Terug in de tijd #30 - Windows N, Tesla Model S en Facebook neemt Oculus over

Op Tweakers verschijnen dagelijks tientallen nieuwsberichten, maar bij het schrijven weten we zelden hoe het afloopt met de producten, technieken en ontwikkelingen die we bespreken. In deze rubriek lezen we oude berichten terug en kijken we hoe het verderging.

Voor de dertigste editie van Terug in de tijd snuffelen we in de archieven van de maand maart uit 2004, 2009 en 2014. We zien hoe Googles zoekmachine-, tv- en autoplannen zich ontwikkelen, hoe Europa zonder succes optreedt tegen de dominantie van Windows Media Player en kijken we naar Facebooks overname van Oculus.

Twintig jaar geleden: Google personaliseert zoekdiensten, You wouldn't steal a car en Windows N

Wie nu iets opzoekt via Googles zoekmachine, kan totaal andere resultaten krijgen dan wanneer een ander dezelfde zoekterm gebruikt. Nu is dat vanzelfsprekend, maar twintig jaar geleden stond dit nog in de kinderschoenen. "Google introduceert persoonlijke zoekdiensten", kopten we eind maart 2004.

Het ging om een project van Google Labs en liet gebruikers met sliders aangeven waar ze in geïnteresseerd waren. Google gaf het voorbeeld van twee gebruikers: de ene is geïnteresseerd in muziek, de ander houdt van buiten zijn. De muziekliefhebber krijgt bij de zoekterm 'bass' bijvoorbeeld basgitaren te zien, terwijl de ander vissen voorgeschoteld krijgt.

Inmiddels heeft Google die Personalized Web Search uitgebreid en gebruikt het bedrijf allerlei verschillende bronnen, zoals eerdere zoekopdrachten en het gedrag van gebruikers op andere sites en diensten, om te kunnen bepalen waar gebruikers in geïnteresseerd zijn. De tijd van handmatig tegen Google zeggen wat je hobby's zijn, is dus al lang verleden tijd. Tegenwoordig zijn er zelfs trackingloze alternatieven, zoals DuckDuckGo, die wat meer lijken op de eenvoudigere Google van twintig jaar geleden.

O, en wie wil zien hoe die 'oude' Google eruitzag? Daarvoor hebben we het onderstaande plaatje, eveneens uit maart 2004. Toen schreven we over een licht gewijzigd uiterlijk van de zoekmachine, wat we toen als groter nieuws bestempelden dan die gepersonaliseerde zoekresultaten.

Het volgende onderwerp blijft in de nostalgische sferen hangen: twintig jaar geleden kondigden copyrightorganisaties de komst van de bekende 'You wouldn't steal a car'-reclame aan. Het idee was dat bioscopen en dvd's de advertentie voorafgaand aan een film zouden tonen, waarin met opzwepende, snelle muziek en rappe, donkere scènes de diefstal van bijvoorbeeld een auto of handtas werd vergeleken met online piraterij.

Het spotje, onder meer door de Amerikaanse Motion Picture Association gemaakt, had als doel om jongeren bewust te maken van het feit dat het downloaden van films illegaal is. Volgens de MPA dachten consumenten dat het downloaden van films geen diefstal is. Op basis van eerdere tests zei de organisatie dat 62 procent van de ondervraagde jongeren na het zien van de reclame minder films zou downloaden.

Later in het jaar was de reclame voor het eerst te zien. Of het filmpje een succes was, laten we in het midden, maar indruk maakte het zeker. Iedereen die een film uit die tijd heeft gezien, kent de slogans en de muziek wel, en het spotje is ook meermaals, en wordt nu nog steeds, gepersifleerd. Wellicht is het bekendste voorbeeld van de serie The IT Crowd. Piraterij is nog steeds een groot aandachtspunt voor contentmakers en auteursrechthebbenden, maar helaas heeft dat twintig jaar later nog niet voor een net zo iconisch spotje gezorgd.

Niet alleen gepirateerde software is illegaal, ook software die je in winkels koopt, kan illegale delen bevatten. Dat bleek eveneens twintig jaar geleden, toen de Europese Commissie de Media Player in Windows als illegaal bestempelde. RealNetworks, maker van de RealPlayer, klaagde over de standaard toevoeging van Media Player in Windows. Concurrerende mediaspelers, zoals de RealPlayer, hadden daardoor minder kans om voet aan de grond te krijgen, stelde de Commissie.

