TERUGLEZEN | Dertigste 5 mei-concert afgesloten en koningspaar uitgezwaaid

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben zondag meegezongen met het lied Als Wij Niets Doen uit de musical Soldaat van Oranje. Dat deed het koningspaar tijdens het traditionele 5 mei-concert op de Amstel in Amsterdam. Het lied werd gezongen door de cast van de musical Soldaat van Oranje en zangeres Emma Kok.

Tijdens het lied zongen de koning en koningin al snel mee. Willem-Alexander en Máxima hebben de musical meerdere keren gezien. Deze gaat over de oorlogsjaren van verzetsheld Erik Hazelhoff Roelfzema, die het uiteindelijk schopt tot adjudant van koningin Wilhelmina.

Het koningspaar geniet zondag zichtbaar van de verschillende optredens en klapt geregeld glimlachend mee. Musicalsterren April Darby en Gaia Aikman brachten samen het lied When Love Takes Over ten gehore. Voorafgaand zei Karsu, die de avond met Frits Spits presenteert, dat het erop lijkt dat het goed zit in de liefde. Daarbij keek ze naar de koning en koningin, die daarop lachten.

Het 5 mei-concert wordt live uitgezonden door de NOS op NPO 1.

In Den Haag hebben meer dan 2000 mensen meegegeten bij een van de ruim vijftig vrijheidsmaaltijden die er zondag in de stad waren. De grootste is normaal gesproken op het Lange Voorhout, maar die werd dit jaar door de slechte weersverwachting verplaatst naar de Grote Kerk.

In het Haagse culturele centrum Amare was de vrijheidsmaaltijd speciaal bedoeld voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar. In de Kurzaal van het Kurhaus in Scheveningen namen 180 gasten deel aan een vrijheidsmaaltijd. Speciale gasten waren drie nazaten van Engelandvaarders, onder wie de kleindochter van 'Soldaat van Oranje' Erik Hazelhoff Roelfzema en de zoon van Peter Tazelaar.

,,Mijn vader vond zichzelf geen held", zei Peter Tazelaar jr. ,,Ik ben zelf pas laat te weten gekomen wat hem allemaal overkomen is. Het is belangrijk om zijn en andere verhalen levend te houden, omdat mensen eigenlijk continu moeten beseffen hoe bijzonder het is om in vrijheid te leven."

Er zijn zo'n zevenhonderd vrijheidsmaaltijden georganiseerd. De grootste was in Wageningen. Het idee van de vrijheidsmaaltijden is dat mensen aan een eettafel met elkaar in gesprek gaan over wat vrijheid voor hen betekent.

Bevrijdingsdag op zondag vieren was jarenlang taboe in Sliedrecht, maar vandaag voor het eerst niet. Het feest, weliswaar aangepast aan de zondagsrust, ging gewoon door en daar kwamen veel inwoners op af. ,,Als je rekening met elkaar houdt, zie je dat het heel goed samengaat.”

In het Limburgse Stevensweert worden op Bevrijdingsdag filmopnames gemaakt voor de film de Burgemeestersmoord. Sommige omwonenden reageren geschokt: aan het museum op het Jan van Steffeswertplein hangen juist op deze dag nazivlaggen. Dat meldt L1.

Ook zijn er zondagmiddag soldaten met geweren en een legergroene truck aanwezig. ,,Veel mensen in het dorp vinden de timing op 5 mei zeer gevoelig", vertelt een omwonende aan L1. ,,Het is schandalig."

Dat de timing ongelukkig is, kan Daniëlle van Helmond van het project begrijpen. ,,Wij hebben vandaag verschillende mensen gesproken en uitgelegd waarmee we bezig zijn. Als mensen ons aanspreken, kunnen wij begrip kweken over wat we aan het filmen zijn", vertelt ze aan L1.

Deze Bevrijdingsdag was extra speciaal voor singer-songwriter Flemming, want hij vloog zondag in de ‘bevrijdingshelikopter’ naar zijn geliefde geboortestad Den Bosch. De luchtmacht had zelfs nog een bijzondere verrassing voor de zanger in petto. Deze site vloog met hem mee. 

De 28-jarige Flemming keek erg naar deze dag uit, maar stond vanochtend ook op met een gezonde dosis spanning. ,,Ik heb enigszins last van hoogtevrees’’, geeft hij toe. Het is niet zijn allereerste helikoptervlucht, eerder vloog hij al met een kleinere mee. ,,Maar dat was heel schokkerig en veel enger. Deze keer is het echt wel kicken hoor, ik vind het heel leuk om te doen.’’ 

 Lees hier het hele verhaal.

Zij is 98 jaar. Hij 18. Samen genieten Grietje van Dijk en haar achterkleinzoon Délano van der Most deze zondag van het Bevrijdingsfestival in Zwolle. Bijzonder en hartverwarmend, wanneer de Stentor beiden samen spreekt. ,,Ik kan haar vragen stellen, zij is een levend geschiedenisboek.’’

