Failliet Schimmelpenninck Huys gered, maar wie was die Schimmelpenninck?

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen; Schimmelpenninck was geen Groningse familie en er heeft nooit een Schimmelpenninck in dit huis gewoond. Maar waarom heet het dan Schimmelpenninck Huys?

Hotel Het Schimmelpenninck Huys is vernoemd naar Rutger Jan Graaf Schimmelpenninck, heer van Nijenhuis, Peckedam en Gellicum (Deventer 1761 – Amsterdam 1825). Rutger Jan was jurist en ambassadeur. Maar hij maakte pas echt carrière in de politiek tijdens de Bataafse Republiek en de Franse tijd.

Nederland was aan het eind van de 18de eeuw een samenleving in verval en crisis. De Gouden Eeuw was een eeuw geleden en economisch ging het slecht. De macht was in handen van Stadhouder Willem V en een kleine groep regenten. De onvrede bij de rest van de bevolking was groot.

Rutger Jan Schimmelpenninck koos partij voor de opstandelingen, de patriotten, die met behulp van de Fransen de macht in Nederland overnamen. Schimmelpenninck viel al snel in de smaak bij Napoleon, maakte carrière en werd raadspensionaris, een soort president van Nederland. Maar toen Napoleon werd verslagen bij Waterloo en de Oranjes weer aan de macht kwamen in Nederland, wisselde Rutger Jan net zo makkelijk van partij, en op verzoek van Koning Willem I werd hij lid van de Eerste Kamer.

Schimmelpenninck was de Mark Rutte van zijn tijd, een man waar je niet omheen kon.

Gerrit Schimmelpenninck, de vader van Rutger Jan, was wijnhandelaar in Zutphen. Hij kocht in 1799 het landgoed Nijenhuis in Diepenheim en daar woont de familie tegenwoordig nog steeds. Dat is dus het eigenlijke Schimmelpenninckhuis. Maar het is dus in de verste verte geen Groningse familie. Waarom is het hotel dan naar Schimmelpenninck vernoemd?

Daarvoor moeten we terug naar de Franse tijd, toen Rutger Jan een belangrijke politicus was. Een van zijn vele vrienden en medestanders was Jean-Baptiste Dumonceau. Die was geboren in Zuid-Nederland, wat we tegenwoordig België noemen, en maakte net als Rutger Jan carrière onder de Fransen en hij schopte het tot Luitenant-Generaal in Bataafse leger. Hij werd commandant van de troepen in Groningen, Friesland en Drenthe en ging in de stad Groningen wonen.

In 1802 kocht hij een oud en voornaam huis, de Oosterstraat nummer 53, en liet dat opknappen. Een grote kamer achterin het huis kreeg een prachtig beschilderd plafond met daarop portretten van belangrijke politici uit die tijd: uiteraard Dumonceau zelf, en verder Pieter Paulus, Hendrik Midderigh en Rutger Jan Schimmelpenninck.

Dat pand aan de Oosterstraat 53 was aan het begin van de jaren tachtig in slechte staat. Het had na het vertrek van Dumonceau verschillende eigenaren gehad. De laatste gebruiker was de elektrotechnische groothandel Bruins en Visscher. En toen die in 1980 vertrok naar een industrieterrein kwam het pand grotendeels leeg te staan en werd het, zo ging dat in die tijd, gekraakt. Sloop was gelukkig geen optie, want sinds 1971 is het een Rijksmonument.

In 1988 werd het pand uiteindelijk gekocht en voor meer dan 3 miljoen gulden gerestaureerd door de familie Karistinos-Smit, met steun van de gemeente en het monumentenfonds. Tijdens de restauratie kwam het plafond van Dumonceau weer tevoorschijn, met daarop de vier portetten van de patriotten. Er is toen voor gekozen om het hotel de naam Schimmelpenninck Huys te geven, omdat Schimmelpenninck de belangrijkste en de bekendste van het viertal op het plafond was.

Lees verder onder de foto

Als je door het centrum van de stad loopt zie je over het algemeen redelijk moderne gebouwen, maar de schijn bedriegt. Een groot gedeelte van het Groninger centrum is laatmiddeleeuws, maar je ziet dat niet. In de loop der jaren zijn de meeste huizen meerdere malen verbouwd en aangepast aan de heersende mode. Ze kregen dan een andere indeling en een nieuwe voorgevel, maar de zijmuren, de fundering en de kelder liet men staan.

Bij het Schimmelpenninck Huys is dat voor de laatste keer gebeurd in 1740. Toen kreeg het gebouw de huidige Klokgevel. Maar de rest van het gebouw is honderden jaren ouder. Vermoedelijk werd er al sinds de 12e eeuw op deze plek gewoond.

Er heeft dus nooit een Schimmelpenninck in dit huis gewoond. Maar als je goed zoekt in de oude kranten vind je een bericht uit januari 1990. Het hotel is dan ruim een jaar open en heeft een bijzonder gast op bezoek: G.E.G.W Graaf Schimmelpenninck. Een rechtstreekse nazaat van de Rutger Jan op het plafond.

'Dat is mijn bet-bet-overgrootvader' zegt de graaf in het artikel. Hij heeft het hele hotel van boven naar onderen bekeken. 'Ik wist niet dat het bestond', zei de graaf na het bekijken van de barokzaal met het plafond en de afbeelding van zijn voorouder, 'maar het is erg mooi'. En volgens zijn echtgenote lijkt de geportretteerde Rutger Jan op zijn verre nazaat: 'Vooral de neuzen.' Dat was voor zover bekend de enige Schimmelpenninck die echt in het Schimmelpenninck Huys heeft geslapen.

En de journalist/columnist Sander Schimmelpenninck dan? Is dat ook een lid van de familie? Ja. Sander Cornelis graaf Schimmelpenninck is opgegroeid op het landgoed Nijenhuis in Diepenheim, waar zijn ouders en grootouders nog steeds wonen. Hij is een directe nazaat van Rutger Jan Schimmelpenninck.