In de aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen sluit het net zich in sneltempo rond iets wat op een grote Russische beïnvloedingsoperatie lijkt. Extreemrechts komt nadrukkelijk in beeld.
Het Belgisch parket is een onderzoek gestart naar Russische beïnvloedingsoperaties in België, zo kondigde premier Alexander De Croo (Open VLD) vrijdagochtend aan. Tegen de achtergrond van de Russische oorlog in Oekraïne zouden enkele Europarlementsleden en hun medewerkers Russisch geld hebben aangenomen om onder meer pro-Russische standpunten te verkondigen.
Oekraïne
Het dossier rond de Russische beïnvloedingsoperaties raakte in maart bekend, nadat de Tsjechische autoriteiten de propagandawebsite Voice of Europe ontmaskerden. Zijn Oekraïense bezieler Viktor Medvedtsjoek – een steenrijke oligarch en persoonlijke vriend van de Russische president Vladimir Poetin – en zijn medewerker Artem Marchevsky belandden op de sanctielijst.
Wat al in 2022 begon als aparte onderzoeken van nationale inlichtingendiensten in meerdere Europese lidstaten, is intussen uitgegroeid door een gezamenlijk onderzoek van de Belgische, Nederlandse, Duitse, Franse, Hongaarse, Tsjechische en Poolse autoriteiten – in Polen, Duitsland en België is er al een juridische procedure gestart.
‘Het onderzoek van de Belgische inlichtingendiensten toont dat Rusland leden van het Europees Parlement heeft benaderd en betaald om hier een Russische agenda te promoten’, zei De Croo vrijdagvoormiddag. ‘De doelen van Rusland zijn zonneklaar: meer pro-Russische politici in het Europees Parlement verkozen krijgen om de Europese steun aan Oekraïne af te zwakken.’
Volgens De Croo zijn er momenteel geen aanwijzingen dat er op Belgische bodem Russisch geld werd overhandigd, wel vinden er Russische beïnvloedingspogingen plaats in ons land – al is het maar omdat het gros van de Europese instellingen in Brussel gevestigd is. Bronnen melden aan Knack dat er tot op heden geen indicaties zijn dat Belgische Europarlementsleden of hun medewerkers betrokken zijn.
Alternative für Deutschland
Het bewuste onderzoek spitst zich vooral toe op Europarlementsleden en hun medewerkers aan extreemrechtse zijde van het politieke spectrum, voornamelijk in de fracties van Identiteit en Democratie (ID) en van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR). Van die eerste fractie maakt het Vlaams Belang deel uit, van die tweede de N-VA – nogmaals: er loopt momenteel geen onderzoek naar Belgische Europarlementsleden.
Het staat vast, zo zegt een bron aan Knack, dat Nederlandse en Duitse volksvertegenwoordigers Russisch geld hebben aangenomen. In Duitsland kijkt men onder meer naar AfD-parlementslid Petr Bystron, die de tweede plek op de Europese lijst bekleedt en bij Voice of Europe aanschoof. Volgens de Tsjechische krant Denik N bestaan er geluidsopnamen die bewijzen dat Bystron Russisch geld aannam.
Het doel is duidelijk: meer pro-Russische politici in het Europees Parlement verkozen krijgen om de Europese steun aan Oekraïne af te zwakken.
Bystron ontkent de aantijgingen, en zegt dat hij van Russen geen geld heeft ontvangen. Volgens Duitse media danst hij met die repliek handig om het scenario heen waarbij hij Russische centen van niet-Russische tussenpersonen zou hebben gekregen – iets wat de Duitser intussen ook tegenspreekt. De AfD heeft na een interne hoorzitting besloten om het vertrouwen in Bystron te behouden.
Ook Maximilian Krah, Europees AfD-lijsttrekker die ook bij Voice of Europe verscheen, is betrokken, aldus Der Spiegel. Krah wijst de beschuldigingen van de hand, een goedgeplaatste bron vertelt aan Knack dat hij er ‘tot over zijn oren’ bij betrokken is. Tegen Krah loopt bovendien al een onderzoek omdat hij een contract van tienduizenden euro’s zou hebben willen geven aan een bedrijf waarmee hij zelf banden onderhoudt.
