Live formatiedebat | Lees alle bevindingen van de partijleiders terug
Welkom in ons liveblog over de formatie. De Tweede Kamer debatteert met Kim Putters over zijn eindverslag. De oud-informateur adviseert met PVV, VVD, NSC en BBB een programkabinet te vormen.
- Vertrouwen tussen vier formerende partijen is nog broos
- Met programkabinet is band tussen Kamer en kabinet losser
Liveblog
woensdag 20 maart om 15:54
Wij sluiten dit liveblog af. We blijven je de komende weken op de hoogte houden van de formatie. Je kan je ook aanmelden voor dit nieuws via de knop hieronder. Fijne middag nog!
woensdag 20 maart om 15:47
Nieuwe informateurs krijgen acht weken de tijd
Het debat is afgelopen. De nieuwe informateurs zullen zo per stemming nog formeel worden aangesteld. Dijkgraaf en Van Zwol krijgen acht weken de tijd voor hun opdracht, laat Wilders weten. Ze zullen dus uiterlijk in de week na het meireces (16 mei) hun verslag moeten inleveren bij de Kamer. Dat betekent ook dat er, als alles goed gaat en de onderhandelingen niet klappen, een hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB ligt.
Het debat is afgelopen. De nieuwe informateurs zullen zo per stemming nog formeel worden aangesteld. Dijkgraaf en Van Zwol krijgen acht weken de tijd voor hun opdracht, laat Wilders weten. Ze zullen dus uiterlijk in de week na het meireces (16 mei) hun verslag moeten inleveren bij de Kamer. Dat betekent ook dat er, als alles goed gaat en de onderhandelingen niet klappen, een hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB ligt.
woensdag 20 maart om 15:42
Hoofdlijnenakkoord kan volgens Putters uit best veel onderwerpen bestaan
Het is de bedoeling dat de vier formerende partijen de komende tijd gaan onderhandelen over een hoofdlijnenakkoord. Hierin zullen ze voor diverse onderwerpen doelen opstellen en ook een bepaalde richting aangeven. Het is de bedoeling dat het kabinet, dat daarna wordt geformeerd, vervolgens uitwerkt hoe deze doelen bereikt moeten worden. Kortom: welke maatregelen gaan we nemen? Zij moeten hiervoor dan voldoende steun in de Kamer vinden en het is dan geen zekerheid dat alle vier de fracties van 'de coalitie' deze plannen steunen.
Het is niet de eerste keer dat zo'n akkoord op hoofdlijnen wordt beoogd. De voorgaande pogingen slaagden alleen nooit. Putters heeft er vertrouwen in dat het dit keer wel lukt, ondanks dat het lijstje met onderwerpen die de vier formerende partijen willen bespreken behoorlijk lang is. "Het gaat om het type afspraken dat je wil maken", zegt Putters. Als er per onderwerp alleen een kader, doel en richting wordt opgetekend kan het volgens hem nog steeds een beknopt programma worden.
De kritiek van Jetten dat de onderwerpen klimaat en onderwijs in het verslag niet worden genoemd wuift Putters weg. Volgens hem is de lijst niet per se volledig. "De volgende ronde zal moeten uitwijzen waar de prioriteiten verder van de vier fracties zullen liggen."
Het is de bedoeling dat de vier formerende partijen de komende tijd gaan onderhandelen over een hoofdlijnenakkoord. Hierin zullen ze voor diverse onderwerpen doelen opstellen en ook een bepaalde richting aangeven. Het is de bedoeling dat het kabinet, dat daarna wordt geformeerd, vervolgens uitwerkt hoe deze doelen bereikt moeten worden. Kortom: welke maatregelen gaan we nemen? Zij moeten hiervoor dan voldoende steun in de Kamer vinden en het is dan geen zekerheid dat alle vier de fracties van 'de coalitie' deze plannen steunen.
Het is niet de eerste keer dat zo'n akkoord op hoofdlijnen wordt beoogd. De voorgaande pogingen slaagden alleen nooit. Putters heeft er vertrouwen in dat het dit keer wel lukt, ondanks dat het lijstje met onderwerpen die de vier formerende partijen willen bespreken behoorlijk lang is. "Het gaat om het type afspraken dat je wil maken", zegt Putters. Als er per onderwerp alleen een kader, doel en richting wordt opgetekend kan het volgens hem nog steeds een beknopt programma worden.
