar ook daar wil de Chinese leider voorlopig niet aan. „We hebben erover gepraat”, zei Macron – die tijdens de persconferentie meermaals indringend naar Xi keek, terwijl de Chinese president star de zaal in bleef staren. „We zullen op het onderwerp terugkomen.”

Lees ook Chinese president Xi komt als partner naar Europa, maar wordt daar ook als rivaal gezien

Naar de Pyreneeën

De regeringsleiders hebben er de tijd voor. Na de ontmoeting deze maandag in Parijs – waarvoor de Franse hoofdstad van het Hôtel des Invalides tot het Élysée was gevuld met Chinese vlaggen, zwaarbewapende beveiligers en hopen geurige poep van politiepaarden – vertrok het duo met hun partners naar een voormalig vakantieadres van Macron in de Pyreneeën voor een „openhartige en vriendschappelijke uitwisseling”, in de woorden van het Élysée.

Macron wil met dit persoonlijke uitstapje en alle egards die Xi in Parijs kreeg laten zien dat hij zijn bezoek op prijs stelt – leiders van kleinere landen mogen blij zijn met enkel een persconferentie in het Élysée. De Franse president kiest echter ook niet voor het diplomatieke platinumpakket: een diner op het weelderige paleis van Versailles. Daar ontving Macron bijvoorbeeld de Russische president Vladimir Poetin net na zijn verkiezing in 2017. Dat Versailles nu wordt overgeslagen is niet alleen omdat Frankrijk deze achteraf bezien pijnlijke keuze liever niet in herinnering brengt, maar ook om Xi te laten zien dat, hoewel hij een gewaardeerde partner is, er serieuze problemen uit te vechten zijn.

Deze dagen wil Macron dus vooral over de oorlog in Oekraïne praten, maar ook leven in Parijs grote zorgen over de marktverstorende Chinese staatssteun voor onder meer de elektrische auto- en staalindustrie. Het zijn zorgen die gedeeld worden in Brussel, en de reden dat de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen maandagochtend aansloot bij een ontmoeting met Xi. Hierbij toonde zij zich streng: volgens nieuwssite Politico zei ze dat de EU „niet zal aarzelen moeilijke beslissingen te nemen die nodig zijn om haar economieën en veiligheid te beschermen” – doelend op mogelijke economische sancties. Bij de persconferentie in het Élysée benadrukte Macron dat hij „een kader wil voor eerlijke concurrentie met wederkerige en legitieme regels”. „De EU heeft de meest open markt ter wereld, maar we willen die wel kunnen beschermen.”

Lees ook Franse regering wil ‘oorlogseconomie’ om Oekraïne bij te staan

Frankrijk én EU

Tot concretere afspraken op dit vlak is het nog niet gekomen. Wel maakten de regeringsleiders bekend dat China en Frankrijk achttien nieuwe afspraken hebben gemaakt over nieuwe samenwerkingen op uiteenlopende gebieden, van de culturele sector tot kunstmatige intelligentie en ruimtevaart. Ook zinspeelde Macron erop dat Xi hem tegemoet is gekomen bij de cognackwestie: in China loopt een onderzoek naar Franse cognacproducenten dat zou kunnen leiden tot importrestricties. Xi kwam hier zelf niet op terug in zijn deel van de conferentie.

Macron wil verder consequent tonen dat Xi niet alleen Frankrijk bezoekt, maar ook de Europese Unie. Dat deed hij vooraf al door Von der Leyen uit te nodigen en met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz af te stemmen wat besproken moest worden. Tijdens de persconferentie begon de Franse president er vrijwel meteen over dat niet alleen de bilaterale banden belangrijk zijn, maar ook „de relatie tussen Europa en China van belang is voor de stabiliteit van de wereld”.

Dit gaat in tegen Xi’s eigen ideeën. De Chinese leider heeft er volgens analisten voor gekozen in West-Europa alleen Parijs aan te doen, en bijvoorbeeld niet Brussel, omdat hij EU-landen liever ziet als losse landen dan als één blok. Dit omdat bij eventuele sancties alleen EU-brede acties enige pijn zouden kunnen doen. Bij de keuze voor Frankrijk speelt ook mee dat het land, anders dan bijvoorbeeld Duitsland, de reputatie heeft zich kritisch op te stellen tegen de Verenigde Staten, waarmee China in een handelsoorlog verwikkeld is. Zo zal Xi vorig jaar goedkeurend hebben opgekeken toen Macron in een interview opmerkte dat Europa niet als een „ vazal” achter de VS moet aanlopen in de kwestie-Taiwan. Macron onderstreepte maandag deze houding door te stellen dat „ons handelsbeleid door niemand wordt gedicteerd. We zijn onafhankelijk.”