Paaseitjes in ruil voor hormonen; vrouwen voeren actie om overgangsklachten erkend te krijgen

Ze vormen de op Facebook ontstane actiegroep ‘Wij willen onze hormonen terug’. Het doel: huisartsen oproepen zich meer te verdiepen in overgangsklachten.

De paaseitjes staan symbool voor de eitjes die vrouwen niet meer maken als ze ouder worden, waardoor ook de hormoonhuishouding verandert. Doordat vrouwen minder oestrogeen, progesteron en testosteron aanmaken, krijgen ze klachten. De actiegroep wil dat artsen vaker hormoontherapie voorschrijven. Paaseitjes in ruil voor hormonen, zo is het idee.

Merel Hoegen Dijkhof: ‘We wilden een ludieke actie bedenken.’ Huisarts Wesseling in de wijk Lewenborg reageert positief op de actie. ‘Dank je wel. Ik ga het zeker doorlezen.’

Merel Hoegen Dijkhof is 47 en heeft een waslijst aan klachten die voortkomen uit de overgang. ‘Een heel kort lontje, stemmingswisselingen, haaruitval, vermoeidheid, geheugenproblemen, last van spieren en gewrichten, ik sliep slecht. Alles bij elkaar heel vervelend.’ Inmiddels zit ze 2,5 jaar thuis met een burn-out. ‘Die ontstaat door meer dingen, maar als ik die overgang niet had gehad, had ik het langer volgehouden. De overgang zorgt ervoor dat je niet meer jezelf bent.’

Gynaecoloog Sacha van Wersch kan dat beamen. Ze ziet in haar praktijk Her Health Clinic in Haren elke week vijfentwintig vrouwen met dit soort klachten. ‘Het is dat ik niet meer tijd heb, anders zouden het er vijftig zijn.’ Ze komen bij haar als de huisarts zich geen raad weet. ‘Een groot van de huisartsen zegt: ik weet er te weinig van, ga maar naar een gynaecoloog.'

Het probleem met overgangsklachten is dat ze vaak niet worden herkend, vertelt Van Wersch. Dit komt onder meer doordat vrouwen vaak op veel jongere leeftijd klachten krijgen dan zijzelf en zorgverleners verwachten. De problemen ontstaan niet pas als ze helemaal stoppen met menstrueren. ‘De klachten spelen vaak al vanaf eind dertig, begin veertig. Dan beginnen hormonen al te schommelen. Ze blijven dan nog binnen de normale waarden, maar die schommelingen kunnen klachten geven. Bovendien is het scala aan klachten echt heel breed. Het zijn niet alleen maar opvliegers, die artsen wel herkennen als overgangsklacht.’

Merel Hoegen Dijkhof loopt hier ook tegenaan: niemand denkt aan de overgang. ‘De psycholoog niet, de huisarts niet, een coach niet en ikzelf ook niet.’ Gynaecoloog Van Wersch: ‘Het is ook vaak niet met zekerheid te zeggen. Het begint vaak met pms, waarbij vrouwen zich in de week voor de menstruatie niet goed voelen. Dat wordt erger en uiteindelijk hebben ze nog maar één goede week in hun cyclus. Dan is het echt geen pms meer. Er zitten zoveel vrouwen thuis met een burn-out of depressie, maar hormonale schommelingen spelen vaak ook een rol.’

Pas als haar schoonzusje haar artikelen en een podcast over de overgang stuurt, komt bij Merel zelf de herkenning. ‘Toen dacht ik: dit is het! Toen heb ik me heel erg ingelezen en ben ik naar mijn huisarts gegaan en heb ik gevraagd om hormoontherapie.’ In haar praktijk ziet gynaecoloog Van Wersch hoe succesvol die therapie kan zijn. ‘Er kwam een vrouw als een dood vogeltje bij me. Toen ik haar daarna terugzag, herkende ik haar niet meer, serieus niet. Ze kwam helemaal sprankelend binnen. Veel vrouwen doen het heel goed op hormonen. Aan de andere kant is het ook geen wondermiddel, niet voor iedereen werkt het direct of werkt het goed.

De actiegroep roept artsen op om zogenoemde bio-identieke, ofwel lichaamseigen, hormonen voor te schrijven, in plaats van synthetische hormonen. ‘Deze worden natuurlijk ook gewoon in een fabriek gemaakt, maar het lichaam reageert erop alsof het van onszelf komt,’ vertelt Merel Hoegen Dijkhof. Gynaecoloog Van Wersch onderschrijft dit. ‘Bio-identieke hormonen geven de laagste risico’s en de grootste voordelen. Je dient ze via de huid toe met bijvoorbeeld een gel, waardoor er minder risico is op trombose en bijwerkingen. Je hebt er ook minder van nodig.’

De actiegroep wijst erop dat in landen om ons heen hormoontherapie veel gebruikelijker is. Nederlandse artsen zijn terughoudend door een onderzoek uit 2002, waaruit bleek dat vrouwen een verhoogd risico op kanker zouden hebben. Later bleek dat dat onderzoek met een verkeerde doelgroep is gedaan, maar het idee dat hormonen gevaarlijk zijn, is er nog. Dat is echt onterecht, stelt gynaecoloog Van Wersch: ‘Bovendien waren dat nog geen bio-identieke hormonen die we nu hebben. Hiervan is inmiddels aangetoond dat er geen verhoogd risico is op borstkanker.’

Volgens beiden is er nog een lange weg te gaan. Gynaecoloog Van Wersch: ‘De tendens in Nederland is: doe maar gewoon. Overgang is iets waar je even doorheen moet. Hulpverleners denken zo en vrouwen zelf ook. Ze lopen lange tijd rond met klachten, omdat het toch een taboe is om ermee naar de dokter te gaan.’

Merel Hoegen Dijkhof: ‘Als iemand schildklierproblemen heeft, krijgt ze ook medicijnen en als je diabetes hebt ook. Terwijl door de overgang ook nog eens langdurige klachten kunnen ontstaan, zoals dementie en hart-en vaatziekten. Maar daarvan zeggen we: je moet er even doorheen. Maar ik wil niet zo leven. Ik had echt zoiets van: dit komt nooit meer goed. Ik ga nooit meer deelnemen aan het werkzame leven. Dat wanhopige gevoel is echt verschrikkelijk.’

Haar eigen huisarts was bereid haar hormoontherapie te geven. Stapje voor stapje knapt Hoegen Dijkhof op. Het is nog niet zoals ik het zou willen, ik vind dat ik er nog niet ben. Maar de hormonen hebben tot nu toe al heel veel goed gedaan.’