De kritiek van Jetten dat de onderwerpen klimaat en onderwijs in het verslag niet worden genoemd wuift Putters weg. Volgens hem is de lijst niet per se volledig. "De volgende ronde zal moeten uitwijzen waar de prioriteiten verder van de vier fracties zullen liggen."
woensdag 20 maart om 15:33
Putters: 'Programkabinet is geen business as usual'
We zijn inmiddels aanbeland bij de beantwoording van oud-informateur Kim Putters, die allereerst een toelichting geeft op zijn verslag. Volgens hem is er wel degelijk sprake van een bijzondere kabinetsvorm. De manier waarop het kabinet gevormd gaat worden en hoe het regeerprogramma tot stand gaat komen is volgens hem niet business as usual. Verschillende 'oppositiepartijen' zien het te vormen programkabinet als een normaal meerderheidskabinet met de PVV.
We zijn inmiddels aanbeland bij de beantwoording van oud-informateur Kim Putters, die allereerst een toelichting geeft op zijn verslag. Volgens hem is er wel degelijk sprake van een bijzondere kabinetsvorm. De manier waarop het kabinet gevormd gaat worden en hoe het regeerprogramma tot stand gaat komen is volgens hem niet business as usual. Verschillende 'oppositiepartijen' zien het te vormen programkabinet als een normaal meerderheidskabinet met de PVV.
woensdag 20 maart om 15:13
Kleine partijen zien niets in een 'programkabinet'
Een flink aantal kleinere partijen in de Kamer ziet niets in het 'programkabinet' van PVV, VVD, NSC en BBB. Dat hebben de partijleiders van CDA, SP, PvdA en DENK duidelijk gemaakt. Volgens SP-leider Jimmy Dijk gunnen de vier partijen "elkaar het licht in de ogen niet". Hij vindt het op zich geen probleem dat de "inhoudelijke eenheid" ontbreekt bij de formerende partijen. "Maar val mensen niet steeds lastig met uw eigen politiek gedoe en problemen over de poppetjes."
DENK-leider Stephan van Baarle vindt het "verwerpelijk" dat er met de PVV over een kabinet wordt onderhandeld. "Of Wilders in de Kamer blijft of in het kabinet gaat zitten, het is en blijft een kabinet met een discriminerende partij." Volgens Esther Ouwehand (PvdD) is de nu gekozen kabinetsvorm "geen oplossing voor een fundamenteel probleem".
Een flink aantal kleinere partijen in de Kamer ziet niets in het 'programkabinet' van PVV, VVD, NSC en BBB. Dat hebben de partijleiders van CDA, SP, PvdA en DENK duidelijk gemaakt. Volgens SP-leider Jimmy Dijk gunnen de vier partijen "elkaar het licht in de ogen niet". Hij vindt het op zich geen probleem dat de "inhoudelijke eenheid" ontbreekt bij de formerende partijen. "Maar val mensen niet steeds lastig met uw eigen politiek gedoe en problemen over de poppetjes."
DENK-leider Stephan van Baarle vindt het "verwerpelijk" dat er met de PVV over een kabinet wordt onderhandeld. "Of Wilders in de Kamer blijft of in het kabinet gaat zitten, het is en blijft een kabinet met een discriminerende partij." Volgens Esther Ouwehand (PvdD) is de nu gekozen kabinetsvorm "geen oplossing voor een fundamenteel probleem".
woensdag 20 maart om 14:56
Van der Plas valt GL-PvdA aan op oppositie voeren
Tussen Jetten en Bontenbal in was Caroline van der Plas aan de beurt. Haar bijdrage was kort, want ze kreeg geen interrupties. De BBB-leider koos nog voor een kleine aanval op Timmermans. Hij heeft tegen Putters gezegd dat "de fractie van GL-PvdA niet meewerkt aan voorstellen waarbij de PVV betrokken is". Daarbij ziet hij "hooguit enige ruimte voor samenwerking tussen de fracties bij een beperkt aantal onderwerpen". Van der Plas vindt dit kwalijk en hekelt dat Timmermans zich niet constructief opstelt.
Andere 'oppositiepartijen' hebben in het verslag laten opnemen dat ze "voornemens zijn om voorstellen op de inhoud te beoordelen, dat wil zeggen: goede voorstellen te steunen en andere voorstellen aan te passen of te verwerpen".
