Wie een vlucht boekt, kan de CO2-uitstoot compenseren door bij te betalen. Met dat geld worden bomen geplant. De berekeningen van de uitstoot lopen echter uiteen. Daardoor betaal je op de ene plek meer voor compensatie van dezelfde vlucht dan op de andere plek.
"This is your captain speaking. Welkom op uw bestemming. Onze Airbus A320neoa heeft op deze vlucht van Amsterdam naar Mallorca 4.444 kilo brandstof verbruikt en 13.999 kilo CO2 uitgestoten. We waren met 190 passagiers, dus dat is 73,7 kilo CO2 per persoon."
Inschatting
Intercommeldingen van de piloot zullen er in de toekomst mogelijk zo uitzien. Als we echt exact willen compenseren voor ons CO2-verbruik, moet de piloot na afloop van een vlucht namelijk dit soort informatie doorgeven, zegt luchtvaartexpert Joris Melkert van de TU Delft.
"Nu betaal je, op vrijwillige basis, bij het boeken vooraf een compensatie. Maar dat is hooguit een inschatting. Hoeveel kerosine je verbruikt, is namelijk afhankelijk van het gewicht van bagage en passagiers, van de vliegroute, of je wind mee of tegen hebt en welk type vliegtuig je hebt. Vaak wordt bijvoorbeeld voor de berekening de kortste afstand genomen, maar piloten vliegen vaak iets om vanwege de wind."
Op verzoek van RTL Z keek Melkert naar een aantal berekeningen voor CO2-uitstoot en het bedrag dat je moet compenseren.
Andere rekensom bij korte vluchten
Voor iedere CO2-berekening wordt bij KLM gekeken naar het type vliegtuig, de afstand en de historische belading voor de betreffende vlucht, stelt KLM. Bij korte en middellange afstand is de rekensom anders dan bij een lange vlucht.
Ook wordt gekeken naar de beenruimte van de reizigers. Wie Premium Economy vliegt, betaalt bij KLM op lange vluchten een toeslag van 1,5 keer zoveel. Wie businessclass zit betaalt een driedubbele toeslag en op korte vluchten een toeslag van 1.5 keer.
Familiebos in Budel
Je kunt echter ook compenseren voor je CO2-uitstoot bij de stichting Beek & Bos. Dat is een stichting van vijf families die zelf een bos kochten in het Brabantse Budel omdat ze de werkwijze van KLM niet vertrouwden.
"KLM plant die bomen in tropische landen, vaak op gepachte grond. Wie zegt dat die bomen er over honderd jaar nog staan?", zegt initiatiefnemer Joost van Beek.
De stichting adviseert vakantiegangers om per duizend kilometer tien euro te doneren. "Volgens een berekening van Milieu Centraal stoot je per duizend kilometer 220 kilo CO2 (0,22 ton) uit."
Per hectare kost een bos in Nederland ongeveer 45.000 euro. Een vrijstaande boom legt volgens Staatsbosbeheer 10 tot 40 kilo CO2 per jaar vast. In een halve eeuw tijd is dat dus, uitgaand van het minimum, 500 kilo CO2.
"Als je een vliegreis van duizend kilometer (0,22 ton) wil compenseren, kom je dus uit op twintig euro", rekent Van Beek voor. (0,22/500 x € 45.00). Dit is veel meer dan andere organisaties rekenen. Omdat we ook andere donaties krijgen, rekenen wij tien euro voor CO2-compensatie per ton."
En dan is er nog de berekening van duurzaamheidsgoeroe Babette Porcelijn, auteur van het boek 'De verborgen impact'. Daarin legt ze uit welke impact consumentengedrag op de planeet heeft.
Ook CO2-uitstoot van oliewinning meenemen
We zien veel CO2-uitstoot over het hoofd, aldus Porcelijn. Zo heeft niet alleen de kerosine die het vliegtuig verbruikt effect op het milieu, maar kijkt ze ook naar de CO2-uitstoot bij oliewinning en bij de productie van kerosine.
"De uitstoot van een vliegtuig op 10 kilometer hoogte, doet drie keer meer kwaad dan bij uitstoot op de grond."
Je zou duizend bomen per persoon moeten planten om het klimaateffect van een retourreis van Bali te compenseren, aldus Porcelijn. Bij een prijs van vijf euro per boom, moet je dan al 5000 euro aan compensatie bijbetalen waarmee vliegen voor de gemiddelde Nederlander onbetaalbaar wordt.
