Nederland moet in de komende decennia miljoenen tonnen CO2 uit de lucht gaan halen, concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vorige week in een rapport. Met zulke 'negatieve emissies' kan de resterende uitstoot in 2050 worden gecompenseerd, om toch klimaatneutraal te worden.
De Duitse energiereus RWE hoopt zijn kolencentrales in de Eemshaven en in Geertruidenberg een tweede leven te geven door volledig over te schakelen op biomassa. Als daarbij de CO2-uitstoot wordt afgevangen en permanent opgeslagen, telt dat mee als de negatieve emissies die volgens het PBL zo nodig zijn.
Maar het planbureau concludeert óók dat het juist weinig zin heeft om de CO2-uitstoot bij elektriciteitscentrales af te vangen. Dat kan "veel energiezuiniger en goedkoper" bij fabrieken die biobrandstoffen maken. Die zijn straks hard nodig om de lucht- en scheepvaart te verduurzamen.
Volg ons klimaatnieuws
Jetten kijkt naar 2030-doel
Toch lijkt Jetten van plan te zijn om een subsidieregeling te openen voor het afvangen van CO2-uitstoot bij biomassacentrales. Zijn woordvoerder erkent dat het "op de lange termijn effectiever is" om CO2 af te vangen bij de productie van biobrandstoffen. "Maar we hebben ook het doel om 1,5 megaton negatieve emissies te halen voor 2030, en die kunnen op die termijn makkelijker bij bio-energiecentrales gehaald worden."
Bij de perspresentatie van het recente advies waarschuwde PBL-directeur Marko Hekkert nog voor dit soort kortetermijndenken. "We zien dat het huidige beleid enorm is gericht op het jaar 2030", zei hij. Maar het leidt volgens hem niet altijd tot de efficiëntste keuzes om Nederland klimaatneutraal te maken over 25 jaar. "Het gevaar dat je daarmee loopt is dat je afslagen mist voor het einddoel in 2050."
Helemaal zeker is het overigens nog niet dat Jetten de subsidiepot opentrekt. Hij zegt daarover voor de zomer een besluit te nemen. Dan worden ook de voorwaarden bekend voor subsidies aan andere duurzame technieken, zoals zonne- en windparken, aardwarmte en productie van biogas.
Vergunning al aangevraagd
RWE heeft al vergunningen aangevraagd voor de ombouw van zijn kolencentrales. Het bedrijf denkt bedrijf 11 tot 14 megaton CO2 per jaar te kunnen afvangen en opslaan. Dat zou in theorie een flinke bijdrage kunnen leveren aan de Nederlandse klimaatdoelen.
Maar om zoveel megatonnen te kunnen opslaan, moet de centrale veel meer draaien dan nu. Afgelopen jaar stootte de RWE-centrale in de Eemshaven op kolen 'slechts' 2,8 megaton CO2 uit. Een groot deel van het jaar stond de centrale uit, of draaide hij niet op volle kracht, omdat het goedkoper was om stroom uit zonnepanelen, windmolens of gascentrales te halen.
Biomassacentrales die juist vaker gaan draaien zijn het schrikbeeld van milieugroepen. Zij vinden dat het verbranden van biomassa hoe dan ook een slecht idee is, vanwege de impact op de bossen waar het benodigde hout vandaan komt. Ook komen bij de verbranding van biomassa stikstof en andere schadelijke stoffen vrij.
CO2-opslag bij zulke centrales is "de verkeerde afslag", vindt Maarten Visschers van de Vereniging Leefmilieu daarom. Het kabinet geeft al geen nieuwe subsidies meer voor stroomproductie met biomassa. Eerder werden daar nog vele miljarden euro's voor beschikbaar gemaakt.
'2050 nog ver weg'
Energie-expert Martien Visser van de Hanzehogeschool Groningen denkt net als het PBL dat CO2-opslag op termijn logischer is bij de productie van biobrandstoffen. Maar die fabrieken zijn er nu nog niet, en de techniek kan wel een tussenoplossing zijn bij elektriciteitscentrales, denkt hij. "2050 is nog heel ver weg."
Ook RWE zegt in een schriftelijke reactie op het PBL-rapport dat CO2-opslag bij elektriciteitscentrales eerder kan zorgen voor negatieve emissies. "Waarom niet nu al negatieve emissies leveren, duurzame biomassastromen verder ontwikkelen en dan gaandeweg het gebruik van biomassa in de industrie verder ontwikkelen?", vraagt het bedrijf zich af. "Kortom, niet of-of maar en-en."
Overigens waren er bij de bouw van de kolencentrale in de Eemshaven ook al plannen voor opslag van de CO2-uitstoot. Maar toenmalig minister Maxime Verhagen schrapte het plan om ondergronds CO2 op te slaan in het noorden van het land, na protesten van bewoners.
Dit keer hoopt RWE de CO2 via een pijpleiding onder de Noordzee te brengen, of per schip af te voeren naar een ander land dat het broeikasgas wil opslaan.
Biomassa blijft controversieel
In biomassacentrales worden vooral houtpellets verbrand om stroom op te wekken. Dat is al jarenlang controversieel. In theorie is het CO2-neutraal om op die manier energie op te wekken, omdat het hout (als het goed is) uit bossen komt die elk jaar weer een beetje aangroeien. De CO2 die vrijkomt bij het verbranden van het hout, wordt door de rest van het bos weer uit de lucht gehaald.
Maar volgens critici is dat een papieren werkelijkheid. Het duurt tientallen jaren voordat de CO2 die vrijkomt bij houtverbranding weer is opgenomen uit de lucht. Het is beter voor het klimaat én voor de biodiversiteit om de bossen met rust te laten en gewoon te laten groeien, vinden zij.
NUjij: Uitgelichte reacties