Tussen Jetten en Bontenbal in was Caroline van der Plas aan de beurt. Haar bijdrage was kort, want ze kreeg geen interrupties. De BBB-leider koos nog voor een kleine aanval op Timmermans. Hij heeft tegen Putters gezegd dat "de fractie van GL-PvdA niet meewerkt aan voorstellen waarbij de PVV betrokken is". Daarbij ziet hij "hooguit enige ruimte voor samenwerking tussen de fracties bij een beperkt aantal onderwerpen". Van der Plas vindt dit kwalijk en hekelt dat Timmermans zich niet constructief opstelt.
Andere 'oppositiepartijen' hebben in het verslag laten opnemen dat ze "voornemens zijn om voorstellen op de inhoud te beoordelen, dat wil zeggen: goede voorstellen te steunen en andere voorstellen aan te passen of te verwerpen".
woensdag 20 maart om 14:46
Jetten heeft D66'ers gewaarschuwd voor royement
Stel dat het nieuwe kabinet ambitieus klimaatbeleid gaat voeren, wil Jetten dan klimaatminister blijven in een nieuw kabinet? Dat vraagt Henri Bontenbal met een glimlach, maar ook serieus aan de D66-leider. Het antwoord is niet verrassend. "Dan weet ik wel wat collega's binnen D66 gaan zeggen, want ik heb ze allemaal gewaarschuwd. Elke D66'er die plaatsneemt in dit kabinet-Wilders I, die gaan we het lidmaatschap van D66 ontzeggen. In tegenstelling tot andere partijen in deze Kamer ga ik niet normaliseren wat niet normaal moet zijn", zegt Jetten.
Even later zijn de rollen omgedraaid. Jetten stelt grappend dezelfde vraag aan Bontenbal als de CDA-leider achter het spreekgestoelte staat. "De politiek leider van het CDA zal altijd in de fractie blijven. Tenzij wij de minister-president zullen leveren, maar dat duurt nog een paar jaar", antwoordt Bontenbal. Kort daarvoor zei hij al dat het CDA ook geen ministers gaat leveren.
Stel dat het nieuwe kabinet ambitieus klimaatbeleid gaat voeren, wil Jetten dan klimaatminister blijven in een nieuw kabinet? Dat vraagt Henri Bontenbal met een glimlach, maar ook serieus aan de D66-leider. Het antwoord is niet verrassend. "Dan weet ik wel wat collega's binnen D66 gaan zeggen, want ik heb ze allemaal gewaarschuwd. Elke D66'er die plaatsneemt in dit kabinet-Wilders I, die gaan we het lidmaatschap van D66 ontzeggen. In tegenstelling tot andere partijen in deze Kamer ga ik niet normaliseren wat niet normaal moet zijn", zegt Jetten.
Even later zijn de rollen omgedraaid. Jetten stelt grappend dezelfde vraag aan Bontenbal als de CDA-leider achter het spreekgestoelte staat. "De politiek leider van het CDA zal altijd in de fractie blijven. Tenzij wij de minister-president zullen leveren, maar dat duurt nog een paar jaar", antwoordt Bontenbal. Kort daarvoor zei hij al dat het CDA ook geen ministers gaat leveren.
woensdag 20 maart om 14:33
Jetten mist aandacht voor klimaat en onderwijs
Het debat is weer begonnen. Rob Jetten (D66) stipt aan dat hij in het verslag van Putters aandacht voor klimaat en onderwijs mist. In het verslag schrijft Putters dat PVV, VVD, NSC en BBB een programkabinet kunnen vormen. Aan de basis ligt een beknopt akkoord op hoofdlijnen van de vier partijen. Dat moet bestaan uit een doel en oplossing voor thema's die ze belangrijk vinden. In het verslag wordt vervolgens een heel rijtje beleidsterreinen opgesomd. Maar daarin ontbreken de twee onderwerpen die voor D66 belangrijk zijn. Jetten wil van Putters horen waarom dat zo is.
VVD-leider Dilan Yesilgöz zei eerder in de het debat dat de partijen daar natuurlijk ook naar kijken.
