Klacht bij anti-corruptiewaakhond over nevenregister Kamer
Anticorruptieorganisatie Transparency International heeft een klacht ingediend bij anti-corruptiewaakhond GRECO van de Raad van Europa. Aanleiding is onderzoek van Nieuwsuur eerder deze week over het nevenregister van de Tweede Kamer. Daaruit bleek dat het register nog veel onvolkomenheden kent.
Een derde van de parlementariërs maakt fouten in de opgaaf van privébelangen en/of neveninkomsten, of geeft belangen niet op die wel zouden moeten worden vermeld. Kamerleden interpreteren de regels ruim waardoor er geen optimale transparantie is. Dat is slecht voor het vertrouwen in Kamerleden en de Kamer als instituut, oordelen experts.
Dat Kamerleden niet altijd openheid van al hun belangen geven, ziet Transparency International al jaren. "Maar dat nu blijkt dat het om een derde van de Kamerleden gaat, vinden we schokkend", aldus Bart Vollebergh van de ngo.
Tientallen Kamerleden hanteren de regels over transparantie te soepel. Bekijk hier onze video:
Ook zijn er parlementariërs die belangen niet opgeven omdat de regels dat volgens hen niet vereisen. Het gaat dan om bijvoorbeeld de omvang van hun vermogen, of de sectoren waarin ze beleggingen hebben uitstaan. Die parlementariërs zeggen tegen Nieuwsuur dat hun opgaaf wél op orde is. Ze beroepen zich op advies van de 'Adviseur Integriteit' van de Tweede Kamer. Die is het aanspreekpunt voor Kamerleden die vragen hebben over de integriteitsregels.
De adviseur stuurde naar aanleiding van het Nieuwsuur-onderzoek een notitie naar alle leden om meer duidelijkheid te geven over die regels. Daarin staat dat alleen "in sommige gevallen" inkomsten uit box 2 of box 3 - zoals vastgoed en aandelen - opgegeven moeten worden in het register. En, zo schreef de adviseur, het opgeven van deze inkomsten is een "niet dwingende plicht".
De oud-directeur van GRECO, Jan Kleijssen bestrijdt dat. Hij vindt dat deze notitie "absoluut niet voldoet" aan een eerdere aanbeveling van GRECO uit 2013 en dat alle vormen van inkomen, bezittingen en belangen moeten worden opgegeven, ook vastgoed en aandelen. Hoogleraar Integriteit Rob van Eijbergen beaamt die kritiek.
Nieuw onderzoek
De Tweede Kamer nam in 2014 die aanbeveling van GRECO trouwens over: parlementariërs dienden voortaan "redelijkerwijs relevante belangen" op te geven in het register. Kleijssen: "GRECO heeft toen genoegen genomen met deze verklaring. Maar de uitleg die nu kennelijk aan deze formulering gegeven wordt, voldoet noch aan de letter, noch aan de geest van die aanbeveling."
Transparency International sluit zich bij die analyse aan, en gaat nu een stap verder. De organisatie hoopt dat de ingediende klacht leidt tot een nieuw onderzoek van GRECO naar de vraag of Nederland zich aan de afspraak houdt.
Vollebergh: "De notitie van de Adviseur schrijft voor dat Kamerleden niet al hun belangen op hoeven te geven. Dat terwijl GRECO destijds heel duidelijk heeft gezegd dat alle relevante belangen wél gemeld moeten worden. Als in een onderzoek wordt vastgesteld dat dit niet overeenkomt, zal GRECO opnieuw advies kunnen uitbrengen."
