Nood is hoog: kabinet wil grote paviljoens voor asielzoekers in meerdere provincies

De nood aan asielopvang is zo nijpend dat het demissionaire kabinet binnen twee maanden meerdere grote paviljoens met elk circa 500 opvangplekken wil neerzetten op rijksgronden in verschillende provincies. De ministeries van Defensie en Binnenlandse Zaken inventariseren momenteel, samen met Staatsbosbeheer, welke terreinen beschikbaar zijn.

Het is een van de noodmaatregelen waarmee demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie) en demissionair minister Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken) het acute tekort aan opvangplekken te lijf willen gaan. De beschikbare rijksgronden worden doorgespeeld aan de zogenoemde provinciale regietafels, waar onder voorzitterschap van de commissarissen van de koning overleg wordt gevoerd over de provinciale en gemeentelijke verdeling van asiellocaties. ‘Op basis van de aangeboden gronden kan de provinciale regietafel beslissen of zij van dit aanbod gebruik wil maken en op welke van deze locaties paviljoens gerealiseerd kunnen worden’, aldus de bewindslieden in hun brief aan de Tweede Kamer.

Dringende aanbeveling

In januari deed vluchtelingenorganisatie Unhcr op basis van een onderzoek in 44 opvanglocaties de dringende aanbeveling aan gemeenten, de politiek en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) om ‘tijdelijke opvang in tenten en paviljoens’ te vermijden. Want: ‘De negatieve gevolgen van langdurige opvang in een dergelijke locatie zijn onaanvaardbaar, met name voor de lichamelijke en mentale gezondheid van bewoners en het mogelijke risico op gender-gerelateerd geweld.’

Unhcr Nederland pleit voor meer kleinschalige opvang. Een woordvoerder zei dinsdag wel begrip te hebben dat het demissionaire kabinet, gezien de nijpende opvangsituatie, grote faciliteiten als noodmaatregel kiest. De vluchtelingenorganisatie benadrukt dat ‘dit echt enkel kan als er gelijktijdig aan een structurele oplossing wordt gewerkt’.

De Unhcr stelt ook dat kinderen en kwetsbare personen niet in grootschalige paviljoens mogen worden geplaatst. Die mening wordt gedeeld door Vluchtelingenwerk. ‘Het is essentieel dat gezinnen en kwetsbare individuen niet in een tent of sporthal worden geplaatst en terechtkunnen op een geschikte en veilige locatie.’

Staatssecretaris: ‘Acute situatie’

Volgens staatssecretaris Van der Burg is er sprake van een acute situatie in de asielopvang. De instroom in de eerste maanden van 2024 is aanzienlijk hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Van de 12.000 opvangplekken die voor juli nodig zijn, denkt het COA er zo’n 7.000 zelf te kunnen organiseren – door nieuwe opvang en door het openhouden van bestaande tijdelijke locaties.

Het kabinet vraagt aan gemeenten met spoed 5.000 tijdelijke opvangplaatsen. Een kwart daarvan zou zelfs al over een week beschikbaar moeten zijn. Van der Burg denkt aan bijvoorbeeld sporthallen. Ook de paviljoens op rijksgronden kunnen dat doel dienen. ‘Als alle twaalf provincies een paviljoen neerzetten, hebben we 6.000 opvangplekken’, aldus een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Kleinschalige opvang is een mooi ideaal, maar grootschalige opvang is nodig om op korte termijn meters te maken, is het devies van de staatssecretaris.

Daarnaast wil het COA tot 1 juli wekelijks 400 statushouders ‘uitplaatsen’ naar hotels om ruimte te creëren in de bestaande opvang. Fletcher Hotels laat weten niet van plan te zijn meer hotels beschikbaar te stellen – momenteel zijn dat er acht – aangezien het vakantieseizoen bijna begint.

VNG: ‘Meer duidelijkheid’

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft dinsdag in een brief haar zorgen geuit over de acute situatie en voorgestelde aanpak van de asielopvang. Ze wil voor het eind van deze week meer duidelijkheid van het kabinet over onder meer taakverdeling, randvoorwaarden en financiering.

‘De Kamerbrief suggereert dat wij nog genoeg plekken beschikbaar hebben’, zegt de Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink, tevens voorzitter van de VNG-adviescommissie asiel en migratie. ‘Gemeenten worden keer op keer geconfronteerd met steeds urgentere verzoeken die een groot beroep doen op de schaarse capaciteit, onder de dreiging van een schrijnende situatie die we koste wat het kost willen voorkomen.’

Ook hij plaatst vraagtekens bij de inzet van grootschalige paviljoens, door critici ook wel veredelde tenten genoemd. ‘Al moet ik er in alle eerlijkheid wel bij zeggen: liever in een paviljoen dan op het gras.’