In de analyse Met de rug naar de samenleving uiten de AIVD, de NCTV en de politie hun zorgen over de groep mensen die zichzelf 'autonoom' of 'soeverein' noemt. Officiële instanties ontvangen "duizenden brieven van burgers die zich nadrukkelijk buiten de samenleving proberen te plaatsen", staat in het rapport. Dan gaat het bijvoorbeeld om de Hoge Raad, de belastingdienst, de Kiesraad, gemeenten en provincies.
Wat doen NCTV en AIVD?
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) is een instantie van de overheid die is ingesteld om Nederland te beschermen tegen terrorisme en bedreigingen. De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) is de Nederlandse geheime dienst. Die instantie houdt zich onder meer bezig met de binnenlandse veiligheid.
In de analyse komen drie groepen mensen terug. De eerste groep wil "zo onafhankelijk mogelijk leven", maar maakt zich daarmee niet helemaal los van de samenleving.
De tweede groep mensen gelooft dat de Nederlandse overheid geen macht op hen mag uitoefenen. De Nederlandse wet zou daarom ook niet voor hen gelden. Veel van hen betalen daarom bijvoorbeeld geen belasting of hypotheek meer. Dat kan leiden tot oplopende schulden en zelfs huisuitzettingen.
Volgens de derde, kleine groep is het geoorloofd om geweld te gebruiken om zich te verzetten tegen het systeem. Het gaat daarbij om "enkele tientallen tot honderd mensen".
Steeds vaker incidenten van intimidatie en bedreiging
De zorgen die in het rapport naar voren komen, richten zich voor een deel op die gevallen van intimidatie en bedreiging. Het grootste deel van de mensen die zich soeverein verklaren, heeft een geweldloos verleden. Maar lokale politici, ambtenaren, rechters, journalisten en wetenschappers hebben de laatste tijd vaker last van intimidatie en bedreiging. Ook zijn er "enkele kleine gewelddadige confrontaties" geweest met politie en deurwaarders.
Volgens de analyse kunnen die problemen en dreigingen toenemen omdat 'soevereinen' steeds verder in de problemen komen wanneer ze bijvoorbeeld hun rekeningen niet betalen.
Ook wordt het beeld van de overheid als "kwaadaardige elite" door deze groep mensen steeds verder verspreid. De zorg bestaat dat ze gewelddadig verzet tegen de regering als noodzakelijk zullen zien. Dat kan dan bijvoorbeeld gebeuren in reactie op verkeerscontroles, aanhoudingen of uithuiszettingen.
Bij een deel van deze kleine groep soevereinen "blijft het mogelijk bij grootspraak of bedreigingen". Dat geldt niet voor iedereen, waarschuwt het rapport. Een deel van de soevereinen bereidt zich online en fysiek voor om zich te kunnen verdedigen in de door hen verwachte gewelddadige strijd met de overheid en instituties. Bij verschillende soevereinen zijn (vuur)wapens aangetroffen.
Ministers werken aan strategie tegen extremisme
De omvang van de drie groepen is "niet zo groot dat het een existentiële bedreiging vormt voor de democratische rechtsorde". Maar er bestaan wel zorgen over de groei van de beweging in Nederland en over het bestaan van deze ideeën.
Demissionair minister van Justitie Dilan Yesilgöz en demissionair minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken stuurden samen een brief naar de Tweede Kamer als reactie op de analyse. Ze hebben daarin een advies opgesteld hoe de Kamer om kan gaan met soevereinen. Er staat onder meer in dat de ministers dit voorjaar een strategie tegen extremisme zullen opstellen.
NUjij: Uitgelichte reacties