Microsoft werd daarom verplicht om een extra versie van Windows uit te brengen, zonder ingebouwde Media Player. Die Media Player-loze versie mocht op geen enkele manier benadeeld zijn ten opzichte van de versie met Media Player. Het bedrijf kreeg daarnaast een boete van net geen half miljard euro en kon rekenen op extra toezicht van de Commissie.

Natuurlijk proberen bedrijven de schade van dergelijke verplichtingen zoveel mogelijk te beperken, dus kwam Microsoft met de Windows Reduced Media Edition. Op zich wel fijn voor consumenten, want het verschil tussen de RME en de reguliere versie staat duidelijk op het etiket. Dit vond de EU echter iets te duidelijk, dus moest Microsoft de naam in maart 2005 wijzigen in Windows XP N.

De naam was niet het enige probleem; de versie was ook net zo duur als de reguliere versie. Microsoft wilde het besturingssysteem niet goedkoper maken, omdat je Media Player gratis kon downloaden van zijn site. Systeembouwers Dell en HP gaven dan ook vrij snel aan geen pc's te willen leveren met de Media Player-loze Windows-versie. De consument had immers de keuze uit een pc met ingebouwde mediaspeler en een pc zonder; dan is die keuze voor de gemiddelde koper snel gemaakt. Ook jaren later, bij Vista N, bleek het Media Player-loze pakket nog steeds geen succes te zijn.

Vijftien jaar geleden: onthulling Tesla Model S, Googles tv-plannen en iPods kosten werkgevers geld?

Parkeerplaatsen exclusief voor elektrische auto's, snelladers langs de snelweg en de verdwijning van de uitlaat uit het straatbeeld. In 2009 onthulde Tesla de Model S, dé belangrijkste auto van deze eeuw. Dat is een flink, en wellicht ook wat voorbarig, statement, maar die Tesla had ook een flinke impact. Het was niet de eerste elektrische auto, maar wél de eerste elektrische auto die liet zien dat EV's niet alleen maar ecodoosjes hoeven te zijn voor geitenwollensokkendragers. De Model S maakte de elektrische auto sexy, begeerlijk én geschikt voor praktijkgebruik.

Al duurde het wel even voordat die auto daadwerkelijk in de praktijk gebruikt kon worden. Tesla beloofde dat de auto in 2011 in productie zou gaan, maar dit duurde iets langer dan verwacht. Een uitstel dat eerder regel dan uitzondering is geworden voor Musks bedrijven, blijkt nu. Een jaar later startte de productie. Eerder dat jaar, in 2012 dus, maakten we bij Tweakers voor het eerst fysiek kennis met de Model S. Toen had de Model S accucapaciteiten variërend van 40 tot 85kWh, die via 'het stopcontact' in maximaal vijf uur was op te laden. De Tesla ondersteunde ook DC-snelladen; na een half uur laden was de auto voor vijftig procent vol. De actieradius was 250 tot 480km, afhankelijk van het accupakket.

De Tesla Model S is nog steeds onderdeel van Tesla's line-up en kreeg eind 2022 zelfs een nieuw uiterlijk en Steam-integratie. Toch heeft de liftbacksedan lang niet meer de positie die het bij de introductie had. De focus ligt nu op Model 3 en Model Y, de verkoopknallers van het merk. Toch had ook dit tweetal niet kunnen bestaan, als de Model S de wereld niet had laten zien dat de elektrische auto een volwaardig alternatief kan vormen voor fossiele auto's.

Een van de opmerkelijkste nieuwtjes van maart 2009 ging over iPods op de werkvloer. Daar moest de werkgever namelijk voor betalen, oordeelde een Nederlandse rechtbank toen. De rechter stelde niet dat iedereen een iPod van de zaak moest hebben; het ging om de royalty's voor auteursrechthebbenden.

