Vooral waar kinderen extra zorg of begeleiding nodig hebben, is de pedagogische kwaliteit van gastouders ondermaats, concluderen onderzoekers van het Kohnstamm Instituut. Ruim een op de vijf gastouders besteedt niet genoeg aandacht aan opvoeding en ontwikkeling van kinderen.
En dat terwijl gastouders er op veel vlakken in positieve zin uit springen. Ze bieden vaak flexibele opvang aan in hun huis of bij de kinderen zelf. Dat is een uitkomst voor ouders die buiten kantoortijden werken, zoals verpleegkundigen of agenten.
Het gaat vaak om kleinschalige opvang van maximaal zes kinderen per dag. Het vaste gezicht van dezelfde gastouder zorgt voor een veilige basis, stellen de onderzoekers.
Ook opvallend: 28 procent van de gastouders uit het onderzoek heeft een familieband met een of meerdere kinderen op wie ze passen. Driekwart is grootouder, waarvan de helft aangeeft ook op andere kinderen te passen dan op de eigen kleinkinderen.
Grootouders zijn gemotiveerd
Of de onderlinge familierelaties te maken hebben met de lage opvoedkwaliteit kan onderzoeker Marianne Boogaard niet zeggen. "Ik denk wel dat sommige gastouders zich niet goed voorbereiden omdat ze het zien als oppassen in plaats van een serieus beroep", zegt ze.
Grootouders die zich inschrijven bij een gastouderbureau moeten aan een aantal eisen voldoen, zoals een passend mbo-diploma en een EHBO-certificaat. Vervolgens kunnen ze een uurloon vragen, dat de overheid deels betaalt. De ouders krijgen kinderopvangtoeslag, afhankelijk van hun inkomen.
Dat gastouders ook vaak familieleden zijn, is niet per se het probleem, denkt Gjalt Jellesma van Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang (BOinK). "Opa's en oma's zijn het meest gemotiveerd om aan de pedagogische eisen te voldoen."
Volg dit onderwerp
Gastouder bijt terug
Toch zijn niet alle gastouders goed opgeleid om kinderen met een afwijkende ontwikkeling te ondersteunen. Ze vallen terug op hun eigen onbewuste ideeën als het moeilijk wordt, ziet opvoedcoach Tea Adema in de praktijk.
Kinderen met een lastig temperament of een afwijking in de ontwikkeling blijken een uitdaging te zijn. "Dan reageren gastouders vaak met minder pedagogische tact. Terwijl dat dan juist zo nodig is", zegt Adema.
De gastouder gaat bijvoorbeeld zelf boos terug doen, terugbijten of het kind de schuld geven van de onrust, ziet Adema. "Ook kan het gebeuren dat een kind op een strafstoeltje in de gang wordt gezet of het bord per se moet leegeten", zegt ze.
Eenzaam beroep met kwetsbaarheden
Gastouder zijn is een eenzaam beroep, verklaart Boogaard. "Je bent erg druk in je eentje. Wie vijf dagen per week werkt, heeft weinig ruimte om zich te laten bijscholen." Achtervang is er vaak niet. "Intervisie en coaching is ook niet goed geregeld", voegt Adema eraan toe.
Gastouderbureau ViaViela herkent de kwetsbaarheden van het vak. "Er is een groep gastouders die al jaren niet meer naar cursussen komt", zegt eigenaar Hubèr Agterberg. "Die kunnen wel een kwaliteitsimpuls gebruiken. De pedagogische kennis van twintig jaar geleden is niet meer voldoende."
In een recent wetsvoorstel stelt demissionair minister Karien Gennip (Sociale Zaken) voor een aantal pedagogische doelen vast te leggen die al gelden in het kinderdagverblijf. Ook moet een gastouder een vervanger regelen die in een noodgeval binnen een kwartier ter plaatse kan zijn. Er wordt een pedagogisch werkplan geëist en gastouders krijgen coaching, als het aan Gennip ligt.
Uurloon moet omhoog
Verder moet het uurloon in 2025 met 21 cent per uur omhoog. Nu vergoedt de overheid per kind hooguit 7,53 euro per uur. In de reguliere kinderopvang is dat 10,25 euro. "Gastouders werken veel uren voor het geld dat ze verdienen", zegt Boogaard.
Van Jellesma mag het uurtarief nog verder omhoog naar 9 euro. "De overheid wil wel kwaliteit, maar wil niet betalen." Terwijl er zonder gastouderopvang geen flexibele opvang meer is in Nederland, waarschuwt hij.
NUjij: Uitgelichte reacties