Het debat is weer begonnen. Rob Jetten (D66) stipt aan dat hij in het verslag van Putters aandacht voor klimaat en onderwijs mist. In het verslag schrijft Putters dat PVV, VVD, NSC en BBB een programkabinet kunnen vormen. Aan de basis ligt een beknopt akkoord op hoofdlijnen van de vier partijen. Dat moet bestaan uit een doel en oplossing voor thema's die ze belangrijk vinden. In het verslag wordt vervolgens een heel rijtje beleidsterreinen opgesomd. Maar daarin ontbreken de twee onderwerpen die voor D66 belangrijk zijn. Jetten wil van Putters horen waarom dat zo is.
VVD-leider Dilan Yesilgöz zei eerder in de het debat dat de partijen daar natuurlijk ook naar kijken.
woensdag 20 maart om 13:33
Tijd voor lunch. Het debat gaat om 14.15 uur verder met de bijdrage van Rob Jetten (D66).
woensdag 20 maart om 13:33
CDA niet blij met partijgenoot als nieuwe informateur
Het CDA is niet blij dat partijgenoot en oud-topambtenaar Richard van Zwol informateur wordt in de volgende informatiefase, zoals PVV-leider Wilders eerder op de dag bekendmaakte. Ook voormalig Tweede Kamerlid Elbert Dijkgraaf (SGP) is aangewezen. De SGP is juist wel tevreden met de voordracht. De partij is voor de vorming van een rechts kabinet.
"Duidelijk is dat de formerende partijen opnieuw niet in staat zijn om zelf mensen te leveren. Richard van Zwol is een man met een grote staat van dienst binnen de Rijksoverheid en Raad van State. Tegelijkertijd ben ik er niet blij mee", zegt CDA-leider Bontenbal tegen persbureau ANP. Van Zwol heeft Bontenbal woensdagochtend voorafgaand aan het debat laten weten dat hij wordt voorgedragen als nieuwe informateur.
De SGP hoorde pas van de voordracht van Dijkgraaf toen Wilders dat tijdens het debat meldde. De SGP vindt dat prima, zegt een woordvoerder. "Het staat Geert Wilders vrij te vragen wie hij wil. Misschien is het juist wel goed dat we het niet wisten."
De Tweede Kamer stemt later vandaag over de voordracht van de twee informateurs. Ze kunnen door de steun van de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB op een meerderheid rekenen.
Het CDA is niet blij dat partijgenoot en oud-topambtenaar Richard van Zwol informateur wordt in de volgende informatiefase, zoals PVV-leider Wilders eerder op de dag bekendmaakte. Ook voormalig Tweede Kamerlid Elbert Dijkgraaf (SGP) is aangewezen. De SGP is juist wel tevreden met de voordracht. De partij is voor de vorming van een rechts kabinet.
"Duidelijk is dat de formerende partijen opnieuw niet in staat zijn om zelf mensen te leveren. Richard van Zwol is een man met een grote staat van dienst binnen de Rijksoverheid en Raad van State. Tegelijkertijd ben ik er niet blij mee", zegt CDA-leider Bontenbal tegen persbureau ANP. Van Zwol heeft Bontenbal woensdagochtend voorafgaand aan het debat laten weten dat hij wordt voorgedragen als nieuwe informateur.
De SGP hoorde pas van de voordracht van Dijkgraaf toen Wilders dat tijdens het debat meldde. De SGP vindt dat prima, zegt een woordvoerder. "Het staat Geert Wilders vrij te vragen wie hij wil. Misschien is het juist wel goed dat we het niet wisten."
De Tweede Kamer stemt later vandaag over de voordracht van de twee informateurs. Ze kunnen door de steun van de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB op een meerderheid rekenen.
woensdag 20 maart om 13:13
Wat is er over van Omtzigts principes?
Het draait in deze formatie veel om de bezwaren van NSC richting PVV. De "rechtsstatelijke afstand" tussen de partijen is en blijft "te groot", liet de NSC-fractie optekenen. Nu duidelijk is dat NSC verder gaat onderhandelen met de PVV over een programkabinet - en anders dan het oorspronkelijke standpunt toch wel bereid is ministers te leveren - wil CU-Bikker weten hoe het zit met die principes.
"Wat is er over van de rechtsstatelijke afstand?", vraagt Bikker. "Deze vier partijen (PVV, VVD, NSC en BBB, red.) zullen het schip van het programkabinet van wal laten gaan." Ze ziet niet hoe die rechtsstatelijke afstand hiermee is verdwenen.
