"Ze kwamen niet echt in een rouwproces terecht, maar wel in een in-de-warproces", zegt woordvoerder Erwin de Zwart van Diergaarde Blijdorp over de gorilla's. Hij sprak met de verzorgers van de gorilla's in de dierentuin.
Bokito kreeg in zijn leven tien jongen. Met vijf van die nakomelingen én twee vrouwtjes woonde hij tot zijn overlijden samen in Rotterdam. De apen raakten erg in de war toen Bokito wegviel, wat afgelopen donderdag precies een jaar geleden was.
Toen Bokito nog leefde, was hij de leider van de groep. Hij corrigeerde bijvoorbeeld zijn vrouwtjes als ze het met elkaar aan de stok kregen. "In één keer was hun leider weg, waardoor de verhoudingen in de groep ook weg waren", zegt De Zwart.
"Net na het overlijden van Bokito ontstond er een gewapende vrede tussen zijn twee vrouwtjes. Vrouwelijke gorilla's zijn doorgaans niet zo met elkaar begaan. Zij doen slechts de noodzakelijkste dingen samen als het hun eigen doel dient."
De moeders wilden aanvankelijk niet dat hun jongen met elkaar speelden. "Maar gaandeweg is het jonge grut weer meer en meer met elkaar gaan ravotten."
Geen nieuwe zilverrug in groep gorilla's
Na Bokito's overlijden introduceerde Diergaarde Blijdorp is geen nieuwe zogenoemde zilverrug in de groep gorilla's. Daarvoor koos de dierentuin omdat de kans bestaat dat een nieuwe mannelijke leider de kinderen van de oude leider (in dit geval Bokito) om het leven zou brengen.
Dat zou hij kunnen doen zodat hij vervolgens zelf nakomelingen kan verwekken bij de vrouwtjes. Dat risico was met name groot bij Ajabu, omdat die nog maar een jaar oud was toen Bokito's overleed. "De kans dat een nieuwe zilverrug de andere jonkies zou aanvallen, is kleiner omdat ze al groter zijn", legt De Zwart uit.
Bokito kreeg bekendheid vanwege beruchte aanval
Bokito dankt zijn bekendheid met name aan een berucht voorval in 2007 waarbij hij uit zijn verblijf ontsnapte. Tijdens zijn tocht door de dierentuin verwondde hij vier mensen, van wie één ernstig. Deze vrouw liep meer dan honderd bijtwonden op. Ook brak ze verschillende botten doordat Bokito haar het park door sleurde. Het woord bokitogedrag, zelfs gebruikt door premier Mark Rutte, was daarmee geboren.
Gorilla's verdwijnen voorgoed uit Rotterdam
Ook kwam er geen nieuwe leider om de groep op sleeptouw te nemen, omdat Diergaarde Blijdorp op termijn stopt met het houden van gorilla's. De dierentuin heeft daarvoor gekozen vanwege de beperkte ruimte en een nieuwe visie. Dat betekent dat Bokito's nakomelingen en vrouwtjes verhuizen naar dierentuinen in andere landen.
Gorillaman Aybo was vorig jaar de eerste die de Rotterdamse dierentuin verliet. Hij woont tegenwoordig in Zoo du Bassin d'Arcachon in Frankrijk. Tamani en haar jongen Tonka en Thabo zijn recent verhuisd naar een dierentuin in de Italiaanse regio Apulië.
"Een team van Diergaarde Blijdorp is naar de dierentuin in Italië toe geweest om de verblijven daar te inspecteren en in kaart te brengen wat nog beter kon", zegt De Zwart. Die aanpassingen zijn vervolgens doorgevoerd. Verzorgers uit Rotterdam zijn nog in Italië om de verzorgers daar de manieren en gedragingen van de drie Nederlandse apen bij te brengen.
Volg dit onderwerp
Nog drie gorilla's in Rotterdam
Op den duur is het de bedoeling dat het drietal gezelschap krijgt van een nieuwe zilverrug. Wanneer dat gebeurt en wie dat wordt, is niet bekend. De Zwart legt uit dat dat in dit geval niet veel gevaar oplevert voor de jongen, omdat ze al relatief oud zijn.
Voor Aya, Ajabu en Ayba moet nog een nieuw onderkomen gevonden worden. Tot die tijd wonen ze in Rotterdam, waar het gorillaverblijf na het overlijden van Bokito nooit meer hetzelfde zal zijn.
NU.nl maakte vorig jaar, kort na het overlijden van Bokito, een profiel over de markante aap. Lees dat verhaal via de link hieronder.