Geen fout goud, maar groene glimmers: hoe kies je mooie én duurzame sieraden?

Als iemand een volle sieradenkist heeft, dan is het koningin Máxima wel. Toch bemachtigde zij afgelopen zomer een aanvulling op haar diamanten, smaragden en andere blingbling waar de rest van de juwelencollectie niet aan kan tippen. Ze ontving een, in opdracht van een ministerie gemaakte, armband met goud en zilver uit oude mobiele telefoontjes.

“Veel mensen weten het niet, maar alle mobieltjes bevatten wat van die edelmetalen”, zegt Josette de Vroeg van NoWa, het merk achter de armband. Haar bedrijf legt zich volledig toe op het maken van minimalistische sieraden, zowel bandjes als hangers, gemaakt met de grondstoffen uit kapotte telefoons.

Het gaat vooral om mobieltjes uit Afrikaanse landen, waar veel afgedankte telefoons uit westerse landen terechtkomen voor hergebruik. “Voordat ze daar op de vuilstort of in een verbrander belanden, haalt onze partner Closing The Loop ze op. Wij halen de waardevolle stoffen eruit.” Ook in Nederland zamelt NoWa (kort voor no waste, geen afval) telefoons in om ze om te toveren tot sieraad.

Een gram zilver uit acht telefoons

“Uit 35 tot 40 oude mobieltjes valt 1 gram goud te winnen”, vertelt De Vroeg. “Acht telefoons bevatten 1 gram zilver.” Een mooi, verguld sieraad is al te maken met het binnenwerk van zo’n vijf mobieltjes, stelt NoWa. Het grote voordeel: er hoeven geen nieuwe edelmetalen uit mijnen gehaald te worden, met het risico op arbeidsuitbuiting of milieuschade, zoals ontbossing of watervervuiling.

Je kunt edelmetalen en stenen mijden. Een ketting van bioplastic of schelpen kan ook prachtig staan. Of vintage shoppen en zo veel mogelijk informatie inwinnen over de materialen en herkomst van producten. Toch blijft er een doelgroep die luxe, nieuw gemaakte sieraden het meest aantrekkelijk en chic vindt.

De Vroeg merkt dat steeds meer consumenten nadenken over de herkomst van een juweel. “Veel van onze klanten, vaak vrouwen van rond de 25 jaar, letten op hun milieu-impact.” Dat doen ze thuis bij het afwassen, in de supermarkt bij het inkopen doen, en dus ook als ze zich uitdossen met een sieraad.

Bestaande juwelen omsmeden

Het is volgens De Vroeg ondoenlijk om uit te sluiten dat het goud en zilver uit de mobieltjes niet op een schadelijke of mensonvriendelijke manier uit de grond gehaald is. “Die keten is enorm ondoorzichtig. Wij kunnen wel garanderen: we gebruiken wat er al is.”

Dat is een goed uitgangspunt voor iemand die een duurzaam sieraad wil dragen, zegt Peet Rothuis van juwelier en designatelier De Tijd in Doetinchem. Hij wijst erop dat dit ook kan betekenen dat bestaande juwelen, tweedehands of uit de familie, omgesmeed kunnen worden.

“Er kwam hier een jongeman uit Rotterdam met de trouwring van zijn overleden moeder. We hebben die voor hem binnenstebuiten gedraaid tot een mooi nieuw sieraad.” Er is vraag naar hergebruik van edelstenen en edelmetalen, merkt de juwelier. Met maatwerk is er veel mogelijk.

Diamanten uit het lab

Wie liever wil dat er nieuw materiaal wordt benut voor een ketting, ring, oorbellen, horloge of broche, moet volgens Rothuis beseffen dat veel grote juwelenmerken zelf ook al werken met ge­re­cy­cled goud en zilver. Voor wat er wel ‘vers’ uit de bodem wordt gehaald bestaan keurmerken, die verantwoorde winning moeten garanderen.

‘Fair mined’ heet dat dan, een variant op fair trade. Rothuis ging er in zijn juwelenzaak mee aan de slag, deels omdat zijn zoon zich als taxateur van sieraden specialiseerde in duurzaamheid. “De kwaliteit en zuiverheid zeggen vaak iets over de herkomst”, zegt Rothuis. En die herkomst kan de omstandigheden van winning blootleggen.

Sommige duurzame puristen geloven er niet in dat het mogelijk is edelmetalen en stenen te winnen zonder dat de aarde en mijnmerkers worden uitgebuit. Zij promoten een ander alternatief: synthetische diamanten. ‘Lab grown’, worden die kunstmatige sieraden ook wel genoemd, ofwel gemaakt in een laboratorium. Dit zou relatief snel kunnen, waardoor de glimmers ook voordelig zijn.

‘Duurzame keus is een mooi symbool’

Op de advieswebsite voor trouwerijen The Perfect Wedding worden gekweekte diamanten gepromoot. Ze zouden niet van natuurlijke sieraden te onderscheiden zijn. ‘Vermijd de ethische dilemma’s verbonden aan bepaalde praktijken in de natuurlijke diamantmijnbouw, zoals schendingen van de mensenrechten en conflicten rond diamanten’, adviseert de huwelijkswebsite. Groothuis vindt het een interessante ontwikkeling. Wel merkt hij op: “Voor de productie van lab-diamanten is ook veel energie nodig”.

Wie denkt dat de aanbieders van duurzame sieraden zich hoofdzakelijk richten op vrouwen als klant heeft het mis. Bij NoWa merkt De Vroeg dat veel mannen de sieraden gemaakt van oude mobieltjes graag geven aan hun partner of dochter. “Dat hoeft niet eens per se alleen om het milieu te draaien, veel mannen vinden de tech-kant van ons product heel cool.”

Bij juwelier De Tijd merkt ook Rothuis dat mannen te porren zijn voor een milieuvriendelijke keuze, bijvoorbeeld als zij aankloppen omdat ze een ring zoeken voor een huwelijksaanzoek. “We moeten vaak even een basiscursus geven, want de meeste mensen weten niet veel van stenen en edelmetalen. “Een duurzame keuze is voor velen een mooi symbool, omdat je iets voor generaties kunt doorgeven.”

Luister ook:

Waarom shampoo kopen bij de Action goed is voor het klimaat

Lees ook:

Geen omstreden koloniale diamant in kroon Camilla – of toch wel?

De Britse koningin-gemalin Camilla zal bij de kroning van haar man, koning Charles III, een gerecyclede kroon dragen. Camilla zal de kroon dragen die in 1911 werd vervaardigd voor de kroning van koningin Mary, vrouw van koning George V.