Frans Timmermans: ‘Laten we niet naïef zijn: Poetin wil onze samenleving destabiliseren’

Na de persconferentie van de Tsjechische premier over betalingen van Rusland aan politici, reageerde Nederland geschokt. We kenden de verhalen van omkoping door Rusland en China uit onze buurlanden. Maar ook al rollen de roebels door de gangen van Alternative für Deutschland, de Oostenrijkse FPÖ of het Rassemblement National van Marine Le Pen, in Nederland gebeurt zoiets niet, was de gedachte. Die naïviteit kunnen we ons niet veroorloven.

Poetin weet dat Rusland niet kan winnen in Oekraïne zolang hij een verenigd machtsblok van de Verenigde Staten en Europa tegenover zich vindt. Hij probeert alles om de verdeeldheid te voeden. Zodra wij die verdeeldheid ruimte geven en onze steun verzwakt, zal de macht van Rusland toenemen. Russische politici zijn er vrij expliciet in: doel is om onze samenleving te destabiliseren. Nederland is daar volstrekt onvoldoende op voorbereid, zegt ook de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid.

Geen wapengekletter

Dat is uiterst zorgelijk, want in deze tijd begint een internationaal conflict niet met wapengekletter en houdt het niet op bij een desinformatiecampagne. De eerste stap is dat we ons beter wapenen tegen ongewenste beïnvloeding door Rusland. Maar daarnaast moeten we voorbereid zijn op een aanval vanuit Rusland om onze ziekenhuizen, havens, sluizen, communicatienetwerken en energie-infrastructuur te destabiliseren.

Deskundigen van The Hague Centre for Strategic Studies zeiden eerder dat Nederland achterloopt met de bescherming van cruciale infrastructuur op de Noordzee, zoals kabelverbindingen tussen Nederland, Engeland en de rest van de wereld. De Tsjechische minister van transport merkte onlangs op dat er duizenden pogingen gedaan worden om vanuit Rusland de veiligheidssystemen in Europese treinnetwerken te hacken.

We zullen ons niet alleen beter moeten wapenen om sabotage te voorkomen, maar ook moeten voorbereiden op tal van scenario’s dat sabotage slaagt. Wat als onze elektronische patiëntendossiers worden gewist? Wat als de sluizen open worden gezet? Hoe veilig zijn onze drinkwatervoorziening en ons digitale betalingsverkeer? Wat als Schiphol of de Rotterdamse haven wordt platgelegd? Wat als de seinen van het spoor niet meer werken? Wat als telefoon- en internetverbindingen worden uitgeschakeld? Wat zijn de gevolgen als al het dataverkeer niet twee uur uitvalt, maar twee dagen?

Zwakke plekken versterken

Cyberaanvallen zijn niet nieuw. Afgelopen maand was er door een hack Russische propaganda te zien op kinderzender BabyTV en waren de websites van een aantal provincies en waterschappen een tijd lang niet bereikbaar, ook na een aanval van hackers.

Maar een grootschalige, gecoördineerde aanval vanuit het buitenland kan vele malen meer schade aanrichten dan een overheidswebsite die een paar uur onbereikbaar is. Het is van groot belang dat we de verschillende scenario’s goed in beeld hebben, zwakke plekken versterken en weten wat we moeten doen als voorzieningen die essentieel zijn voor het functioneren van de samenleving plotseling uitvallen.

Daarbij zullen we oog moeten hebben voor de noodzaak om cruciale logistieke taken te kunnen blijven uitvoeren. Op diverse plekken zullen spoordijken eerst vervangen of verstevigd moeten worden om zwaar (militair) materieel te kunnen vervoeren. Onze havens zijn cruciaal voor de doorvoer van zwaar militair materieel vanuit de Verenigde Staten naar de rest van Europa. Kunnen we indien nodig cruciale havens, bruggen en (spoor)wegen volledig operationeel houden om de aanvoer van civiele en militaire goederen te verzekeren?

Als Oekraïne verliest, komen nieuwe doelwitten in het vizier van Poetin. De retoriek van Poetin verschuift van Oekraïne naar de Navo. De dreiging vanuit Rusland is acuut en Europa gaat een onzekere tijd tegemoet. We zullen dus meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor onze eigen verdediging.

Snel debat houden

Dat vereist niet alleen voldoende bereidheid om Oekraïne te blijven steunen en te investeren in de eigen defensie, maar ook een veel breder nationaal bewustzijn van de dreiging die nu al van Rusland uitgaat. Het lijkt mij verstandig dat regering en Kamer blijvende waakzaamheid tonen. Alle partijen in ons parlement moeten deze kwetsbaarheid de hoogste prioriteit toekennen. Een debat op hoofdlijnen tussen fractievoorzitters en de minister-president is een eerste stap, die we zo snel mogelijk moeten zetten.

Lees ook: Zorgen na aanval op kerncentrale Zaporizja, maar hoe groot is de nucleaire dreiging echt?

Het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) waarschuwt voor nucleaire dreiging na een vermeende drone-aanval op een kernreactorgebouw in Oekraïne. Riskeren de strijdende partijen hier een kernramp?

Tsjechië ontdekt Russisch netwerk van desinformatie, mogelijk Europese politici betrokken

Er is weer een desinformatienetwerk van Rusland ontdekt. Dit keer opereerde het netwerk vanuit Praag, meldt de Tsjechische overheid. Ook Europese politici zouden betrokken zijn.