De aanklachten zijn gruwelijk, maar de van mensensmokkel verdachte H. zit in Dubai

De uitleg in de brochure van Justitie voor de van grootschalige mensensmokkel verdachte Kidane H. (‘U moet terechtstaan’) is kraakhelder. Toch ontbrak de Eritreeër dinsdag in de rechtbank in Zwolle. Onbekend is, zo bleek aan het begin van de zitting, of Kidane de Nederlandse dagvaarding om te verschijnen wel heeft ontvangen in Dubai, waar hij al maanden vastzit op verdenking van witwassen.

Er is „geen bewijs” dat de dagvaarding H. heeft bereikt, vatte de rechter kernachtig samen. Die ontbrekende ontvangstbevestiging betekende meteen het einde van de zitting.

Opvallend, aangezien de verblijfplaats van H. in Dubai bekend is bij de autoriteiten aldaar. En dat terwijl demissionair minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yesilgöz (VVD) in oktober 2023 nog zei de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) „zeer erkentelijk” te zijn voor de goede samenwerking in de strijd tegen de internationaal georganiseerde criminaliteit.

Na een bezoek aan de Emiraten wees ze op het grote belang van twee in augustus 2023 gesloten verdragen met het land: één over uitlevering, één over rechtshulp. En precies daar gaat het mis, zo bleek dinsdagochtend in Zwolle.

In 2023 diende Nederland al een uitleveringsverzoek in voor H.

Afpersing

Justitie verdenkt Kidane H. (40) en zijn organisatie ervan over een periode van meerdere jaren duizenden Afrikaanse migranten naar Europa te hebben gesmokkeld via Libië. Daar zouden de migranten in een kamp op huiveringwekkende wijze zijn mishandeld, terwijl al in Nederland woonachtige familieleden werden afgeperst – de reden dat H. hier wordt berecht.

De tegen hem geformuleerde aanklachten klinken als een aaneenschakeling van gruwelijkheden. In het Libische kamp in de stad Bani Walid vonden volgens Justitie dagelijks mishandelingen plaats met elektriciteit, waterslangen, zwepen en andere voorwerpen. Ook vond er seksuele uitbuiting plaats en ontbrak het de gevangenen aan voedsel en schoon drinkwater, ondanks de brandende zon.

Familieleden in Nederland zouden ondertussen zijn gedwongen om geld te betalen aan handlangers van H. om het geweld tegen hun geliefden te stoppen en de reis richting Europa te kunnen vervolgen. Wie na betaling uiteindelijk de Libische kust bereikte, wachtte een overtocht in vaak volle en ondeugdelijke boten naar het Europese vasteland – als dat al werd bereikt. Boten raakten lek of werden zonder kapitein of stuurman achtergelaten op de Middellandse zee. Een onbekend aantal gesmokkelde migranten verdronk.

Lees ook ‘Koning van de mensensmokkel’ liet vluchtelingen voetballen en de verliezers’ vrouwen verkrachten

Mondiale plaag

Kidane H. en zijn veronderstelde kompaan Tewelde G. gelden als kopstukken van een criminele organisatie die zich schuldig zou hebben gemaakt aan verschillende vormen van migratiecriminaliteit: mensensmokkel, gijzeling, afpersing, geweldsdelicten, seksuele geweldsdelicten, witwassen en ondergronds bankieren.

Hoewel beperking van migratie al jaren een van de belangrijkste politieke onderwerpen is in alle Europese landen, is het aantal veroordeelde mensensmokkelaars beperkt. Hun opsporing en vervolging blijkt telkens lastig – de reden dat zogenoemde frontlinielanden als Italië en Spanje andere lidstaten al jaren vragen om te helpen bij de opsporing en berechting van migratiecriminelen.

EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen riep in haar jaarlijkse toespraak over de Staat van de Europese Unie op 13 september 2023 nog op om „een einde te maken aan deze harteloze criminaliteit”. Volgens haar is nauwere samenwerking nodig tussen lidstaten, opsporingsinstanties en organisaties als Frontex, het agentschap dat toeziet op de Europese grensbewaking om „de mondiale plaag van mensenhandel aan te pakken”.

Samenwerking tussen Nederland en andere landen leidde in 2022 tot de aanhouding en uitlevering uit Ethiopië van Tewelde G. Hij zit sindsdien vast in Nederland, in afwachting van zijn strafproces.

Kidane H. werd een paar jaar geleden al aangehouden en vastgezet in Ethiopië. Maar daar wist hij in februari 2021, voorafgaand aan een zitting in de rechtbank van Addis Abeba, te ontsnappen. Tot hij in januari 2023 opnieuw werd aangehouden in Soedan, door manschappen van de Verenigde Arabische Emiraten.

Vragen

Simcha Plas, de advocaat van Tewelde G., riep het Openbaar Ministerie in Zwolle op meer duidelijkheid te geven over de stand van zaken met betrekking tot Kidane H. Plas wil H. horen als getuige in de zaak tegen haar cliënt. Duidelijkheid of en wanneer dat mogelijk is, kon het OM niet geven – afhankelijk als het is van de bereidwilligheid van de VAE om mee te werken. „Ik snap dat u vragen heeft”, zei de rechter tegen Plas. „Maar soms worden die niet beantwoord.”

Begin juli moet bij de volgende zitting blijken of de antwoorden er dan wel zijn.

Lees ook OM klaagt beruchte Eritrese mensensmokkelaar aan wegens geweld tegen migranten