Hitlerteksten in WhatsApp-groep van school, Yesilgöz vindt dat inspectie ‘aan de slag moet’

Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) spreekt van een ‘historisch dieptepunt’ in de meer dan 40 jaar dat het hierover rapporteert en vreest dat de cijfers over dit jaar nog hoger gaan uitvallen.

De cijfers vinden steun in verhalen van docenten en van lokale bestuurders. Afgelopen vrijdag luidden meerdere partijen in de Rotterdamse gemeenteraad in een brief de noodklok over de in hun ogen toenemende bedreiging en intimidatie van Joden in de stad. Ook de provinciebesturen van Zuid-Holland en Noord-Holland spraken zich vorige week openlijk uit.

Verspreid over het hele land kwamen vorig jaar in totaal 1550 meldingen van Jodenhaat binnen. Een kwart daarvan (379) wordt gezien als daadwerkelijk antisemitisme. Dat komt omdat niet bij alle incidenten onomstotelijk kan worden vastgesteld dat het motief gelinkt is aan expliciete Jodenhaat. Daarnaast telt het CIDI alle openbare uitingen van Jodenhaat op bijvoorbeeld sociale media niet mee in de monitor, want dat is ‘té omvangrijk om bij te houden’. Privéberichten zijn wel meegenomen.

Antisemitisme groeit vooral op scholen, constateren ook geschiedenisdocenten. Zo werd een 8-jarig Joods jongetje vorig jaar door medescholieren uitgescholden voor ‘kankerjood’. Een andere Joodse scholier werd in dezelfde periode benaderd door een leerling die beweerde dat hij ‘net als Hitler wil zijn en dat hij hetzelfde met Joden wil doen’ als hij later groot is. In de WhatsApp-groep van een andere school werd een Joodse scholier zelfs getagd met de woorden: ‘Revive Hitler’.

Het zijn incidenten met nadrukkelijke gevolgen. Sommige Joodse leerlingen voelden zich dusdanig onveilig dat zij langdurig thuis bleven of zelfs moesten overstappen naar een andere school, onthulde deze site eerder. Volgens het CIDI is het aantal incidenten op scholen vervijfvoudigd en dat is reden tot zorg. Scholen die structurele Jodenhaat niet tijdig aanpakken, houden zich volgens de Onderwijsinspectie niet aan de wet. De inspectie grijpt in bij scholen waar geen structurele maatregelen worden genomen om het veiligheidsgevoel te veranderen, beloofde een woordvoerder eind vorig jaar in gesprek met deze site.

Volgens demissionair justitieminister en VVD-leider Dilan Yeşilgöz moeten jongeren op school én thuis meer leren over de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Scholen zijn volgens Yeşilgöz al verplicht kinderen te onderwijzen over de holocaust. ,,Wat wij veel horen, is dat docenten het heel lastig vinden”, zegt de bewindsvrouw bij OP1. Steun van het schoolbestuur is dan ‘ḧeel belangrijk’. Ook de onderwijsinspectie moet hiermee ‘aan de slag’, zegt de minister. Tegelijkertijd mag het wat Yeşilgöz betreft niet afhankelijk zijn van scholen of kinderen iets meekrijgen van de gevolgen van Jodenhaat. ,,Het moet thuis beginnen.”

Behalve kinderen zijn ook Joodse volwassenen al maanden het doelwit. De Joodse Shevan krijgt sinds de Hamas-aanslag flyers met Hitler en Anne Frank door de brievenbus, wordt met de dood bedreigd op social media en zijn slaapkamerraam wordt beklad met een hakenkruis en een davidster.

Eind vorige maand werd een rabijn aangevallen in een winkelcentrum in Utrecht. Burgemeester Sharon Dijksma sprak toen ‘op alle mogelijke manieren haar afschuw uit over dit incident ‘en het antisemitisme dat in mijn stad de kop opsteekt’.

Overigens richt de Jodenhaat zich niet alleen tot individuen. Ook bekende Joodse instellingen en organisaties, zoals het Centraal Joods Overleg, krijgen een recordhoeveelheid haatmail, post en andere schriftelijke uitingen te verduren, waaronder doodsbedreigingen. In de teksten wordt onder andere geopperd dat ‘kankerjoden moeten doodvallen’ en dat ‘ze jullie vergeten zijn te vergassen’.

De grootste katalysator van het groeiende antisemitisme is de aanslag door Hamas op 7 oktober 2023 en de daaropvolgende oorlog in Gaza, meldt het CIDI. In oktober alleen al werd een stijging van ruim 800 procent waargenomen, vergeleken met de gemiddelde cijfers van oktober in de drie jaar ervoor. Het CIDI benadrukt overigens dat het aantal incidenten vóór oktober al bijna net zo hoog was als in heel 2022.

Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) Eddo Verdoner noemt het ‘beschamend dat het zo ver heeft kunnen komen in ons land’. ,,De situatie verslechtert zienderogen”, zegt hij. ,,Achter deze cijfers gaan schrijnende verhalen schuil van kinderen en volwassenen die belaagd en beschimpt worden vanwege hun Joodse identiteit. Dat is onacceptabel”, zegt Verdoner. ,,Het is ijdele hoop te denken dat de geest vanzelf weer in de fles gaat. Er is actie nodig.” In heel de samenleving moet de kennis over Joden worden vergroot, want ‘onbekend maakt onbemind’, stelt Verdoner.

Om het groeiend antisemitisme in Nederland terug te dringen moet een hoop gebeuren, zegt het CIDI. Het centrum pleit voor meer aandacht voor antisemitisme in het onderwijs, een betere registratie van haatmisdrijven en dat socialemediabedrijven gedwongen worden daadwerkelijk op te treden tegen antisemitisme. Ook wil de organisatie een zerotolerancebeleid bij strafrechtelijke vervolging. Als dat allemaal niet gebeurt, zullen de cijfers voor 2024 nog hoger uitvallen dan afgelopen jaar, verwacht het CIDI.

Jodenhaat is strafbaar en daders worden wel degelijk gepakt en veroordeeld, verzekert Yeşilgöz. Maar zij hoort in de Joodse gemeenschap ook dat de bereidheid om aangifte te doen afneemt, omdat mensen het gevoel hebben dat er toch niks mee wordt gedaan. Zij gaat met politie en justitie bespreken hoe het beter kan.