Nog een paar jaar en dan moeten mensen opnieuw voet op de maan zetten. Het wordt echter geen vakantie; er moet hard gewerkt worden. En NASA heeft nu de eerste instrumenten gekozen waarmee deze astronauten aan de slag moeten. En daarmee begint hun to do-lijstje vorm te krijgen.
De instrumenten in kwestie moeten ingezet worden tijdens de zogenoemde Artemis III-missie (zie kader hieronder). Tijdens deze missie zullen twee astronauten afdalen naar het maanoppervlak en ongeveer een week onderzoek doen nabij de zuidpool van onze natuurlijke satelliet.
De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie wil – meer dan 50 jaar na de allereerste bemande maanlanding – opnieuw mensen op de maan gaan zetten. En om dat te bewerkstelligen, is het Artemis-programma in het leven geroepen. Het moet uiteindelijk uitmonden in een permanent bemande basis op de maan, waar de ervaring en kennis opgedaan wordt om een bemande missie naar Mars mogelijk te maken. Een eerste belangrijke stap binnen het Artemis-programma werd in 2022 gezet met Artemis I. Tijdens deze missie werden het lanceersysteem – het Space Launch System – en ruimtevaartuig – Orion – dat NASA wil inzetten om mensen naar de mana te brengen, voor het eerst (onbemand) gelanceerd. Tijdens de testvlucht vloog Orion om de maan alvorens weer heelhuids op aarde te landen. Artemis II staat gepland voor het najaar van 2025 en is min of meer een herhaling van Artemis I, maar dan met astronauten aan boord. Tijdens Artemis III – een missie die op zijn vroegst in september 2026 plaatsvindt – zullen astronauten dan daadwerkelijk koerszetten richting het maanoppervlak en nabij de zuidpool van onze natuurlijke satelliet voet op de maan zetten. Het is niet de allereerste maanlanding; die vond 57 jaar eerder natuurlijk al plaats. Maar NASA is wel voornemens om tijdens deze missie voor het eerst een vrouw en voor het eerst een persoon van kleur op de maan te zetten.
De Artemis III-missie is al herhaaldelijk uitgesteld en staat vooralsnog dus gepland voor het najaar van 2026. Maar of dat echt haalbaar is, hangt ook af van hoe bijvoorbeeld Artemis II verloopt. Voor nu is die eerstvolgende bemande maanlanding dus nog toekomstmuziek. Maar dat weerhoudt NASA er niet van om alvast na te denken over wat er tijdens die bemande maanmissie allemaal mee moet en gedaan moet worden.
Drie instrumenten
En wat dat betreft zijn nu de eerste spijkers met koppen geslagen. Zo heeft NASA de eerste instrumenten die door de astronauten tijdens de Artemis III-missie op het maanoppervlak in werking moeten worden gesteld, geselecteerd. Het gaat om LEMS, LEAF en LDA. Dat zegt je waarschijnlijk nog heel weinig. En daarom lichten we ze graag even toe.
LEMS
LEMS staat voor Lunar Environment Monitoring Station. Het is eigenlijk een heel compacte en autonoom functionerende seismometer. Het instrument is ontworpen om maanbevingen te registreren die nabij de zuidpool plaatsvinden. Die bevingen kunnen – doordat ze door de korst en mantel van de maan reizen en door de samenstelling daarvan beïnvloed worden – meer inzicht geven in hoe de maan in elkaar steekt. En daarmee kunnen onderzoekers hun ideeën over hoe de maan tot stand is gekomen en geworden is tot wat deze nu is, verder aanscherpen.
LEAF
LEAF staat voor Lunar Effects on Agricultural Flora. Het is een experiment waarbij er een poging wordt gedaan om op de maan gewassen te verbouwen. Daarbij wordt gekeken hoe (en of) de planten groeien en zich ontwikkelen. Ook moet duidelijk worden in hoeverre ze daarbij beïnvloed worden door de beperkte zwaartekracht en straling waar ze nabij de zuidpool aan worden blootgesteld. Het is een belangrijk experiment, omdat NASA graag wil dat astronauten die gedurende langere tijd op de maan vertoeven in staat zijn om hun eigen voedsel te verbouwen. Dat is namelijk een stuk makkelijker en goedkoper dan dat voedsel elke keer van de aarde naar de maan te moeten brengen. Bovendien komt de kennis en kunde die wordt opgedaan door voedsel op de maan te verbouwen, heel goed van pas tijdens latere bemande missies naar Mars, zo is de gedachte. Tijdens die missies is het eigenlijk zelfs noodzakelijk om onderweg en op Mars zelf voedsel te verbouwen; een enkele reis naar Mars duurt al snel een maand of 9, waardoor astronauten anders voor zeker 1,5 tot 2 jaar aan voedsel mee moeten nemen. En dat is niet echt haalbaar.
LDA
Lunar Dielectric Analyzer (LDA) is een instrument waarmee gemeten kan worden in hoeverre het regoliet – de fijnkorrelige laag die het rotsachtige oppervlak van de maan bedekt – elektriciteit geleidt. Dat is goed om te weten, omdat het maanstof beter geleidt op het moment dat ijsdeeltjes zich aan de stofdeeltjes hechten. En zo kan dit instrument dus helpen bij de jacht naar waterijs. Het vinden daarvan is belangrijk, omdat het dienst kan doen als een bron van drinkwater en brandstof en astronauten – net als LEAF – dus minder afhankelijk kan maken van de aarde.
Dat NASA deze drie instrumenten tijdens de Artemis III-missie op het maanoppervlak wil activeren, is goed te verklaren. Zo kunnen ze stuk voor stuk bijdragen aan enkele van de wetenschappelijke doelen die NASA zich binnen het Artemis-programma gesteld heeft. Namelijk: een beter begrip van processen op de maan (zoals bevingen) en een beter begrip van de oorsprong en aard van grondstoffen op de zuidpool van de maan (waaronder waterijs). Maar ook: een beter beeld krijgen van de risico’s die verkenning van de maan door mensen met zich meebrengt (om ze vervolgens waar mogelijk te verkleinen). Daarnaast zijn het ook stuk voor stuk instrumenten die niet door een robot op de maan kunnen worden gezet en dus echt door mensen moeten worden geïnstalleerd.
Wie die mensen precies gaan zijn, is overigens nog onduidelijk. Een jaar geleden heeft NASA wel al het viertal bekendgemaakt dat tijdens Artemis II het luchtruim kiest. Het gaat om drie Amerikaanse astronauten: twee mannen en een vrouw. En één mannelijke Canadese astronaut. De bemanning van Artemis III zal in een later stadium bekend worden gemaakt en eveneens uit vier astronauten bestaan, waarvan er twee ook daadwerkelijk naar het maanoppervlak afdalen.
