Wachttijden geestelijke gezondheidszorg nog altijd 'onverminderd hoog'
De wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg "blijven onverminderd hoog", blijkt uit cijfers van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Het duurt vooral lang voor mensen met psychische problemen aan de beurt zijn voor een aanmeldgesprek. Wie dat eenmaal achter de rug heeft, is in de meeste gevallen relatief snel aan de beurt voor een behandeling.
De problemen zijn er al jaren en spelen in vrijwel alle regio's. Vrijwel alle patiëntengroepen hebben ermee te maken, hoewel de wachttijden per diagnose verschillen.
De wachttijd voor een aanmeldgesprek is in meer dan de helft van de gevallen boven de norm van vier weken die daarvoor geldt. Een behandeling zou volgens de norm binnen tien weken na het gesprek moeten plaatsvinden, maar dat lukt bij een derde van de mensen niet.
Zo ook niet bij de 22-jarige Anouk:
Eind vorig jaar waren er 97.450 wachtplekken. Dat cijfer is niet gelijk aan het aantal mensen dat wacht op een behandeling, omdat iemand bij meerdere aanbieders op een wachtlijst kan staan en dus dubbel kan worden geteld.
Eind 2022 waren er nog ruim 87.000 wachtplekken en dat betekent een stijging van bijna 12 procent. De toename is wel iets kleiner dan de jaren ervoor.
De NZa heeft meerdere verklaringen voor de stijging. Zo zijn er meer verwijzingen vanuit de huisartsen naar de ggz en ook het personeelstekort speelt een rol. Verder zijn er meer ggz-aanbieders die gegevens over wachttijden hebben aangeleverd aan de Zorgautoriteit.
Onnodig langer lijden
Over de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg zijn al jarenlang grote zorgen. Vier organisaties van patiënten, psychologen, psychiaters en ggz-instellingen vroegen in december aan het komende kabinet om maatregelen te nemen.
De organisaties NVvP, NIP, MIND en de Nederlandse ggz stellen dat het onacceptabel is dat mensen die kampen met ernstige aandoeningen zoals trauma, persoonlijkheidsstoornissen en jongeren met eetstoornissen zo lang moeten wachten op een behandeling.
Het is ook niet zonder gevolgen, zegt Niels Mulder van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie: "Als ernstige psychiatrische aandoeningen niet tijdig behandeld worden, is de kans groot dat de klachten verergeren en patiënten onnodig erger en langer lijden. Als je niks doet of te lang wacht worden ernstige psychiatrische aandoeningen ook moeilijker behandelbaar en is er zelfs een verhoogde kans op suïcide."
Dwanggedachtes
Student Anouk Martens (22) is een van de mensen die op de wachtlijst staan. "Ik heb in het verleden last gehad van suïcidale gedachtes en dwanggedachtes. Ik dacht aan zelfbeschadiging, zoals snijden. Ik ben toen een keer naar de crisisopvang gegaan. Ook zat ik zes maanden thuis omdat ik door die gedachtes niks meer kon."
Het kan nog wel twee jaar duren voordat Martens ergens terecht kan voor het stellen van een diagnose. Die heeft ze nodig om behandeld te kunnen worden, waarvoor ze dan opnieuw op een wachtlijst moet staan.
De laatste tijd gaat het wel iets beter met haar, met dank aan therapie bij een basispsycholoog. "Daardoor heb ik mijn leven enigszins kunnen oppakken. Ik kan hierdoor weer werken en naar mijn studie. Dat komt ook doordat mijn ouders mij hebben geholpen. Zij hebben druk kunnen zetten zodat ik bij deze psycholoog terecht kon. Als je zelf in zo'n situatie zit, ben je daar echt niet toe in staat. Anders had ik nog steeds thuis gezeten. Hoe moet het dan met mensen die er alleen voor staan?"
Beter loon
Niels Mulder van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie zegt dat de geestelijke gezondheidszorg is verwaarloosd. "Er moet capaciteit bij, er moet meer geestelijke zorg worden ingekocht en meer personeel worden opgeleid. Het huidige personeel moet een beter loon krijgen, de administratiedruk moet omlaag en ze moeten meer ruimte krijgen om hun werk goed te doen."
De organisaties in de ggz roepen Tweede Kamerleden en verzekeraars op om in actie te komen. Volgende week donderdag is er in de Kamer een commissiedebat over dit onderwerp.