Bedrijven die werknemers achtergrondmuziek laten horen via bijvoorbeeld een radio, zijn verplicht om hiervoor vergoedingen af te dragen aan BumaStemra. Die organisatie verdeelt de inkomsten onder auteursrechthebbenden. De rechter vond echter ook dat het toestaan van iPods kon worden gezien als 'openbaarmaking van muziek', waardoor bedrijven ook verplicht zouden zijn om hiervoor royalty's te betalen aan BumaStemra. Advocaten en ict-juristen hadden direct kritiek op de uitspraak. Arnoud Engelfriet zei destijds bijvoorbeeld dat het vonnis 'van de pot gerukt' was.

Een dag later bleek de soep ook niet zo heet gegeten te worden als deze werd opgediend. BumaStemra gaf aan niet van plan te zijn royalty's te vragen voor het gebruik van iPods en andere muziekspelers op de werkvloer. De auteursrechtenorganisatie zei het gebruik van muziekspelers met koptelefoons niet als 'openbaarmaking' te zien en was daarom niet van plan om geld te innen. Dat was maar goed ook; anders zou het zomaar kunnen dat werkgevers het gebruik van muziekspelers helemaal hadden ingeperkt.

Een nieuwsbericht dat daarentegen wél gevolgen had, kwam van Google. Toenmalig topman Eric Schmidt zei televisies 'slimmer' te willen maken. Toen waren tv's namelijk nog niet zo slim: ze lieten alleen de content zien die ze werd aangeleverd, of dat nou via de kabel, een extern kastje of bijvoorbeeld een console kwam.

De exacte plannen van Schmidt waren nog een beetje vaag, maar het idee was dat er een systeem zou komen dat kon herinneren wat de kijker al heeft gezien. Zo kon Google de kijker een gepersonaliseerde kijkervaring voorschotelen. Die plannen kregen in 2013 meer vorm toen Google de Chromecast aankondigde. Dit is een HDMI-dongle die door bijvoorbeeld smartphones wordt aangestuurd en de content zelf downloadt bij die dienst. Bij de introductie ondersteunde Chromecast onder meer YouTube, Google Play Movies en Netflix.

In de jaren na introductie zijn er alleen maar meer diensten toegevoegd aan het Cast-systeem, waarbij het inmiddels opvallend is als een dienst geen Cast-knop heeft. Ook zijn er tv's met ingebouwde Chromecast. Chromecast is sinds maart 2014 in Nederland te koop, deze maand dus tien jaar geleden. Inmiddels zijn we bij de vierde generatie van het product, die in hogere kwaliteit kan streamen en is gebaseerd op Android TV in plaats van Chrome OS. Google heeft televisies dus slimmer gemaakt, al zijn tv's zelf sindsdien ook aanzienlijk slimmer geworden doordat ze zelf ook apps en diensten ondersteunen.

Tien jaar geleden: Apple CarPlay, Belgacom verdwijnt en Facebook neemt Oculus VR over

We blijven nog even bij Google hangen. Tien jaar geleden zette het bedrijf, tegelijk met Apple, de eerste stappen naar de schermen in je auto. In 2014 werden auto's steeds vaker uitgerust met grotere schermen, met het 17"-touchscreen van de eerdergenoemde Model S als grote opvaller. Autofabrikanten hielden echter de teugels strak in handen en lieten niet graag externe partijen toe. Google en Apple wilden die schermen juist gebruiken om hun diensten aan te bieden.

Google werkte volgens geruchten in maart 2014 aan Projected Mode, waarmee auto's verbonden konden worden met Android-telefoons. In juni zou het bedrijf Android Auto aankondigen, maar Apple was het bedrijf te snel af en kondigde in maart 2014 CarPlay aan. Dit systeem zou dat jaar nog verschijnen in meerdere modellen en Apple noemde al direct een aantal grote namen waarmee het samenwerkte, zoals BMW, Ford, Honda, Peugeot en Citroën. Met CarPlay kunnen bestuurders navigatie- en muziekapps gebruiken in de auto, schreven we toen. Apple zette ook flink in op spraakassistent Siri voor de bediening.

In de jaren daarna zijn steeds meer apps en auto's CarPlay gaan ondersteunen, waardoor het nu zelfs lastig is om een auto te vinden die geen CarPlay of Android Auto heeft. Tesla blijft een van de weinige grote automerken die deze systemen niet gebruikt.

