Zucht van verlichting bij websupers en flitsbezorgers: ze vallen toch niet onder de dure supermarkt-cao

De minister beslecht daarmee een jarenlange strijd tussen webbedrijven, vakbonden en traditionele supermarkten. Vorige maand nog bepaalde de rechter dat ook websupers als Picnic en flitsbezorgers als Flink en Getir onder de cao supermarkt levensmiddelen vallen.

Demissionair minister Van Gennip had die cao vorig jaar immers algemeen verbindend verklaard (‘AVV’), waardoor hij voor alle supermarktbedrijven geldt. Met zo’n AVV wordt voorkomen dat bedrijven elkaar beconcurreren door lagere lonen en mindere arbeidsvoorwaarden te hanteren.

Volgens websupers en flitsbezorgers leidt die supermarkt-cao er juist toe dat hun loonkosten – en daarmee de prijzen voor producten – flink stijgen, omdat hun werkzaamheden drastisch verschillen van die in reguliere supers. Dat was voor Getir en dochter Gorillas mede reden om deze week te besluiten de activiteiten in Nederland te staken. Daarmee is alleen flitser Flink nog over.

Uitzondering in de cao

Dat ging allemaal om de vorige supermarkt-cao, die in juli 2023 afliep. De nieuwe cao is woensdag (met terugwerkende kracht) opnieuw door de minister ‘algemeen verbindend’ verklaard. Maar ze heeft deze keer een uitzondering gemaakt voor internetsupers, op voorspraak van de branchevereniging voor webwinkels, E-commerce Nederland en websuper Picnic.

“Er is sprake van een bijzondere omstandigheid,” geeft een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid als reden aan. “Werkgevers- en werknemersorganisaties zijn met elkaar in gesprek over de positie van websupermarkten. Er is ook een bemiddelaar aangesteld. De minister wil hun de gelegenheid geven daarover afspraken te maken.”

Die dispensatie loopt 1 juli af, de datum dat er – eventueel later met terugwerkende kracht – een nieuwe supermarkt-cao zal gelden. “De minister kan die dan eventueel weer algemeen verbindend verklaren, met dispensatie,” aldus de zegsvrouw.

Websuper Picnic is blij. “We zijn al 5 jaar bezig om webwinkels een plek te geven in het cao-landschap,” zegt topman Michiel Muller. “Daarom hebben we in 2020 ook met de andere e-commercebedrijven en vakbond De Unie een eigen cao opgezet.”

'Doelpalen verzet’

Doordat reguliere supermarkten, verenigd in ondernemersorganisatie Vakcentrum, vervolgens met FNV en CNV hun cao-voorwaarden zo aanpasten dat ook websupers er onder vielen, werd dat opzetje ondergraven. “Ze hebben bewust de doelpalen verzet om concurrentie tegen te gaan,” zegt Muller. “Omdat deze groep supermarktondernemers nauwelijks aan e-commerce doet.”

Onder het Vakcentrum vallen vooral zelfstandige winkeliers. Grote ketens als AH en Jumbo hebben hun eigen cao. Beide komen wel overeen.

“Wij zijn niet tegen een cao,” zegt Muller, “maar willen wel een gelijk speelveld. Het is nu aan ons om er gezamenlijk uit te komen. Of we maken nu afspraken met de reguliere supermarktbedrijven dat we met een aparte positie onder de supermarkt-cao vallen, of we gaan door met de eigen e-commerce-cao uitbouwen.”

Het Vakcentrum is ‘verbijsterd’ over de dispensatie en beraadt zich op stappen. “De minister geeft aan dispensatie te verlenen omdat enkele partijen aangeven in overleg te zijn. Maar wij zijn niet op de hoogte van gesprekken of een bemiddelaar, zoals de minister noemt. Het verbaast ons dat de minister ons niet heeft benaderd om dit na te vragen.”

Overvallen

Ook vakbond FNV is overvallen door de stap van de minister: “Het is verrassend, op z’n zachtst gezegd,” aldus FNV-bestuurder Michiel Al. “Wij vragen ons af waarom de minister dispensatie heeft verleend. Er zou sprake zijn van een bemiddelaar. Daar weet ik niks van.”

De bond heeft de laatste super-cao niet getekend – die is door de werkgevers met het CNV gesloten. Al: “Maar of wij nu wel of niet getekend hebben, wij zijn hierin partij. Zeker vanwege de rechtszaak van vorige maand die we gewonnen hebben. We zijn hoe dan ook betrokken bij de onderhandelingen over een nieuwe cao.”

Als het aan Al ligt, komt daarin geen aparte status voor webbedrijven. “Bedrijven als Picnic doen wel steeds of ze heel anders zijn, maar daar hebben ze zelf voor gekozen. Supermarkten bezorgen al meer dan 100 jaar thuis. Bij Albert Heijn en Jumbo valt thuisbezorging wel onder de cao. Iedereen moet hetzelfde worden behandeld.”

Bewust spotgoedkoop

Volgens Muller zijn zelfstandige supermarktondernemers bang voor de concurrentie van websupers. “De supermarkt-cao is voor bedrijven als Picnic onnodig duur en voor supermarkten bewust spotgoedkoop," aldus de Picnictopman. “Wij betalen onze mensen gemiddeld 17 euro per uur, dat zou stijgen naar 20 euro als we onder de supermarkt-cao vallen. Terwijl supermarkten gemiddeld 14 euro per uur betalen.”

Dat een deel van de argumenten van Muller over hoger loon en betere arbeidsvoorwaarden aansluit bij die van FNV maakt volgens vakbondsbestuurder Al niet uit. “Dat is onderdeel van het charmeoffensief. Goed dat ondernemers dat erkennen, maar het betekent niet dat ze daarmee een uitzonderingspositie verdienen.”