Veel speculaties over het lot van gegijzelden in onderhandelingen Hamas-Israël, wat weten we wel?

Wat is bekend over de gegijzelden die op 7 oktober gevangen werden genomen door Hamas?

Toen Hamas-strijders zich op 7 oktober door de Israëlische grenshekken wist te breken, lieten ze niet alleen een spoor van vernietiging en twaalfhonderd doden achter in en rondom de kibboetsen en een festivalterrein. Ze namen ook mensen mee.

De Israëlische krant Haaretz houdt sinds het begin van de oorlog op haar website bij wat over hun lot bekend is. Uit die gegevens blijkt dat er op 7 oktober in totaal 230 mensen door Hamas zijn gegijzeld. De Israëlische regering telt vier gegijzelden meer, omdat het ook mensen meerekent die al voor 7 oktober door Hamas waren gegijzeld.

Hamas zou daarnaast 23 lichamen van dodelijke slachtoffers hebben meegenomen naar Gaza, volgens Haaretz. Israël spant zich ook in om die terug te krijgen.

De totale groep gegijzelden bestond voor meer dan de helft uit mannen, eenderde uit vrouwen en 35 kinderen, van wie de jongsten nog dreumesen en peuters waren. Ook veel zeventigers en tachtigers werden gekidnapt.

Doordat de aanval in het weekend tussen Loofhuttenfeest en het feest Simchat Thora plaatsvond, waren veel gegijzelden op familiebezoek in de kibboetsen ten tijde van de aanval. Dat, en de aanval op het festival, zorgt ervoor dat de gegijzelden uit heel Israël komen.

Wie zijn al bevrijd?

In totaal zijn, volgens de cijfers van Haaretz, 111 gegijzelden levend teruggekeerd. Veruit de meesten keerden in november terug, toen Israël een eerste deal sloot met Hamas. Daarbij spraken de partijen af vijftig gegijzelden te ruilen voor honderdvijftig Palestijnse gevangenen. Aan het eind van deze zevendaagse periode waren er 105 gegijzelden geruild, meldt de Arabische nieuwszender Al Jazeera, tegenover 240 Palestijnen. Haaretz gaat uit van 104 gevangenen die toen zijn vrijgelaten door Hamas.

Het Israëlische leger bevrijdde daarnaast zelf een handvol gegijzelden en vond de lichamen van negen gegijzelden die in gevangenschap zijn overleden. Drie gegijzelden stierven tijdens bevrijdingsacties van het Israëlische leger.

Wie worden er nu nog vastgehouden?

In totaal zouden er nu nog 130 gegijzelden in Gaza zijn, waarvan er vermoedelijk 97 nog in leven zijn. Van 33 anderen is de dood bevestigd. Het valt op dat nagenoeg alle kinderen al zijn vrijgelaten bij eerdere deals. Hamas houdt alleen nog twee broertjes van 1 en 4 jaar oud vast, samen met hun moeder.

Ook de meeste vrouwen, ouderen en buitenlandse gevangenen (veelal Thaise arbeiders, die vlak bij de grensovergang werkten) zijn al vrijgelaten. Van de bijna honderd gijzelaars die nu nog zouden leven, is het merendeel man. Twaalf hebben een niet-Israëlische nationaliteit: een Mexicaan, een Nepalees, twee Amerikanen en acht Thai. Onder de nog levende gegijzelden bevinden zich ook vijf vrouwelijke militairen.

Hoe zit het met de gegijzelden die vallen onder de deal die Israël en Hamas willen sluiten?

Israël en Hamas werken aan een deal waarbij, naast een staakt-het-vuren, alle levende gegijzelden worden geruild tegen 240 Palestijnse gevangenen.

De eerste stap zou de vrijlating zijn van veertig gevangenen: alle vrouwen, kinderen, alle vijftigplussers en alle zieke mannen. Haaretz gaat ervan uit dat er nog 14 vrouwen, 2 kinderen en 20 levende vijftigplussers zijn, wat samen 36 maakt. Hoeveel zieke mannen er zijn, is onbekend.

Dat Hamas nu zegt geen veertig levende gegijzelden te hebben die aan deze criteria voldoen, voedt de speculaties dat meer mensen dood zijn dan tot dusver bekend. Daardoor komen de toch al moeizame onderhandelingen tussen Israël en Hamas verder onder druk te staan. Hamas wil ook geen lijsten overleggen met namen van nog levende gegijzelden.

Amerikaanse functionarissen vrezen inmiddels dat de meerderheid van de gegijzelden al dood is, zeiden ze tegen de Amerikaanse krant The Wall Street Journal. Ze zouden zijn vermoord door Hamas of om het leven zijn gekomen bij Israëlische luchtaanvallen.

Hamas zegt op haar beurt dat ze een gevechtspauze nodig hebben om de gegijzelden te kunnen verzamelen. Bij eerdere onderhandelingsronde in november zei Hamas al niet alle gegijzelden zelf vast te houden. Ook Islamitische Jihad en andere kleine groeperingen zouden mensen gevangen houden.

Wat kan Israël doen?

Als het gaat om de terugkeer van gegijzelden, is Israël volledig afhankelijk van de medewerking van Hamas. Er wordt van uitgegaan dat Hamas de gegijzelden vasthoudt in ondergrondse tunnels, maar de reddingsoperaties van het Israëlische leger hadden tot nu toe weinig succes.

Tegelijkertijd heeft Hamas er alle belang bij om de gegijzelden zo lang mogelijk in Gaza te houden. Zo lang de organisatie dat doet, blijft Israël inzetten op een staakt-het-vuren. Het is daarom onduidelijk of de twijfel die nu wordt gezaaid over het lot van de gegijzelden serieus moet worden genomen, of onderdeel is van een onderhandelingsstrategie.

In Israël hebben zich ondertussen twee kampen afgetekend: het kamp dat vindt dat premier Benjamin Netanyahu meer moet doen om de gegijzelden terug te krijgen en het kamp dat vindt dat Hamas tegen elke prijs moet worden verslagen

In Israëlische kranten zijn inmiddels cynische berichten te lezen vanuit het eerste kamp waarin mensen zich afvragen of het zo lang had geduurd als meer van de gegijzelden orthodox joods waren geweest.