Omtzigt zegt dat die principes nog fier overeind staan. Met de andere kabinetsvorm is er bovendien een grotere afstand tussen de Kamer en het kabinet, met de partijleiders in de Kamer en afspraken over hoe de rechtsstaat gerespecteerd wordt. "Ik heb de diepe overtuiging dat we echt een andere vorm van regering nodig hebben", zegt Omtzigt. Door de "verstikkende regeerakkoorden" is ons land knetter vastgelopen", vindt hij.
Het draait in deze formatie veel om de bezwaren van NSC richting PVV. De "rechtsstatelijke afstand" tussen de partijen is en blijft "te groot", liet de NSC-fractie optekenen. Nu duidelijk is dat NSC verder gaat onderhandelen met de PVV over een programkabinet - en anders dan het oorspronkelijke standpunt toch wel bereid is ministers te leveren - wil CU-Bikker weten hoe het zit met die principes.
"Wat is er over van de rechtsstatelijke afstand?", vraagt Bikker. "Deze vier partijen (PVV, VVD, NSC en BBB, red.) zullen het schip van het programkabinet van wal laten gaan." Ze ziet niet hoe die rechtsstatelijke afstand hiermee is verdwenen.
Omtzigt zegt dat die principes nog fier overeind staan. Met de andere kabinetsvorm is er bovendien een grotere afstand tussen de Kamer en het kabinet, met de partijleiders in de Kamer en afspraken over hoe de rechtsstaat gerespecteerd wordt. "Ik heb de diepe overtuiging dat we echt een andere vorm van regering nodig hebben", zegt Omtzigt. Door de "verstikkende regeerakkoorden" is ons land knetter vastgelopen", vindt hij.
woensdag 20 maart om 13:02
Omtzigt achter het spreekgestoelte in de plenaire zaal.
woensdag 20 maart om 12:40
Grote vraag: wie worden ministers in programkabinet?
Wie worden de ministers in een programkabinet? Het idee van oud-informateur Putters is dat de helft politiek is en de andere helft niet. Dat kunnen dan bijvoorbeeld experts zijn. Ook kunnen niet-formerende partijen om bewindspersonen worden gevraagd. CDA-leider Bontenbal vraagt zich af of er straks zomaar rondgebeld gaat worden. "Gaat dat via de partijen of via het individueel vragen van bewindspersonen?" Bontenbal heeft al duidelijk gemaakt dat zijn partij geen ministers zal leveren.
"Wat mij betreft, gaat het via de partijen", antwoordt Dilan Yesilgöz (VVD). Een belofte kan ze niet doen: "Er kunnen ook andere dynamieken ontstaan, ik heb het zelf niet compleet onder controle." De bewindspersonen die een nieuw kabinet met PVV, VVD, NSC en BBB gaan bemensen, moeten volgens Yesilgöz "absoluut een weerspiegeling zijn van de vier partijen". Maar voor bewindspersonen van andere partijen staat ze ook open. "Als je je daartoe opgeroepen voelt en een bijdrage wilt leveren in het kader van de stabiliteit van Nederland, wees welkom."
NSC-leider Omtzigt had steeds gezegd dat zijn partij "in principe geen ministers" zal leveren. Dat is veranderd naar "in principe" ministers leveren aan een programkabinet.
Wie worden de ministers in een programkabinet? Het idee van oud-informateur Putters is dat de helft politiek is en de andere helft niet. Dat kunnen dan bijvoorbeeld experts zijn. Ook kunnen niet-formerende partijen om bewindspersonen worden gevraagd. CDA-leider Bontenbal vraagt zich af of er straks zomaar rondgebeld gaat worden. "Gaat dat via de partijen of via het individueel vragen van bewindspersonen?" Bontenbal heeft al duidelijk gemaakt dat zijn partij geen ministers zal leveren.
"Wat mij betreft, gaat het via de partijen", antwoordt Dilan Yesilgöz (VVD). Een belofte kan ze niet doen: "Er kunnen ook andere dynamieken ontstaan, ik heb het zelf niet compleet onder controle." De bewindspersonen die een nieuw kabinet met PVV, VVD, NSC en BBB gaan bemensen, moeten volgens Yesilgöz "absoluut een weerspiegeling zijn van de vier partijen". Maar voor bewindspersonen van andere partijen staat ze ook open. "Als je je daartoe opgeroepen voelt en een bijdrage wilt leveren in het kader van de stabiliteit van Nederland, wees welkom."
