Mestbeleid drijft wig tussen formerende partijen: ‘Ik krijg hier toch wel een beetje de kriebels van’

‘Hier wil ik het aan de formatietafel wel even over hebben’, zegt Van der Plas woensdagochtend op afgemeten toon. Ze is niet te spreken over de manier waarop de Tweede Kamerleden Thom van Campen (VVD) en Harm Holman (NSC) haar fractiewoordvoerder Cor Pierik afvielen tijdens een commissiedebat over de mestproblematiek. ‘Ik ben daarvan geschrokken’, zegt Van der Plas, die opheldering wil van VVD en NSC.

Pierik is dinsdag tijdens dat Kamerdebat met landbouwminister Piet Adema kritisch over Adema’s voorstel een nieuwe, generieke uitkoopregeling voor veehouders in het leven te roepen. Tot grote verbazing van Pierik en Van der Plas nemen Van Campen en Holman het daarna op voor Adema, terwijl VVD en NSC zich een week eerder nog samen met de BBB en de PVV tegen die voorgenomen maatregel hebben uitgesproken. Op 4 april stellen de vier formerende partijen Kamervragen aan Adema, waaronder deze: ‘Bent u bereid om tijdens deze formatiefase geen nieuw beleid met uitbreiding van uitkoopregelingen aan te kondigen?’

In de ogen van Van der Plas is dat een duidelijk verzoek aan Adema om zijn uitkoopplannen in de ijskast te zetten. Van der Plas rekende erop dat ze de nieuwe (vrijwillige) uitkoopregeling met steun van de andere drie partijen kon tegenhouden. Dat blijkt dus een misrekening. Adema’s Kamerbrief van vrijdag, waarin hij uiteenzet hoe hij de mestcrisis wil aanpakken, heeft Van Campen en Holman er blijkbaar van overtuigd hun bedenkingen te laten varen.

Beiden geven Pierik dinsdag de volle laag als de BBB’er impliceert dat Adema zich in Brussel de kaas van het brood heeft laten eten. De BBB meent kennelijk dat Nederland bij de Europese Commissie ‘op basis van wetenschappelijke rapporten’ meer mestruimte kan bedingen. ‘Dat we in Brussel moeten gaan praten, staat voor de BBB als een paal boven water.’ Pierik wijst op de recente ontwikkelingen in Brussel, waarbij conservatieve, boervriendelijke partijen de ene na de andere beleidswijziging weten af te dwingen. Hij lijkt ervan uit te gaan dat er na de Europese verkiezingen van juni, die volgens de peilingen zullen uitdraaien op een overwinning voor rechts, een andere wind zal waaien in Brussel. ‘Er is niks in beton gegoten.’

Illusie

Van Campen reageert vol ongeloof op Pieriks woorden. ‘Betekent dit dat de BBB al haar hoop vestigt op een beleidswijziging in Brussel, ondanks het feit dat de huidige afspraken al zó fel bevochten zijn? Denkt de BBB niet dat we dan spelen met het lot van individuele ondernemers die afhankelijk zijn van onze besluiten?’ Holman vindt dat Pierik boeren in nood met dit verhaal een ‘illusie’ voorhoudt. ‘Ik krijg hier toch een beetje de kriebels van. Is bij de BBB het bewustzijn aanwezig dat boeren dit jaar 300- tot 400 duizend vrachtwagens vol mest nergens kwijt kunnen?’

Pierik oppert dat er betere alternatieven zijn voor het uitkopen van nog meer veehouders. Dit zou een allerlaatste redmiddel moeten zijn, niet het eerste instrument waar de minister naar grijpt. Jeanet Nijhof (PVV) is het daarmee eens. Ook zij begrijpt niet waarom het uitkopen van boeren zo’n hoge prioriteit krijgt in de aanpak van de mestcrisis. Maar Nijhof spreekt zich ook niet keihard tegen de nieuwe uitkoopregeling uit.

Geen makkelijke oplossingen

PVV en BBB willen op 25 april, tijdens het volgende Kamerdebat over de mestcrisis, met eigen voorstellen komen. Adema maakt in zijn repliek – niet voor het eerst – korte metten met het idee dat er voor Nederland nog enige onderhandelingsruimte is bij de Europese Commissie. ‘Ik heb al drie keer het deksel op de neus gekregen van de Eurocommissaris. Dat de Commissie niet beweegt, frustreert mij enorm. Maar de deur is dicht en blijft dicht. Er zijn geen makkelijke oplossingen met Brussel. Zo simpel is het gewoon.’