De Tweede Wereldoorlog begon volgens veel interpretaties met Hitlers inval in Polen op 1 september 1939. Toen barstte de strijd inderdaad los, maar de invasie kwam niet uit de lucht vallen. De opmaat tot de oorlog was al jaren eerder begonnen.
Nu stelt een Zweedse historicus dat we ons in eenzelfde situatie bevinden als Europa vanaf 1935.
Wilhelm Agrell is hoogleraar inlichtingenanalyse aan de Universiteit van Lund en schreef verschillende boeken over Zweeds en internationaal militair beleid in een historische context. In zijn nieuwste boek vergelijkt hij de keuzes die Hitler maakte in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog met de keuzes die Poetin de afgelopen jaren heeft gemaakt – en dat bezorgt je koude rillingen.
Al in 2016 zei hij dat de Derde Wereldoorlog was begonnen, en deze overtuiging is alleen maar sterker geworden. In een interview met de Deense krant Weekendavisen ging Agrell dieper in op zijn punten en benadrukte hij hoe niet alleen de keuzes van Poetin, maar ook de reactie van het Westen duidelijke parallellen hebben met Hitler en de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog.
Dit zijn drie voorbeelden van manieren waarop de strategie van Poetin lijkt op die van Hitler.
Angst van het Westen voor oorlog wordt uitgebuit
Na de nederlaag van Duitsland in de Eerste Wereldoorlog bepaalde het Verdrag van Versailles dat de regio Rijnland, aan de grens met België, gedemilitariseerd werd. Maar in 1936 trokken Duitse troepen het gebied binnen, en de Fransen en Britten durfden niet in actie te komen uit angst voor oorlog.
In 1938 trokken Duitse troepen Oostenrijk binnen en werd het land ingelijfd. De andere Europese landen bleven nog op hun handen zitten. Kort daarna trokken de Duitsers ook Tsjecho-Slowakije binnen om het Sudetenland te bezetten. Nu tekenden de westerse mogendheden bezwaar aan, maar ze deinsden nog steeds terug voor een daadwerkelijke oorlog.
In 2014 tekenden Poetin en de door de Russen geïnstalleerde leiders van de Krim een verdrag waarmee Rusland het schiereiland annexeerde. De annexatie werd door de internationale gemeenschap veroordeeld en door de VN ongeldig verklaard.
Poetin neemt langer de tijd, maar het resultaat is zeer vergelijkbaar. Eerst kwam de invasie van Georgië in 2008, waarbij westerse landen het gedrag van Poetin veroordeelden maar Georgië geen militaire steun boden. Daarna volgde de invasie en annexatie van de Krim in 2014. Het Westen reageerde met sancties, maar militaire steun bleef opnieuw uit. En in 2022 viel Poetin Oekraïne binnen. Daarmee ging hij een grens over en kwam er wel militaire steun uit het Westen, maar er zijn nog geen oorlogsverklaringen geweest.
Net als Hitler maakt Poetin dus gebruik van de afkeer van het Westen van oorlog in Europa om zijn wil op te leggen. Agrell denkt dat Poetin niet zal stoppen en dat de enige realistische uitkomst een nieuwe grote oorlog is.
VIDEO: Russische vliegtuigen gooien clusterbommen op de Syrische stad Aleppo
Luchtmacht is getraind in proxyoorlog
In de jaren 1930 beseften veel militair strategen dat de heerschappij in de lucht cruciaal zou zijn in toekomstige conflicten. Dit bleek tijdens de Spaanse Burgeroorlog, waarin de Duitse Luftwaffe de kans kreeg om te oefenen en haar materieel te testen door aan de zijde van generaal Francisco Franco te vechten.
Omdat de Sovjet-Unie de Spaanse republikeinen steunde, ontwikkelde de burgeroorlog zich al snel tot een proxyoorlog tussen de grote mogendheden en een voorloper van de Tweede Wereldoorlog. Voor de Luftwaffe was de oorlog een groot succes. De Duitse piloten hadden ervaring opgedaan, waardoor ze tot de besten ter wereld behoorden.
In 2015 vroeg de Syrische president Bashar al-Assad Rusland om hulp in de burgeroorlog die al vier jaar woedde in zijn land. Landen als de VS en Saoedi-Arabië waren al betrokken bij de oorlog, maar dat weerhield Rusland er niet van om massale bombardementen uit te voeren op de rebellen.
Zo groeide ook deze burgeroorlog uit tot een proxyoorlog, die voor Rusland een goede manier was om piloten te trainen en militair materieel te testen.
Internationale overeenkomsten zijn geschonden
Na de Eerste Wereldoorlog sloot de internationale gemeenschap allerlei verdragen om ervoor te zorgen dat zo’n grootschalige oorlog zich niet meer zou voordoen en dat Duitsland geen bedreiging meer zou vormen. Toen Hitler aan de macht was gekomen, lapte hij deze afspraken aan zijn laars – niet in de laatste plaats het Verdrag van Versailles, dat onder andere de invoering van de dienstplicht in Duitsland verbood en de omvang van het Duitse leger beperkte.
Ondanks deze flagrante schendingen deed de westerse wereld niets.
Internationale verdragen lijken ook voor Poetin van weinig waarde te zijn. In 2007 schortte hij het Verdrag inzake conventionele strijdkrachten in Europa op, een afspraak tussen de NAVO en de Warschaupactlanden die de hoeveelheid wapens beperkte die elk land mocht bezitten en informatie-uitwisseling verplichtte.
Het jaar daarop zei Poetin op een NAVO-top in Boekarest tegen wereldleiders: ‘Oekraïne zal ophouden te bestaan als staat en zijn grondgebied zal worden opgenomen in Rusland.’ Net als bij Hitler namen de westerse landen de dreigementen pas serieus toen het te laat was.