NSC-leider Omtzigt had steeds gezegd dat zijn partij "in principe geen ministers" zal leveren. Dat is veranderd naar "in principe" ministers leveren aan een programkabinet.
woensdag 20 maart om 12:10
'Als deze poging mislukt, dan rolt de bal naar Timmermans'
VVD-leider Yesilgöz krijgt van velen de vraag waarom haar partij met de PVV in zee gaat. "Als deze poging mislukt, dan rolt de bal naar Timmermans", zegt de VVD'er over de partijleider van GroenLinks-PvdA. Nederland heeft nu eenmaal gekozen voor een "centrumrechtse koers".
Yesilgöz reageerde op vragen van Laurens Dassen (Volt), die vindt dat de VVD "de deur naar het alternatief keihard heeft dichtgeslagen". Dassen heeft er meermaals op gewezen dat een meerderheid met linkse partijen ook mogelijk is.
VVD-leider Yesilgöz krijgt van velen de vraag waarom haar partij met de PVV in zee gaat. "Als deze poging mislukt, dan rolt de bal naar Timmermans", zegt de VVD'er over de partijleider van GroenLinks-PvdA. Nederland heeft nu eenmaal gekozen voor een "centrumrechtse koers".
Yesilgöz reageerde op vragen van Laurens Dassen (Volt), die vindt dat de VVD "de deur naar het alternatief keihard heeft dichtgeslagen". Dassen heeft er meermaals op gewezen dat een meerderheid met linkse partijen ook mogelijk is.
woensdag 20 maart om 11:52
NSC-leider Pieter Omtzigt en VVD-leider Dilan Yesilgöz begroeten elkaar voor het debat begint.
woensdag 20 maart om 11:30
Waarom mag Wilders geen premier worden?
VVD-leider Yesilgöz wil, zoals zij vaker heeft gezegd, haast maken met de vorming van een rechts kabinet. "Een versnelling hoger, ego's opzij en aan de bak", zegt ze.
SP-leider Dijk probeert nog steeds uit te zoeken waarom Wilders geen premier mag worden. Hij vraagt het nu aan VVD-leider Yesilgöz. "Welke politieke gedachte zit er achter deze uitkomst? Waarom niet een meerderheidskabinet met de vier partijen?"
Yesilgöz ontwijkt de vraag een beetje en vertelt dat dit nu eenmaal de uitkomst is van de afspraak om een programkabinet te vormen. Daarbij zitten de politiek leiders in de Kamer. "We hoeven niet met elkaar te trouwen, we moeten met elkaar samenwerken", zegt de VVD'er.
D66-leider Rob Jetten concludeert dat NSC-leider Pieter Omtzigt hier een stokje voor heeft gestoken en in mindere mate ook Yesilgöz zelf. Hij vindt het "shocking" dat het niet over de invulling van het premierschap is gegaan. Maar hoe het kabinet ook wordt genoemd, Jetten denkt dat de PVV uiteindelijk toch aan de touwtjes zal trekken. "U maakt kabinet-Wilders I mogelijk", zegt hij tot slot.
Yesilgöz vindt dat de D66'er de waarheid onder ogen moet zien: dat de PVV nu eenmaal de grootste partij is geworden.
VVD-leider Yesilgöz wil, zoals zij vaker heeft gezegd, haast maken met de vorming van een rechts kabinet. "Een versnelling hoger, ego's opzij en aan de bak", zegt ze.
SP-leider Dijk probeert nog steeds uit te zoeken waarom Wilders geen premier mag worden. Hij vraagt het nu aan VVD-leider Yesilgöz. "Welke politieke gedachte zit er achter deze uitkomst? Waarom niet een meerderheidskabinet met de vier partijen?"
Yesilgöz ontwijkt de vraag een beetje en vertelt dat dit nu eenmaal de uitkomst is van de afspraak om een programkabinet te vormen. Daarbij zitten de politiek leiders in de Kamer. "We hoeven niet met elkaar te trouwen, we moeten met elkaar samenwerken", zegt de VVD'er.
