Beladen 2 minuten stilte op rustige Dam, politie arresteert drie mensen

Vanwege mogelijke verstoringen gelden er dit jaar extra veiligheidsmaatregelen bij de Nationale Dodenherdenking. Er was extra politie op de been. Kort voor aanvang van de twee minuten stilte werd een persoon met een spandoek tegengehouden door meerdere agenten. Volgens een ooggetuige haalde de man het doek tevoorschijn uit zijn binnenzak en ‘sprongen agenten bovenop hem’. De man werd gedurende de twee minuten stilte vervolgens tegen de grond gedrukt en daarna afgevoerd.

,,We hebben bij aanvang van het stiltemoment een persoon weggeleid die op dat moment een spandoek tevoorschijn haalde”, vertelt een woordvoerder van de politie. ,,Dit is zonder verdere verstoring van het stiltemoment gebeurd. De persoon is inmiddels aangehouden.”

Later bleek dat er in totaal drie mensen zijn aangehouden. Dat meldt Willem Jebbink, de advocaat van het drietal. Zij vroegen met hun aanwezigheid op de Dam aandacht voor de politieke situatie in Oeganda. ,,Mijn cliënten keren zich tegen de financiële steun die de EU en Nederland geeft aan de Oegandese president Yoweri Museveni”, laat advocaat Jebbink weten. ,,Zij noemen het hypocriet dat de Nederlandse koning en premier tijdens de herdenking pretenderen dat een genocide zoals in de Tweede Wereldoorlog nooit meer zou kunnen voorkomen, terwijl Museveni wordt gesteund.”

De drie kunnen volgens hun advocaat maximaal zes uur worden vastgehouden. “Ik verwacht dat ze snel weer vrij komen”, stelt Jebbink. Hij betwijfelt of de aanklacht kan worden bewezen. “Het lijkt er bijvoorbeeld op dat twee van hen überhaupt niets verwijtbaars hebben gedaan.”

Eerder op zaterdag arresteerde de politie een 41-jarige man. Het gaat om Rachid El Ghazaoui, beter bekend als rapper Appa. Hij zou hebben opgeroepen te schreeuwen tijdens de twee minuten stilte, meldt het Parool.

Rachid El Ghazaoui uit zich op Instagram vaak solidair met de Palestijnen in Gaza. Zijn advocaat Haroon Raza laat aan de Amsterdamse krant weten dat zijn cliënt stellig ontkent dat hij heeft willen oproepen de Nationale Herdenking op de Dam te verstoren. De rapper en zijn raadsman vermoeden dat hij is aangehouden zodat hij zaterdagavond om 20.00 uur vast zou zitten en de twee minuten stilte niet zou kunnen verstoren.

Eind april postte de rapper berichten op sociale media waarin hij opriep te schreeuwen tijdens de herdenking op de Dam. ‘Juist op het moment dat een holocaust uit de geschiedenis wordt herdacht, MOET de hypocrisie omtrent de hedendaagse Holocaust worden geschreeuwd’ en ‘Er is geen perfecter moment om de schreeuw van de Genocide in Gaza te laten horen dan op 4 mei tijdens de dodenherdenking’ luidden de berichten van de rapper.

De rapper werd zaterdagochtend aangehouden. ,,De politie heeft in de ochtend rond negen uur de deur van het huis van zijn ouders geforceerd en mijn cliënt met grof geweld en geboeid aangehouden voor opruiing en een poging een betoging te verstoren,” zegt advocaat Raza. Appa werd zaterdagavond laat weer vrijgelaten, aldus het Parool.

Alle aanwezigen werden vooraf gefouilleerd. Voorwerpen als paraplu’s, tassen groter dan A4-formaat, vlaggen, borden, geluidsversterkende apparatuur of ‘andere voor de openbare orde of veiligheid gevaarlijke voorwerpen’ waren verboden. Het dragen van kleding om daarmee een boodschap uit te dragen was niet verboden. Mensen kunnen wel geweigerd worden als ze overduidelijk uit zijn op verstoring die kan leiden tot wanordelijkheden, zoals een groep demonstranten met vlaggen of shirts.

Wie binnen de hekken wilde komen moest zich vooraf geregistreerd hebben bij het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Er werd met drie verschillende ingangen en tijdslots gewerkt. Alleen met de juiste entreebewijzen kwamen bezoekers voorbij de agenten.

Op de Dam werden meerdere mensen tegengehouden met doorverkochte QR-codes van de toegangsbewijzen, zegt een politieagent tegen Het Parool. Op Marktplaats werden de gratis reserveringen voor de Nationale Dodenherdenking aangeboden. Marktplaats verwijderde de advertenties direct, maar er lijken er dus toch enkelen doorverkocht te zijn.

Bij de openingsrede stond Jos Coumans, vicevoorzitter van Comité 4 en 5 mei, stil bij de diverse huidige oorlogen in de wereld. ,,Daarbij beseffen wij dat bij gewapende conflicten, zoals op dit moment in vele delen van de wereld, tot op de dag van vandaag onschuldige slachtoffers vallen.’’

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema heeft in haar toespraak op de Dam gevraagd om ‘een zacht gemoed voor al die mensen die de wond van oorlog elke dag voelen.’ ,,Wij, hier verzameld, zijn de erfgenamen van een zwaar bevochten vrede”, sprak zij na de Nationale Herdenking. ,,Laten wij die erfenis - onze open samenleving - beschermen.” Ook vroeg de burgemeester ‘op te staan tegen antisemitisme, tegen elke vorm van haat en discriminatie.’

In haar toespraak wees Halsema op oorlogswonden - ‘pijn, een diep gevoel van verlatenheid, van onveiligheid’ - die nooit helen. ,,Ook nu, onder ons, zijn er zovelen - van wie we de verhalen niet eens bekend zijn - die de last van oorlog met zich meedragen”, zei Halsema.

,,Soms klinkt meningsverschil zo luid dat het ons mededogen overstemt”, zei Halsema. De burgemeester besloot haar toespraak met de woorden ,,Laten we soms even stil zijn. Laten we elkaar tot troost zijn”.

Vooraf was Halsema bezorgd dat de Nationale Herdenking op de Dam 'gekaapt zou worden door alle emoties en sentimenten’ die heersten rondom het huidige conflict in Israël en Gaza. ,,Gekaapt hoeft niet te betekenen dat duizenden mensen in protest gaan. Zo’n herdenking is breekbaar en klein. Je hebt maar een of twee mensen nodig die besluiten om dat moment te verstoren, terwijl die nationale herdenking heel verbindend zou moeten zijn.”

Een handvol mensen, onder wie de Amsterdamse activist Frank van der Linde, draaide zich om op het moment dat Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma een krans legde. Ze protesteerden in stilte. Van der Linde vindt dat Bosma (PVV) lid is van ‘een partij die pijlers van de rechtsstaat en democratie ondermijnt via aanvallen op de rechterlijke macht en vrije pers.