Ieder jaar zijn er strenge veiligheidsmaatregelen rond de Nationale Dodenherdenking in Amsterdam. Maar dit jaar is het ook niet toegestaan vlaggen, borden of geluidsversterkende apparatuur mee te nemen. De politie zal belangstellenden fouilleren voordat ze de Dam betreden. Het maximumaantal aanwezigen is bovendien vanwege angst voor ongeregeldheden gehalveerd naar tienduizend.
Bij veel lokale dodenherdenkingen, zoals bij Nationaal Monument Kamp Vught en in Kamp Westerbork, zijn geen extra veiligheidsmaatregelen van kracht. Maar de meeste organisatoren houden eventuele ontwikkelingen wel scherp in de gaten.
De extra waakzaamheid komt door de toegenomen spanningen in de samenleving vanwege de oorlog in Gaza. Bovendien is Jodenhaat in Nederland al voor dat bloedige conflict, maar ook zeker erna, sterk toegenomen. Hetzelfde geldt voor moslimhaat. Veruit het grootste deel van de voornamelijk Palestijnse inwoners van Gaza is moslim.
Jodenhaat, ook antisemitisme genoemd, is nu juist wat uiteindelijk heeft geleid tot de jaarlijkse Dodenherdenking op 4 mei. De genocide op zoveel mogelijk Joden, puur vanwege hun afkomst, was een van de doelstellingen van het naziregime onder Adolf Hitler. Die systematische moord kostte zo'n zes miljoen Joden het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945). Ruim 100.000 van die dodelijke slachtoffers woonden in Nederland.
Volg dit onderwerp
'Kritiek op Israël is geen antisemitisme'
Dit jaar hangt de oorlog in Gaza dus nadrukkelijk boven de Dodenherdenking in Nederland. Internationaal is er veel kritiek op de manier waarop Israël de terreuraanvallen door Hamas op 7 oktober vorig jaar vergeldt. Soms gaat die kritiek gepaard met antisemitisme, waardoor ook Joden buiten Israël zich bedreigd voelen.
Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag onderzoekt momenteel of Israël zich in Gaza schuldig maakt aan genocidale handelingen. Het onderzoek volgt op een klacht door Zuid-Afrika.
Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Eddo Verdoner is niet tegen kritiek op Israël, zegt hij tegen NU.nl. "Kritiek op Israël is geen antisemitisme. Maar verhuld als kritiek op Israël stereotypen over Joodse mensen promoten, bijvoorbeeld, is dat wel. En daar moeten we, zeker tijdens de Dodenherdenking, waakzaam voor zijn."
Bovendien moeten de mensen die de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog willen herdenken dat op een waardige manier kunnen doen. "Een herdenking is ook een soort demonstratie", licht Verdoner toe. "Die moet kunnen plaatsvinden zonder verstoring."
Afran Groenewoud is verslaggever samenleving en inclusie
Halsema belooft toespraak in teken van 'verbinding'
Dat vindt ook burgemeester Femke Halsema van Amsterdam. Daarom heeft ze samen met de politie, het Openbaar Ministerie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid besloten tot de extra veiligheidsmaatregelen.
Zo zijn bijvoorbeeld kledingstukken die verwijzen naar de oorlog in Gaza taboe. Eventuele demonstranten moeten tijdens de Nationale Dodenherdenking uit het zicht van de mensen op de Dam blijven.
Toch gaat Halsema ook op zoek naar "verbinding" tussen inwoners van Nederland die lijnrecht tegenover elkaar lijken te staan rond de oorlog in Gaza, zegt een woordvoerder tegen NU.nl. "Dat zal blijken uit haar toespraak."
De Nationale Herdenking 2024 is vanaf 18.45 uur live te zien op NPO1. De radio-uitzending begint om 18.30 uur op NPO Radio 1.
NUjij: Uitgelichte reacties