In Wageningen hebben ruim 1700 mensen meegedaan aan het Vrijheidsdefilé. Het traditionele defilé ter ere van de bevrijders en veteranen stond voorheen bekend als het Bevrijdingsdefilé. Voorop in het defilé gingen onder anderen twaalf Britse veteranen die in de Tweede Wereldoorlog voor de Nederlandse vrijheid hebben gevochten.

Ook de 101-jarige Canadese veteraan George Brewster zat in de kopgroep van het defilé. Hij ontstak afgelopen nacht het Nationaal Bevrijdingsvuur, samen met de Britse veteraan Geoff Roberts en de Wageningse burgemeester Floor Vermeulen.

Het traditionele 5 mei-defilé in Wageningen is dit jaar vernieuwd om relevant te blijven voor komende generaties. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, België, Frankrijk, Noorwegen en Oekraïne waren zondag onderdeel van het vernieuwde defilé, dat nu een eerbetoon is aan internationale militaire samenwerking.

,,Volgend jaar, als we tachtig jaar vrijheid koesteren, hopen we daar nog meer partners aan toe te voegen", zei Tanja Haseloop-Amsing eerder op zondag. Volgens de voorzitter van het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 (Wageningen45) zijn Duitse militairen dan ook van harte welkom om mee te lopen. ,,Vijanden van toen, bondgenoten van nu: het kan", zo sprak ze tijdens de herdenking van de bevrijding van Nederland.

Bij de herdenkingsplechtigheid in Wageningen sprak ook demissionair Defensieminister Ollongren. In haar toespraak vroeg zij opnieuw aandacht voor de oorlog in Oekraïne, net als zaterdag bij de dodenherdenking van de Koninklijke Luchtmacht in Soestbergen. Ze sprak ook over ,,donkere wolken van geweld en intolerantie" die zich volgens haar boven de wereld en boven Nederland hebben samengepakt. ,,Zoals we internationaal de dreiging het hoofd bieden, zo moeten we ook binnen onze grenzen onze vrijheid, veiligheid en democratie verdedigen", aldus Ollongren.

Op het 5 Mei Plein in Wageningen wordt de bevrijding van Nederland herdacht, 79 jaar nadat er met de Duitse capitulatie formeel een einde was gekomen aan de Tweede Wereldoorlog in Nederland. 

Tanja Haseloop-Amsing, voorzitter van het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945, zei in een toespraak dat vrede nu soms verder weg lijkt dan ooit. ,,Nog steeds zien we de verschrikkingen van de Russische invasie in Oekraïne", zo sprak ze bij aanvang van de herdenking. ,,Hartverscheurend zijn de beelden uit Israël en Palestina. Ongekende verwoestingen worden zichtbaar als het stof is neergedaald."

Volgens de comitévoorzitter kunnen we leren van ,,de verschilmakers van toen", verwijzend naar de veteranen uit de Tweede Wereldoorlog die bij de plechtigheid in Wageningen aanwezig zijn. ,,Zij kunnen ons leren over het verleden, ons inspireren in het heden en voor de toekomst." Daarbij is het belangrijk om te blijven kijken naar het individu en om de medemenselijkheid te blijven vinden, aldus Haseloop-Amsing.

Bij de herdenkingsplechtigheid zijn onder anderen demissionair Defensieminister Kajsa Ollongren, Pieter van Vollenhoven en zestien Britse, Canadese en Nederlandse oorlogsveteranen aanwezig.

Juist nu is het van groot belang te strijden voor een rechtstaat die onze vrijheid waarborgt. ,,Vrijheid is de rechtstaat." Dat zei jurist en mensenrechtenactivist Lilian Gonçalves-Ho Kan You zondag in haar 5 mei-lezing bij de landelijke opening van het Bevrijdingsfestival in Roermond. Zij sprak in de ECI-cultuurfabriek in aanwezigheid van onder meer demissionair premier Mark Rutte en de Limburgse gouverneur Emile Roemer.

,,Er is geen moeilijker moment om stil te staan bij de betekenis van vrijheid dan op deze Bevrijdingsdag", zei de weduwe van Kenneth Gonçalves, in 1982 in Suriname samen met veertien andere tegenstanders van het militaire regime van Desi Bouterse tijdens de Decembermoorden omgebracht. ,,Oorlogen razen om ons heen, zelden zijn we met zulke ongekende wreedheden geconfronteerd en we vrezen nog grotere. Het humanitair oorlogsrecht wordt met de voeten getreden. We kijken naar elkaar, je kijkt naar jezelf en voelt je machteloos."

,,We houden vast aan de mensenrechten, maar we zien dat tirannen en autocraten alleen het recht van de sterkste erkennen. We vieren de vrijheid terwijl de onvrijheid zich hergroepeert."

,,Herstel van historisch onrecht is eigenlijk niet mogelijk, maar het creëren van een gelijkwaardige samenleving wel. Dat begint door resoluut een eind te maken aan discriminatie in woord en daad; door onszelf ten opzichte van elkaar en door de staat. Dat is de bescherming die de rechtsstaat moet bieden."

