Dat moet het kabinet "een stok achter de deur" geven als gemeenten hun klimaattaken niet goed genoeg uitvoeren, schrijft de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) donderdag in een advies aan demissionair klimaatminister Rob Jetten.
In 2020 gaf de ROB een soortgelijk advies, waaruit bleek dat gemeenten honderden miljoenen per jaar nodig hebben om de verduurzaming van woningen in goede banen te leiden. Zij moeten veel geld uitgeven om bijvoorbeeld warmtenetten aan te leggen of burgers te helpen met isoleren.
Na het eerdere advies maakte het kabinet inderdaad extra geld beschikbaar om gemeenten te helpen bij het uitvoeren van het klimaatbeleid. Maar die extra bijdrage loopt maar tot 2025, terwijl gemeenten en provincies ook in de jaren daarna veel moeten doen om te blijven verduurzamen.
Bovendien hebben ze meer geld nodig dan in 2020 werd ingeschat, schrijft de ROB donderdag. Dat komt door de hogere klimaatambities van het kabinet-Rutte IV en de gestegen kosten bij de uitvoering van het klimaatbeleid.
In de jaren 2025 tot en met 2030 is 5,9 miljard euro nodig, zocht adviesbureau Andersson Elffers Felix uit. Dat is 45 procent meer dan uit het eerdere advies bleek. Het kabinet moet nu al duidelijk maken dat die miljarden tot 2030 inderdaad beschikbaar worden gesteld, adviseert de raad.
Volg ons klimaatnieuws
Financiële puzzel in formatie
Om ervoor te zorgen dat dat geld op een nuttige manier wordt uitgegeven, moet de Rijksoverheid ook veel beter inzicht krijgen in de voortgang die gemeenten en provincies maken. Nu is dat vaak helemaal niet duidelijk, concludeert de ROB. Als de voortgang wél centraal wordt bijgehouden, maakt dat het voor het Rijk ook mogelijk om in te grijpen als een gemeente bijvoorbeeld niet snel genoeg verduurzaamt.
Voor de formerende partijen betekent het ROB-rapport een nieuw stukje van een al lastige financiële puzzel. PVV, VVD, NSC en BBB zijn gewaarschuwd dat zij moeten bezuinigen of meer belastingen moeten innen. Anders dreigt in de komende jaren een flink begrotingstekort te ontstaan. Het is dus niet vanzelfsprekend dat er extra geld beschikbaar is voor het klimaatbeleid van gemeenten.
Sowieso loopt de verduurzaming in verschillende gemeenten moeizaam. Amsterdamse woningcorporaties stoppen bijvoorbeeld met het aansluiten van woningen op warmtenetten, nadat zij verbaasd werden door een plotselinge prijsstijging van energiebedrijf Vattenfall.
Jetten werkt aan een spoedwet om de kosten van stadsverwarming omlaag te brengen, maar daardoor beklaagt Vattenfall zich nu juist over te lage opbrengsten. Het loont daarom volgens het bedrijf niet meer om een warmtenet aan te leggen. De impasse betekent dat het in sommige gemeenten mogelijk langer gaat duren om huizen van het gas af te krijgen.