Forum voor Democratie
In Nederland kijkt men vooral naar FvD-Europarlementslid Marcel De Graaff, die geregeld bij The Voice of Europe langsging en vaak pro-Russische boodschappen verspreidt. In zijn meest recente toespraak in het Europees halfrond zei De Graaff dat de deportatie van Oekraïense kinderen naar Rusland ‘pure propaganda’ is. De Graaff ontkent, en ontwaart een complot van de Europese inlichtingendiensten.
De Graaff verscheen de afgelopen jaren soms naast VB-Europarlementsleden Gerolf Annemans en Tom Vandendriessche. In 2018 gaven de drie persconferenties over het VN-Migratiepact en een kritisch rapport over Hongarije, eind oktober dienden De Graaff en Annemans samen een parlementaire vraag in. Annemans wijst een band met De Graaff van de hand. ‘Ik ben er zelf voor verantwoordelijk dat hij wegens zijn steeds meer afwijkend gedrag uit onze fractie werd gezet.’
In Frankrijk, aldus Le Monde, spitst het onderzoek zich toe op voormalig Rassemblement National-Europarlementslid Jean-Luc Schaffhauser. Tijdens zijn passage in het Europees Parlement werkte Schaffhauser nauw samen met de toenmalige Europarlementariër Louis Aliot, intussen burgemeester van de stad Perpignan en tevens de ex-man van Rassemblement-topvrouw Marine Le Pen.
Het is niet ondenkbaar dat in aanloop naar de verkiezingen onderzoeken naar Russische beïnvloeding in een stroomversnelling geraken.
Schaffhauser was niet alleen betrokken bij twee omstreden bankleningen die Le Pen eerder uit Rusland kreeg, recent was hij ook de spil in een campagne die pleit voor vrede met Rusland – weliswaar ten koste van Oekraïne. Nog betrokken bij die campagne, zo meldt Le Monde, was ene Guillaume Pradoura. Hij werkte jaren voor het RN, verkaste na zijn ontslag wegens antisemitisme naar de AfD en is momenteel parlementair assistent van … Marcel De Graaff.
Qatargate
Het is hoe dan ook wachten op concrete resultaten van het juridisch onderzoek – naar verwachting zullen er ook nog in andere lidstaten gerechtelijke procedures worden opgestart. De zaak doet in ieder geval denken aan eerdere beïnvloedingspogingen van onder meer Qatar, Marokko en Mauritanië in het Europees Parlement die de afgelopen jaren aan het licht kwamen.
‘Dit kan groter worden dan Qatargate’, benadrukt een bron aan Knack. Volgens een andere is het dat al. ‘Qatargate was kwalijk, maar al bij al amateuristisch gestuntel dat op specifieke dossiers was gericht. Het gaat hier om vertakte, slimmere en diepgaande beïnvloedingspogingen in verscheidene Europese lidstaten, en dat door een land dat naar eigen zeggen met het Westen in oorlog verkeert’, klinkt het.
De laatste tijd worden er in Europa alsmaar meer Russische beïnvloedingsnetwerken opgedoekt. In Oostenrijk werd de Russische spion Egisto Ott begin april aangehouden in het WireCard-schandaal, de Letse Europarlementariër Tatjana Zdanoka was volgens het Russische onderzoeksportaal The Insider jaren actief voor de Russische geheime dienst – ze moet van het Europees halfrond een boete betalen.
In de aanloop naar de Europese Parlementsverkiezingen op 9 juni is het niet ondenkbaar dat sommige van de onderzoeken naar Russische beïnvloedingpogingen in een stroomversnelling terechtkomen. Dat er weinig tijd zat tussen het moment waarop het parket door de inlichtingendiensten werd geïnformeerd en de communicatie van De Croo vrijdagochtend, wijst ook in die richting.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier