Hunnen waren toch niet zulke barbaren als gedacht

De Hunnen, nomaden die vanaf het einde van de 4de eeuw vanuit Centraal-Azië door Europa trokken, hebben in belangrijke mate bijgedragen aan de ondergang van het Romeinse Rijk. Althans, dat was ooit de heersende zienswijze. Nieuw onderzoek bevestigt dat het niet deze 'barbaren' waren die het wereldrijk ten val brachten.

In Romeinse teksten en andere geschriften figureren de Hunnen veelal als bloeddorstige en plunderende horden die het Romeinse Rijk binnendrongen. Die invallen onder leiding van Attila de Hun zouden de aanzet hebben gegeven tot fatale destabilisatie van het keizerrijk. Dit beeld is de afgelopen decennia gekanteld: historici zoeken de oorzaken van de ondergang nu niet alleen meer bij de indringers, maar ook bij interne ontwikkelingen in het West-Romeinse Rijk.

Wederzijdse invloed

Dat inzicht wordt ondersteund door recent Brits archeologisch onderzoek. Daaruit blijkt dat de Hunnen en de landbouwers in de Romeinse grensprovincies niet per se als vijanden tegenover elkaar stonden, maar dat ze elkaar hebben beïnvloed. Landbouwers in de grensgebieden namen de nomadische levensstijl van de Hunnen over. Op hun beurt ontdekten sommige Hunnen het gemak van een vreedzaam bestaan als boer.

Dit concluderen de archeologen uit het dieet van de toenmalige bewoners. Analyse van tanden en botten, opgegraven in het huidige Hongarije, geeft aan dat ingezetenen van de toenmalige Romeinse provincie Pannonië gevarieerd voedsel aten. Ze consumeerden zowel dierlijke eiwitten (passend bij nomaden) als plantaardig voedsel (passend bij boeren). Uit de analyses kwam naar voren dat velen hun eetpatroon tijdens hun leven veranderden.

Bijna de helft van de onderzochte skeletten was afkomstig uit een andere streek dan waar ze waren begraven. Dat duidt erop dat bewoners hebben rondgetrokken. Alle personen waren op vergelijkbare wijze begraven: niets wijst erop dat sommigen werden beschouwd als vreemdeling, stellen de onderzoekers in PLOS ONE.

De destructieve rol van de 'barbaren' was al eerder weerlegd, zegt historicus Jona Lendering, niet betrokken bij de Britse studie. 'Enkele tienduizenden krijgers werpen niet zomaar een wereldrijk met tientallen miljoenen inwoners omver. Ook de Hunnen niet.' De lijst met mogelijke oorzaken van de val van het Romeinse Rijk is lang, stelt Lendering. 'Een factor van betekenis was bijvoorbeeld het krimpen van de steden.'

Dat de Hunnen niet alleen maar de allesverwoestende veroveraars waren waarvoor ze lang zijn aangezien, is bekend, zegt ook historicus Jeroen Wijnendaele, verbonden aan de Universiteit Gent. 'Degenen die zich vestigden in Pannonië namen daar een sedentaire levensstijl over. Maar we moeten ook niet doorschieten naar de andere kant en ze afschilderen als vredesstichters: ze hebben wel degelijk steden verwoest.'