De drie organisaties stelden de Nederlandse overheid vorig jaar samen met vredesorganisatie PAX al verantwoordelijk voor de gevolgen van de Turkijedeal. De overheid erkende die verantwoordingsplicht niet. Daarom hebben de drie hulporganisaties nu een rechtszaak aangespannen.
Ze vinden dat Nederland verantwoordelijk gehouden moet worden voor het schenden van de wetgeving en voor jarenlange, mensonterende omstandigheden op de Griekse eilanden.
EU-landen probeerden met de Turkijedeal de bescherming van vluchtelingen uit te besteden aan Turkije en zo te ontkomen aan hun verantwoordelijkheid volgens het internationaal recht, stellen de organisaties.
Nederland bleef deal steunen ondanks 'erbarmelijke omstandigheden'
De Turkijedeal werd in 2016 gesloten tussen de Europese Unie en Turkije. Als onderdeel van de deal mocht Europa Syrische vluchtelingen terugsturen naar Turkije. Veel Syrische vluchtelingen probeerden namelijk via Turkije de oversteek te maken naar Europa. In ruil kreeg Turkije miljarden euro's van de EU en gold er een verruimde visumregeling voor Turken in Europa.
In de praktijk kwamen vluchtelingen via Turkije met de boot naar de Griekse eilanden. Daar zaten ze dan vervolgens lange tijd vast, terwijl Griekenland onvoldoende opvangcapaciteit had. Er was gebrek aan voedsel, onderdak en medische en sanitaire voorzieningen, aldus de organisaties.
"Als gevolg van deze rampzalige deal tussen EU-lidstaten en Turkije zaten tienduizenden asielzoekers vast op de Griekse eilanden, in erbarmelijke omstandigheden in kampen en gesloten opvangcentra", zegt Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland.
Nederland had als voorzitter van de Raad van de Europese Unie een belangrijke rol bij de totstandkoming en uitvoering van de deal, menen de hulporganisaties. Ondanks meldingen van mensen- en kinderrechtenschendingen bleef Nederland de deal steunen.