'Kwetsbare tijd voor akkerbouw in het Heuvelland'

Dit leidt niet alleen tot grote frustratie, maar ook tot verlies van inkomsten. "Ik heb het op enig moment wel gehad met de regen", verzucht aardappelteler Bert Merx uit Bocholtz.

Wetende dat er regen in de lucht hing, heeft Merx donderdag bewust geen aardappels gepoot. "Dat was maar goed ook", blikt hij nu terug, "want er is heel wat grond afgestroomd door de hevige regenval." En dat terwijl zijn velden heel hoog liggen. Lagergelegen akkers hadden niet alleen last van de regen, maar ook van het overtollige water dat van bovenliggende percelen kwam. Voor Merx' suikerbieten loopt het wellicht minder rooskleurig af. Daar zaten de zaden al van in de grond.

"Deze periode is de meest kwetsbare voor de akkerbouw in het Heuvelland", legt Merx uit. "De zaden van de suikerbieten zijn nog niet ontkiemd. Zonder wortel hebben ze geen vastigheid en kunnen ze wegspoelen. Of ze het gaan redden hangt ook af van de eventuele regen die nog komen gaat. Als het nu droog blijft en de grond verslempt, ontstaat er een korst aan de oppervlakte. Dan komt er geen regen meer in de bodem en zal het zaad moeite hebben om door de korst omhoog te komen."

Geluiden zoals die van Merx bereiken ook de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB). "Wij krijgen veel signalen van ondernemers", zegt voorzitter Thijs Rompelberg. "Ik denk dat we kunnen stellen dat vrijwel elke agrarische ondernemer met akker- of tuinbouw last heeft van de regen en bijhorende wateroverlast."

Het is volgens de boerenvoorman sinds oktober niet meer echt droog geweest. "De bodem is verzadigd en elke millimeter regen is er nu één te veel."

Een bijkomend probleem is dat boeren en tuinders door die vele regen achterliggen qua werkzaamheden. "Alle teelten lopen nu achter op het groeiseizoen. Dit toont eens temeer aan dat de door Den Haag gewenste kalenderlandbouw niet werkt", stelt Rompelberg. "Het is nu wachten op wat het weer de komende tijd doet." Merx onderschrijft de kritiek op de kalenderlandbouw. "We merken dat het groeiseizoen verschuift. We zaaien later, en oogsten daardoor ook later."

Geen oogst betekent geen opbrengst. 61 procent van de akkerbouwers draait verlies door toenemende weersextremen, zo blijkt uit recent onderzoek van agrarisch weekblad Nieuwe Oogst onder akkerboeren. Zij spreken gemiddeld van 10 tot 20 procent opbrengstverlies en wijzen twee oorzaken aan: wateroverlast en droogte. Het toont aan hoe grillig het veranderende weer is. 74 procent neemt dan ook al maatregelen tegen weersextremen. Zoals ontwateren, beregenen en kilveren, hierbij wordt de grond gelijkmatig verdeeld waarbij het perceel verzekerd is van een goede waterafvoer.

Voor de toekomst verwacht Rompelberg op dat gebied een forse uitdaging. "We hebben met name voor Noord- en Midden-Limburg een flexibeler en adaptief watersysteem nodig, waarbij water wordt vastgehouden als het kan en afgevoerd als het moet. In Zuid-Limburg kijken we vooral naar het behoud van grasland en praktische maatregelen als niet-kerende grondbewerking en bijvoorbeeld drempels van aarde tussen de aardappelruggen, waardoor het water minder snel de weg naar lagergelegen gronden vindt."

Maar volgens Rompelberg moeten we ook constateren dat ons watersysteem slechts beperkt maakbaar is. "Weersextremen lijken elkaar steeds sneller op te volgen en tegen zo’n bui als die van donderdagavond is bijna niets opgewassen", zegt hij. "Dat is pure overmacht."