D66-leider Rob Jetten concludeert dat NSC-leider Pieter Omtzigt hier een stokje voor heeft gestoken en in mindere mate ook Yesilgöz zelf. Hij vindt het "shocking" dat het niet over de invulling van het premierschap is gegaan. Maar hoe het kabinet ook wordt genoemd, Jetten denkt dat de PVV uiteindelijk toch aan de touwtjes zal trekken. "U maakt kabinet-Wilders I mogelijk", zegt hij tot slot.
Yesilgöz vindt dat de D66'er de waarheid onder ogen moet zien: dat de PVV nu eenmaal de grootste partij is geworden.
woensdag 20 maart om 11:26
Timmermans waarschuwt opnieuw voor kabinet met Wilders
Politiek leider Frans Timmermans (GL-PvdA) begon zijn bijdrage aan het debat net met een boodschap aan VVD, NSC en BBB. Hij vraagt zich hardop af of de partijen wel goed hebben nagedacht over regeren met de PVV.
"Zij maken het mogelijk dat Wilders aan de touwtjes gaat trekken van dit land", zei hij. Timmermans citeert ook oud-minister Ernst Hirsch Ballin: "Doe dit ons land niet aan." De leider van GL-PvdA draagt deze boodschap al langer uit en heeft een samenwerking met de PVV zelf uitgesloten.
Aangezien hij geen vragen vanuit de Kamer kreeg, is inmiddels het woord alweer aan de derde spreker: VVD-leider Dilan Yesilgöz.
Politiek leider Frans Timmermans (GL-PvdA) begon zijn bijdrage aan het debat net met een boodschap aan VVD, NSC en BBB. Hij vraagt zich hardop af of de partijen wel goed hebben nagedacht over regeren met de PVV.
"Zij maken het mogelijk dat Wilders aan de touwtjes gaat trekken van dit land", zei hij. Timmermans citeert ook oud-minister Ernst Hirsch Ballin: "Doe dit ons land niet aan." De leider van GL-PvdA draagt deze boodschap al langer uit en heeft een samenwerking met de PVV zelf uitgesloten.
Aangezien hij geen vragen vanuit de Kamer kreeg, is inmiddels het woord alweer aan de derde spreker: VVD-leider Dilan Yesilgöz.
woensdag 20 maart om 11:21
Wilders wordt niet uit balans gebracht
Wilders debatteert zoals hij dat al jaren doet. Comfortabel achter het spreekgestoelte met een of twee handen in de zakken. Partijleiders die hem uit balans proberen te brengen, worden met een grap, een belediging of een combinatie daarvan van repliek voorzien.
"Hoe is de chemie tussen de vier partijen?", wilde SP-leider Jimmy Dijk bijvoorbeeld weten. Hij probeerde daarmee de zwakke plek van PVV, VVD, NSC en BBB bloot te leggen. Het vertrouwen was en is immers broos.
Maar nog voordat Dijk is uitgesproken, antwoordt Wilders met een kort en bondig: "Geweldig!" Dijk blijft enigszins verbaasd staan en weet even niet hoe hij hierop moet reageren. Wilders staat er glimlachend bij te kijken.
Wilders debatteert zoals hij dat al jaren doet. Comfortabel achter het spreekgestoelte met een of twee handen in de zakken. Partijleiders die hem uit balans proberen te brengen, worden met een grap, een belediging of een combinatie daarvan van repliek voorzien.
"Hoe is de chemie tussen de vier partijen?", wilde SP-leider Jimmy Dijk bijvoorbeeld weten. Hij probeerde daarmee de zwakke plek van PVV, VVD, NSC en BBB bloot te leggen. Het vertrouwen was en is immers broos.
Maar nog voordat Dijk is uitgesproken, antwoordt Wilders met een kort en bondig: "Geweldig!" Dijk blijft enigszins verbaasd staan en weet even niet hoe hij hierop moet reageren. Wilders staat er glimlachend bij te kijken.
woensdag 20 maart om 11:18
Wilders is net klaar met zijn inbreng. De tweede spreker van de dag, Frans Timmermans (GL-PvdA), voert nu het woord.
woensdag 20 maart om 10:49
Oud-informateur Kim Putters en Kamervoorzitter Martin Bosma voorafgaand aan het debat.
woensdag 20 maart om 10:44
Kamerleden willen weten wat een programkabinet is
Wat is een programkabinet? Niemand weet het precies. "Een gewoon meerderheidskabinet", zegt Bikker. Meerdere partijleiders hebben dat al zo benoemd.