,,Het behoud van de rechtsstaat gaat niet vanzelf. Daar moet je, in dialoog, voor blijven strijden."

Eerder publiceerde deze krant een uitgebreid interview met Lilian Gonçalves-Ho Kang You, lees het hier.

Claude, Flemming, Son Mieux en Wende, de Ambassadeurs van de Vrijheid van dit jaar, zijn vanaf vliegbasis Gilze-Rijen met helikopters van Defensie opgestegen op weg naar de bevrijdingsfestivals waar zij zondag optreden. Toen de Ambassadeurs de lucht ingingen, was het droog en brak de zon een beetje door.

,,Het zijn dagen om te beseffen dat het niet vanzelfsprekend is dat we zo'n dag als vandaag kunnen vieren en mogen vieren. Dat moeten we koesteren", zegt Claude tegen het ANP. ,,Ik heb er echt zin in, het wordt mooi weer en we gaan lekker de clouds in straks!"

Daar sluit Flemming zich bij aan. ,,Het is mooi om echt even met z'n allen stil te staan bij wat we hebben en nu onze eigen kracht kunnen inzetten en dat is gewoon feest maken. Dit is echt zo'n dag waarvan ik over een week denk: gelukkig hebben we de foto's nog."

Naast de Ambassadeurs treden zondag nog meer artiesten op tijdens de diverse bevrijdingsfestivals. Zo staan onder anderen ook Blanks (Noord-Brabant), Krezip (Zuid-Holland), Froukje (Friesland), Typhoon (Drenthe), Douwe Bob (Flevoland), Sophie Straat (Groningen), RONDÉ (Gelderland), Bente (Limburg), Suzan & Freek (Overijssel), Rolf Sanchez (Utrecht), Waylon (Zeeland) en Danny Vera (Noord-Holland) op de diverse podia. In totaal zijn er zondag driehonderd optredens verspreid over veertien steden en twaalf provincies.

De Ambassadeurs vliegen met vier helikopters naar de verschillende festivals. Wende en Claude vliegen samen en daarnaast delen Flemming en Son Mieux een helikopter. Wende treedt als eerste op in Limburg en Claude wordt als eerste naar Groningen gevlogen. De zangeres treedt aansluitend nog in Gelderland en Haarlem op, de zanger gaat na zijn eerste optreden nog naar Utrecht, Limburg en Zeeland.

Son Mieux wordt als eerste afgezet in Drenthe en Flemming begint met een optreden in Noord-Brabant. Aansluitend gaat de Haagse formatie nog door naar Friesland, Rotterdam en uiteindelijk hun thuisstad. Flemming gaat nog naar Overijssel, het concert op de Amstel in Amsterdam en Flevoland, waar hij de dag afsluit.

De Ambassadeurs van de Vrijheid zijn inmiddels onderweg naar de Bevrijdingsfestivals.

Voorafgaand aan het ontsteken van het bevrijdingsvuur zondagmiddag vindt op het Louis Raemaekersplein voor de ECI-cultuurfabriek in Roermond een eerbetoon plaats aan de vrijheid. In het bijzijn van onder anderen demissionair premier Mark Rutte en de Limburgse gouverneur Emile Roemer zijn er voorstellingen van zang, dans, muziek en kunst.

In zijn openingstoespraak verwees Roemer naar de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten. Dat deed hij naar eigen zeggen omdat de verhalen die we daarover horen veel lijken op verhalen uit de Tweede Wereldoorlog en de bezetting. Verhalen die ons leren ,,hoe gruwelijk veel onze vrijheid heeft gekost", aldus Roemer. ,,Gruwelijk veel verdriet, pijn en levens." Verhalen over platgebombardeerde steden zoals Roermond, het zwaar onder vuur liggende Tegelen en de vele kerkrazzia's.

Het programma wordt verzorgd door onder meer Angela Schijf, Fenna Ograjensek, Robert Weirauch, de Limburgse muzikanten Tren van Enckevort (Rowwen Heze) en Venlonaar Frans Pollux, de Limburgse acteur Joes Brauers, de Koninklijke Harmonie Sainte Cécile uit Eijsden, en Oxygen. Brauers en Pollux brengen in Roermond hun nieuwe lied 'Bevrij mij' ten gehore, speciaal geschreven voor deze bevrijdingsdag. Pollux noemt het lied een hymne aan de vrijheid. Het culturele programma wordt rechtstreeks uitgezonden door de regionale omroep L1.

De voorstellingen duren een uur en gaan vooraf aan een lezing door Lilian Gonçalves-Ho Kan You over vrijheid en rechtstaat. Zij was onder meer actief voor het Landelijk Bureau Racismebestrijding, de Commissie Gelijke Behandeling en Amnesty International. Haar lezing begint om 12.00 uur en wordt rechtstreeks uitgezonden door de NOS.

De hoogwaardigheidsbekleders gaan na afloop naar het festivalterrein aan de Maas, waar Mark Rutte en artieste Wende het bevrijdingsvuur ontsteken. Daarmee wordt de aftrap gegeven voor de landelijke viering van Bevrijdingsdag.