"Sommige mensen noemen het een goudgele savanne", zegt boswachter Jacob de Bruin over het Fochteloërveen. Het lijken lovende woorden over een van de laagste hoogveengebieden in Nederland, dat op de grens van Friesland en Drenthe ligt. Maar dat zijn het niet.
De goudgele kleur wordt veroorzaakt door het pijpenstrootje. De grassoort kan door een overvloed aan stikstof hard groeien en overwoekert daarmee het veenmos. Daarnaast verdampt het pijpenstrootje ook veel water, waardoor veenmos - dat veel water nodig heeft - doodgaat.
Is dat erg? "Veenmos haalt CO2 uit de lucht en legt dat vast. In het veenmos zit een gigantische hoeveelheid CO2. Als je dat drooglegt, komt die CO2 allemaal vrij", legt De Bruin uit.
Maatregelen tegen weglekken van water
De afgelopen decennia heeft Natuurmonumenten allerlei maatregelen genomen om de verdroging van het Fochteloërveen tegen te gaan. Kades van folie en hout werden geplaatst, maar doordat er water naar de omliggende lager gelegen landbouwgebieden bleef lekken, worden nu een soort dijken van zand in en om het gebied geplaatst. "Niet per se mooi, maar het is noodzakelijk", vertelt de boswachter.
Het Fochteloërveen is een van de vele natuurgebieden in Europa waar het niet goed mee gaat. 80 procent van de natuur staat er niet goed voor. Door de Europese natuurherstelwet zou daar verbetering in moeten komen. In 2030 moeten dan in 30 procent van de natuurgebieden herstelmaatregelen genomen zijn. Tien jaar later in 60 procent en in 2050 zou in 90 procent van de gebieden herstel zichtbaar moeten zijn.
Maar het is zeer de vraag of er nog over gaat worden gestemd. De stemming zou maandag zijn, maar nadat duidelijk was geworden dat de wet aan een zijden draadje hing, werd de stemming uitgesteld. Of en wanneer er nog gaat worden gestemd, is nog onduidelijk.
'We hebben de natuur uitgeperst, vergiftigd en uitgedroogd'
Ook aan de kust blijkt dat het niet goed gaat met de natuur. "Het aantal strandplevieren, bontbekplevieren en kluten gaat achteruit", somt Noor van der Hoeven op. Ze is teamleider Natuur bij Vogelbescherming Nederland. "En ook met boerenlandvogels als de grutto en scholekster gaat het bergafwaarts." Zelfs het aantal kokmeeuwen neemt sterk af.
"Vogels zijn signaalsoorten. Ze laten zien hoe het met de natuur is gesteld", zegt Van der Hoeven. En die signalen zijn niet al te best. "De leefomgeving van die vogels is ook onze eigen leefomgeving. Die hebben we opgeknipt, uitgeperst, vergiftigd en uitgedroogd. Dat klinkt heel dramatisch, maar dat is wel hoe we met onze natuur omgaan."
Waarom is het erg als soorten verdwijnen?
Als het over de achteruitgang van de natuur gaat, zeggen critici vaak: maar is het erg dat bijvoorbeeld een zeldzaam plantje of een bijzondere vogel verdwijnt? Daar komen toch ook andere soorten voor in de plaats? Denk aan het pijpenstrootje in het Fochteloërveen.
"Elk systeem heeft bepaalde sleutelsoorten. In een bos zijn dat bomen en in een hoogveen zijn dat veenmossen. Die creëren de omstandigheden zodat water wordt vastgehouden", legt boswachter De Bruin uit. "Alle soorten die in het hoogveen leven zijn eigenlijk afhankelijk van veenmos."
En zo'n ecosysteem zorgt voor processen waar we als mens ook afhankelijk van zijn. Denk aan het produceren van zuurstof, het vastleggen van CO2 of het zuiveren van de lucht en het water, legt Bas Roels, coördinator van Team Nederland van het Wereld Natuur Fonds uit. In zo'n ecosysteem hebben duizenden soorten een functie.
"Als we één zo'n ecosysteem niet meer hebben, is niet al het zuurstof verdwenen. Maar dat kan je niet blijven zeggen", stelt Roels. "En daarnaast gaat het ook om natuurlijk erfgoed. We steken ook niet de helft van de Rembrandts in de fik en bewaren alleen de mooiste."
Met de natuurherstelwet is het moeilijker voor bestuurders om doelen door te schuiven.
De verplichting om voor een goede staat van de natuur te zorgen is er in veel gevallen al. Maar toch worden de doelen lang niet altijd gehaald. Natuurorganisaties als Natuurmonumenten, de Vogelbescherming en het Wereld Natuur Fonds hoopten dat de doelen met de Europese natuurherstelwet wél zouden worden gehaald.
"De natuurherstelwet zou verder gaan dan bescherming van bestaande natuur en was ook tijdgebonden. Dan heb je meer een stok achter de deur", zegt Van der Hoeven. Roels van het Wereld Natuur Fonds vult aan: "Het zou voor bestuurders moeilijker worden om doelen door te schuiven. De natuurherstelwet was een aanmoediging om er een tandje bij te doen. Dat is echt nodig, want anders gaat het tot enorme juridische patsstellingen leiden. Dat wil niemand."
Job van der Plicht is binnenlandverslaggever
Job schrijft veel over de natuur, boeren en de stikstofcrisis. Ook maakte hij de podcast Verscheurd door de wolf over de terugkeer van de wolf in Nederland. Lees hier meer verhalen van Job.
NUjij: Uitgelichte reacties