Dit jaar moet een belangrijk jaar worden voor CarPlay; Apple werkt namelijk aan een versie die in 2024 in de eerste auto's moet komen. CarPlay zal dan met meer systemen van de auto kunnen werken, zoals het instrumentencluster, de klimaatregeling, de FM-radio en de stoel- en stuurverwarming. Daarmee krijgt CarPlay de beschikking tot meer systemen dan Android. Sommige Android Auto-auto's bevatten bijvoorbeeld wel een Google Maps-kaart in het instrumentencluster, maar de nieuwe versie van CarPlay moet ook de toerentellers en andere informatie in dat cluster weergeven. Deze nieuwe versie komt eerst naar Aston Martins en Porsches, en later ook naar Fords, Audi's, Mer­ce­des­sen en Volvo's.

Niet alleen CarPlay, maar ook Proximus mag tien kaarsjes uitblazen deze maand. Nou ja, soort van. De naam 'Proximus' bestond al sinds 1994 als merk voor de mobiele diensten van Belgacom, terwijl de vaste diensten en het moederbedrijf nog Belgacom heetten. Op 11 maart 2014 maakte het Belgische bedrijf echter bekend die Belgacom-naam voor consumenten te laten vallen ten faveure van Proximus.

Het plan was dat Belgacom zo maar één merk zou hoeven voeren, wat bijvoorbeeld de marketing makkelijker maakt. Eerst was de situatie vergelijkbaar met het Nederlandse VodafoneZiggo, maar sinds 2014 lijkt Belgacoms merkstrategie dus op die van KPN en Odido. Belgacom hoopte met deze naamswijziging in 2016 weer te kunnen groeien, iets dat niet helemaal is gelukt. Pas sinds 2022 heeft Proximus de weg omhoog echt gevonden en zit de jaaromzet weer boven de zes miljard euro.

Het laatste onderwerp van deze Terug in de tijd blijft in de bedrijfsnieuwscategorie. Facebook maakte tien jaar geleden bekend Oculus VR over te willen nemen voor 1,45 miljard euro. Oculus VR maakte de Oculus Rift en spitste zich vooral toe op gaming. Facebook wilde dit uitbreiden naar onder meer het onderwijs en de zorg. "Uiteindelijk verwacht Zuckerberg dat VR-brillen voor veel mensen onderdeel van hun dagelijks leven worden", schreven we toen.

Nu blijkt dat die overname een belangrijke stap was voor Zuckerbergs plannen voor het Facebook-moederbedrijf. Inmiddels heet dat moederbedrijf bijna 2,5 jaar Meta, in lijn met Zuckerbergs metaversevisie. In de metaverse, virtuele werelden die met elkaar zijn verbonden, ziet Meta een grote rol weggelegd voor VR- en AR-brillen. Het bedrijf investeert flink in de VR-brillen en controllers om die controllers mogelijk te maken.

Die grote plannen terzijde: consumenten blijven de VR-brillen vooral inzetten voor gaming. Dat wil niet zeggen dat er voor Oculus weinig is veranderd. Zo is die naam in januari 2022 verdwenen en heten de producten nu Meta Quest-brillen. Een grotere wijziging was de verplichting van een Facebook-account, een eis die in 2020 werd doorgevoerd om de software van de VR-bril te kunnen gebruiken. Uiteindelijk bleek deze verplichting tijdelijk; in 2022 bracht Meta toch Meta Accounts uit, waardoor gebruikers ook zonder Facebook-account de brillen volledig konden gebruiken.

De Quest Pro had de grote nieuwe stap moeten worden voor het VR-bedrijfsonderdeel van Meta. Het bedrijf kondigde de bril in oktober 2022 aan, die onder meer full-colour passthrough ondersteunde en de ogen van de gebruiker kon volgen, waarmee meer toepassingen mogelijk zijn. Toch lijkt de bril niet het gewenste succes te hebben behaald. Ondertussen mengt Apple zich ook in de AR-VR-strijd met de Vision Pro. Meta is er dus veel aan gelegen om de metaversedroom snel te verwezenlijken, inclusief de benodigde hardware, voordat Apple de AR-VR-kroon steelt.