Landrotten gezocht! Vanaf nu staan de beste stuurlui echt aan wal
Als auto’s zonder chauffeur rijden en vliegtuigen opstijgen met maar één piloot, kan een binnenvaartschip dan zonder schipper? Uiteraard, zegt de sector. Alleen juridisch kan het niet.
Bij het Belgische bedrijf Seafar zoeken ze een schipper. Eentje die ervan geniet om schepen van 38 tot 110 meter door de Europese rivieren te sturen, maar die na diensten van acht uur ook weer graag de computermuis doorgeeft aan een collega.
De kapitein die Seafar zoekt moet namelijk een echte landrot zijn. Vanuit een commandocentrum in een kantoorgebouw bestuurt hij de schepen die zich zeemijlen ver weg bevinden. Daarom heeft hij ook goede communicatievaardigheden nodig. Aan boord van het schip bevindt zich nog een schipper, die in geval van nood het roer moet kunnen grijpen. Want helemaal zonder bemanning varen is nog nergens in Europa toegestaan.
Minister Mark Harbers (infrastructuur) wil de internationale discussie daarover openen, blijkt uit een Kamerbrief die hij maandag aan de Tweede Kamer stuurde. “Het is noodzakelijk dat de regelgeving wordt klaargestoomd om rekening te houden met het geautomatiseerd varen”, schrijft hij.
Nu moet ieder schip nog een schipper aan boord hebben. “Door de technologische ontwikkelingen zal dit in de toekomst wellicht niet meer noodzakelijk zijn”, schrijft Harbers. De landen die zijn aangesloten bij de Centrale Commissie Rijnvaart moeten gezamenlijk bepalen hoe ze dat juridisch willen regelen.
Modernisering binnenvaart nodig
Besturing op afstand biedt veel voordelen voor scheepseigenaren, zegt beleidsadviseur digitalisering Frank Reijerse van Koninklijke Binnenvaart Nederland. Door besturing te automatiseren, kunnen schippers mogelijk meerdere schepen tegelijk besturen en is minder bemanning nodig. Dat is handig in tijden van personeelskrapte.
Vooralsnog wordt er alleen mee geëxperimenteerd. Seafar voer bijvoorbeeld eerst door een rustig kanaal in België. Sinds kort vaart het bedrijf met volledig beladen schepen over de Rijn. “Wat veel meer uitdagingen biedt. Op de Rijn is het veel drukker en er staat sterkere stroming”, zegt Reijerse.
Al wel behoorlijk ingeburgerd zijn systemen die de schipper aan boord helpen, zoals ‘track pilots’, die het schip automatisch sturen over een vooraf uitgezette koers. Zo kunnen schippers brandstof besparen. Reijerse is blij dat Harbers nu de discussie opent over betere regelgeving voor geautomatiseerd varen.
Wat als brand uitbreekt?
Seafar is zeker niet het enige bedrijf dat de binnenvaart wil opschudden. Holland Shipyard Group bouwt voor een Zweedse rederij twee veerponten die op afstand bestuurbaar zijn. Die worden nu nog volledig dubbel uitgerust, zodat ze ook vanuit de stuurhut te bedienen zijn.
Want voor schepen die met passagiers gaan varen gelden allemaal aanvullende eisen. Dan gaat het niet meer alleen om het navigeren en voorkomen van botsingen. Maar ook om de vraag wie in kan grijpen als aan boord brand uit breekt, of als een waterdichte deur niet werkt.
“We zijn nu al 1,5 jaar plannen aan het maken voor al dat soort scenario’s”, zegt directeur Marco Hoogendoorn van het bedrijf. “Het plan is nu dat aan boord nog heel lang iemand is die kaartjes knipt, maar die daarnaast ook volledig opgeleid is om op te treden bij calamiteiten.”
Volledig autonoom varen
Ondertussen werkt Holland Shipyard Group samen met Roboat aan een volledig zelfstandig varende pont. Het vaartuig zal bij de Olympische Spelen te zien zijn, als het een aantal atleten over de Seine naar de openingsceremonie vervoert (zij het met nog een reserveschipper aan boord).
Evengoed zal het nog wel even duren voordat schepen geheel automatisch varen, zegt Vasso Reppa van de Technische Universiteit Delft. Anders dan vliegtuigen en auto’s die vaak in serie worden gebouwd, zijn vrachtschepen bijna allemaal uniek. Dat betekent dat de data die scheepsbouwers en softwareleveranciers verzamelen om het besturingsalgoritme te trainen, steeds ook op dat specifieke schip afgestemd moet worden.
De waterwegen en rivierbedding veranderen onder invloed van stroming, weer en menselijk handelen, wat het voor de automatische piloot moeilijker maakt om te navigeren. En de meeste rivieren en waterwegen zijn maar smal met veel verkeer, waardoor er beperkte ruimte is om te manoeuvreren.
Lees ook:
Binnenvaart gaat onzeker jaar tegemoet: door klimaatverandering, oorlog en de tegenvallende bouw
Nederland is veruit marktleider in de Europese binnenvaart en blijft dat naar verwachting ook. Maar meerdere gevaren dreigen.