Strengste berekening: CO2 in jaar tijd opnemen
Het grote verschil in haar berekening: ze gaat er vanuit dat alle CO2 in een jaar tijd wordt opgenomen.
"Eigenlijk zou je zelfs moeten rekenen met opname in een dag tijd, want je stoot het ook in een dag uit. Maar dan wordt het onhaalbaar. Er is niet genoeg ruimte om alle bomen te planten die nodig zijn", aldus Porcelijn die zelf niet vliegt en ook geen auto rijdt vanwege het milieu.
Melkert is niet enthousiast over deze berekening. "Het rammelt aan alle kanten. Je kunt niet zomaar zeggen dat op tien kilometer hoogte uitgestoten CO2 drie keer zoveel effect op het klimaat heeft. Vliegen heeft inderdaad niet alleen door uitstoot van CO2 een effect op het klimaat, maar ook een niet-CO2-effect. Maar dat verschilt echt met plaats en tijd."
Goed nadenken over realistische termijn
Dat bij de berekening van Porcelijn de CO2 in een jaar tijd opgenomen moet worden, noemt Melkert onzin. "Een boom groeit bijvoorbeeld veertig jaar, dus neemt dan ook ieder jaar CO2 op. Je moet eerst goed nadenken wat een realistische termijn is."
Ook over de berekening van de stichting Beek&Bos is Melkert kort. "Deze berekening is onvoldoende onderbouwd. Je moet bijvoorbeeld ook kijken naar type vliegtuig kijken."
Het meest enthousiast is Melkert over de berekening van KLM.
"KLM neemt alle factoren mee. Maar idealiter kijk je niet naar de historische lading, maar naar de echte belading. En zou je naar de echt gevlogen kilometers moeten kijken, omdat vaak iets wordt omgevlogen. Maar dan kun je dus pas achteraf compenseren. Maar ook KLM neemt de niet-CO2-effecten op het klimaat niet mee."
Toeslag voor duurzame brandstof
Bij KLM kun je sinds eind 2023 echter niet meer bij het boeken van je trip al kiezen voor CO2-compensatie. Dat is vervangen door een vrijwillige toeslag voor duurzame brandstof. Voor je CO2-uitstoot compenseren kan nog wel, maar alleen na je boeking.
Stel: je wilt voor je boeking al weten wat de CO2-uitstoot is om te beslissen of je met het vliegtuig of de trein gaat. Hoe doe je dat dan?
Hier reken je het zelf uit
Melkert gebruikt hiervoor de Small Emitters Tool van de Europese luchtvaartorganisatie Eurocontrol, waar je kunt intikken wat voor vliegtuig je hebt en hoe ver het vliegen is. "Als je dan ook nog weet hoeveel passagiers er aan boord zijn, kun je uitrekenen wat jouw uitstoot ongeveer wordt."
Hij geeft met behulp van de tool een voorbeeld van een vliegreis van Amsterdam naar Mallorca en weer terug.
"Rechtstreeks is het 2.860 kilometer retour, maar omdat er soms omgevlogen wordt, gaat de tool uit van 3.050 kilometer."
Een moderne Airbus A320neo, die bij die korte vluchten gebruikt wordt, met 190 passagiers aan boord, verbruikt volgens de tool 10.972 liter kerosine. "Bij een retourvlucht naar Mallorca wordt voor jou dus ongeveer 57,75 liter kerosine verstookt. Dan kom je uit op een uitstoot van grofweg 148 kilo CO2."
Drie bomen planten bij reis naar Mallorca
Melkert rekent nog even door. "Rekenend met een CO2-opname van 10 kilogram CO2 per boom per jaar, dan heb je dus 14,8 bomen nodig (148/10) om voor jouw CO2 te compenseren, mits je uitgaat van compensatie in één jaar. Maar zo'n bos staat jaren, dus als je één boom plant die 45 jaar blijft staan heb je met drie bomen afdoende gecompenseerd."
De discussie blijft lastig, weet ook de luchtvaartdeskundige. De ene boom groeit ook minder hard dan de andere.
"Dat ligt aan het type boom en aan het klimaat waar je die plant. Bovendien, wat gebeurt er uiteindelijk met die bomen? Als die worden gekapt en verstookt, komt de opgenomen CO2 alsnog in de atmosfeer. Ook de niet-CO2-effecten van vliegen worden op deze manier niet meegenomen. We kunnen daarom veel beter inzetten op duurzame brandstoffen."