Wilders doet een poging het uit te leggen. Hij heeft het over "een cirkel van afspraken". Die afspraken, de hoofdlijnen, worden door de vier formerende partijen benoemd en het kabinet werkt die verder uit. De PVV wil minder immigranten, noemt Wilders als voorbeeld. "Dan kan het niet zo zijn dat er plannen komen die voor meer immigranten zorgen", zegt Wilders.
"We creëren een stuk mystiek om iets te maskeren", zegt CDA-leider Henri Bontenbal. "Kunnen we het niet gewoon hebben over een meerderheidskabinet, zoals het is?", vraagt hij aan Wilders. "We zullen het allemaal wel zien", antwoordt Wilders. "Het maakt mij niet zoveel uit. Als wij er als PVV maar een prominente rol in hebben."
Wat is een programkabinet? Niemand weet het precies. "Een gewoon meerderheidskabinet", zegt Bikker. Meerdere partijleiders hebben dat al zo benoemd.
Wilders doet een poging het uit te leggen. Hij heeft het over "een cirkel van afspraken". Die afspraken, de hoofdlijnen, worden door de vier formerende partijen benoemd en het kabinet werkt die verder uit. De PVV wil minder immigranten, noemt Wilders als voorbeeld. "Dan kan het niet zo zijn dat er plannen komen die voor meer immigranten zorgen", zegt Wilders.
"We creëren een stuk mystiek om iets te maskeren", zegt CDA-leider Henri Bontenbal. "Kunnen we het niet gewoon hebben over een meerderheidskabinet, zoals het is?", vraagt hij aan Wilders. "We zullen het allemaal wel zien", antwoordt Wilders. "Het maakt mij niet zoveel uit. Als wij er als PVV maar een prominente rol in hebben."
woensdag 20 maart om 10:25
Wilders noemt twee nieuwe informateurs
PVV-leider Geert Wilders trapt het debat af. Hij laat direct weten dat zijn partij twee twee nieuwe informateurs heeft gevonden: voormalig SGP-Kamerlid en hoogleraar economie Elbert Dijkgraaf en oud-topambtenaar Richard van Zwol.
De PVV-leider gaat verder waar hij gebleven was: zijn frustratie over het mislopen van het premierschap. De formerende partijen NSC en VVD hebben daar bezwaren tegen. "Ik word ooit nog eens de nieuwe minister-president", zegt hij. Wilders vindt dat de leider van de grootste partij ook de premier moet worden. Dat is inderdaad gebruikelijk, maar geen recht.
Met een programkabinet komen de politiek leiders in de Kamer. Wie dan de premier wordt, moet nog blijken. Of dat überhaupt iemand met een sterke politieke kleur wordt, is nog niet duidelijk. CU-leider Mirjam Bikker wil weten hoe Wilders zich gaat verhouden tot de nog te benoemen premier. "Straks zegt u: eigenlijk was ik de betere premier en u hebt naar mij te luisteren." Wilders ontkracht die suggestie. Verder wil hij nog niet vooruitlopen op die situatie.
PVV-leider Geert Wilders trapt het debat af. Hij laat direct weten dat zijn partij twee twee nieuwe informateurs heeft gevonden: voormalig SGP-Kamerlid en hoogleraar economie Elbert Dijkgraaf en oud-topambtenaar Richard van Zwol.
De PVV-leider gaat verder waar hij gebleven was: zijn frustratie over het mislopen van het premierschap. De formerende partijen NSC en VVD hebben daar bezwaren tegen. "Ik word ooit nog eens de nieuwe minister-president", zegt hij. Wilders vindt dat de leider van de grootste partij ook de premier moet worden. Dat is inderdaad gebruikelijk, maar geen recht.
Met een programkabinet komen de politiek leiders in de Kamer. Wie dan de premier wordt, moet nog blijken. Of dat überhaupt iemand met een sterke politieke kleur wordt, is nog niet duidelijk. CU-leider Mirjam Bikker wil weten hoe Wilders zich gaat verhouden tot de nog te benoemen premier. "Straks zegt u: eigenlijk was ik de betere premier en u hebt naar mij te luisteren." Wilders ontkracht die suggestie. Verder wil hij nog niet vooruitlopen op die situatie.
NUjij: Uitgelichte reacties