Houthi-raketten deren de wereldhandel nauwelijks: rederij Maersk verwacht groei containerverkeer

Sinds eind vorig jaar bestoken de Houthi’s vrachtschepen in de Rode Zee met raketten en drones vanuit Jemen, naar eigen zeggen als steunbetuiging aan de Palestijnen in de oorlog tussen Israël en Hamas. Containerschepen, de ruggengraat van de wereldhandel, mijden daarom zee-engte en varen massaal om Afrika heen, met alle vertraging van dien. Maersk, goed voor ongeveer eenzesde van het wereldwijde containerverkeer, verwacht op zijn vroegst eind dit jaar weer door het aan de Rode Zee grenzende Suezkanaal te kunnen varen.

Na een half jaar lijkt de schade voor de wereldhandel mee te vallen. Ook al behoort een doortocht over de Rode Zee nu niet tot de mogelijkheden, Maersk verwacht toch dat het wereldwijd verhandelde containervolume dit jaar met grofweg 4 procent stijgt.

Transportbedrijven hebben zich aan de situatie aangepast, zegt haveneconoom Bart Kuipers van de Erasmus Universiteit. ‘Hun klanten hebben vooral een grote hekel aan onvoorspelbaarheid.’ Inmiddels is de vertraging als gevolg van het noodgedwongen omvaren ingecalculeerd in de planning. ‘Die onvoorspelbaarheid is daarmee verholpen en de vertraging zelf is dan niet zo’n groot probleem.’

Wel heeft de vertraging, die kan oplopen tot wel twee weken, de kosten van containertransport opgestuwd. Kostte het begin november nog ongeveer 1.000 euro om een container van Shanghai naar Rotterdam te vervoeren, op dit moment gaat het om bijna 3.000 euro. Toch is dat nog altijd een fractie van de extreme containerprijzen uit de nadagen van de coronacrisis, toen de 15 duizend euro per container gepasseerd werd. Bovendien zijn de prijzen sinds januari aan een gestage daling bezig.

Luttel centenwerk

In hoeverre consumenten meer gaat betalen door hogere transportkosten, verschilt sterk per product, zegt Kuipers. Meestal gaat het om luttel centenwerk, omdat de prijs van het transport vaak maar een fractie van het totale kostenplaatje bedraagt. Maar neem je bijvoorbeeld tuinmeubelen – relatief laagwaardige producten waarvan er door hun vorm en volume maar weinig in een container passen – dan kan de prijsverhoging voor vervoer wel in de euro’s lopen, zegt hij.

Een veel zwaardere klap voor het containerverkeer dan het spierballenvertoon van de Houthi’s, was vorig jaar de kwakkelende wereldeconomie. Zo viel de groei in China tegen en kampte Duitsland met krimp. Mede daardoor daalde het vrachtvolume over zee, met een moeilijk jaar voor bedrijven als Maersk tot gevolg. In het laatste kwartaal van 2023 boekte de transportgigant nog een half miljard euro verlies.

Afgelopen kwartaal schreef Maersk weer zwarte cijfers, 165 miljoen euro om precies te zijn, al was zijn containervervoer nog wel verlieslatend. Dat verlies maakte het Deense bedrijf echter goed met andere diensten, zoals met de verhuur van havenopslag en door het uit handen nemen van de administratie die bij internationaal transport komt kijken.

Eb en vloed

Hoewel de wereldeconomie weer wat begint aan te trekken, liggen er nieuwe problemen voor Maersk in het verschiet. Toen er tegen het einde van de coronacrisis groot ruimtegebrek onstond aan boord van de containerschepen en de prijzen voor zeetransport de pan uit rezen, lieten rederijen massaal nieuwe transportschepen bouwen. Nu die aankomende jaar zullen uitvaren, ziet de economische situatie er heel anders uit. Grote overcapaciteit dreigt nu, voorziet Maersk – een klassieke varkenscyclus.

‘In die zin is het voor deze bedrijven een blessing in disguise dat hun schepen moeten omvaren’, zegt haveneconoom Bart Kuipers. De extra kosten berekenen de transportbedrijven door aan hun klanten, terwijl ze tegelijkertijd minder schepen werkeloos aan de ketting hoeven te laten liggen. Dat dempt de pijn van de overcapaciteit wat. ‘Minder prettig is de extra CO₂-uitstoot, ook omdat de schepen een à twee knopen harder zullen varen om de verloren tijd te beperken’, vult Kuipers aan.

Hoeveel pijn de voorziene overcapaciteit rederijen de komende tijd zal doen noemt Kuipers ‘spannend’. Een van de grote vragen is: wie wint eind dit jaar de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten? ‘Als Donald Trump president wordt en hij de importheffingen verhoogt om Amerikaanse bedrijven te beschermen, dan kan dat dramatische gevolgen hebben voor de wereldhandel en het containervervoer.’