Vernieuwde Apache als ‘vliegende brandweer’ nog steeds onmisbaar

Wie niet beter weet, zou zich kunnen afvragen wat er nieuw is aan de Apache die donderdagmiddag landde op vliegbasis Gilze-Rijen. Het toestel ziet er nagenoeg precies hetzelfde uit als zijn voorganger en klinkt ook zo. Waar is die ruim 1 miljard euro dan aan uitgegeven?

En toch lijkt de Apache Echo, zoals het toestel officieel heet, intern in niets op zijn voorganger. Ruim 80 procent van alle onderdelen is vervangen. Weg zijn de omvangrijke computers die soms nog stamden uit de jaren 80. De rotorbladen zijn nieuw, de motor is sterker waardoor het toestel nog wendbaarder en sneller is. De toestellen kunnen hierdoor ook meer lading en wapens meenemen. ,,Dit was al een van de beste gevechtshelikopters en die is alleen nog maar beter geworden”, zegt een trotse vlieger Jean-Paul die er de eerste vluchten mee mocht maken.

Maar het zijn vooral de nieuwe sensors waar vlieger Jean-Paul heel blij van wordt. Vijandelijke doelen kunnen op nog meer kilometers afstand worden gedetecteerd en uitgeschakeld dan nu al het geval is. De Apache kan nu niet alleen beelden van zijn directe collega’s ontvangen, maar ook van bijvoorbeeld straaljagers en drones in de buurt. ,,Je krijgt veel meer live mee wat er op het slagveld gebeurt.” En niet in zwartwit, zoals vroeger, maar alles haarscherp en in kleur.

Als straks alle 28 gevechtshelikopters zijn vernieuwd, hoopt het Defensie Helikopter Commando weer 25 jaar vooruit te kunnen. Maar hoe bruikbaar zijn de ‘vliegende tanks’ nog kijkend naar het conflict in Oekraïne? De strijd daar doet vooral denken aan de Eerste Wereldoorlog met al die loopgraven. Aan beide zijden van de frontlinie staat zoveel luchtafweer dat helikopters kinderlijk eenvoudig uit de lucht worden geschoten en dat gebeurt ook geregeld.

De Apaches zijn de afgelopen jaren vooral geprezen vanwege hun operaties in Afghanistan. Daar bleken ze van onschatbare waarde om kleine eenheden op de grond uit ellendige situaties te redden. Het leverde zelfs een allerhoogste militaire onderscheiding op voor Roy de Ruiter die destijds een van de vliegers was. Maar de toestellen waren mede zo succesvol omdat ze in de lucht weinig tegenstand hadden. Af en toe werden ze beschoten met raketten afgevuurd vanaf de schouder, maar die konden de Apaches gemakkelijk afleiden met hun afweersysteem.

En toch waren die operaties in Afghanistan niet waarvoor Apaches oorspronkelijk zijn ontworpen, weet militair historicus Rolf de Winter. Het Amerikaanse toestel is in de Koude Oorlog ontwikkeld om voor de Navo het verschil te kunnen maken, mochten de Russen erin slagen door de frontlinie te breken. Die dreiging is door de oorlog in Oekraïne nog steeds actueel. ,,Apaches kun je als een vliegende brandweer afsturen op tanks en andere gepantserde voertuigen. Hun kracht is dat ze onder de radar kunnen vliegen, zich achter bomen kunnen verschuilen, van kilometers afstand kunnen toeslaan en zich daarna razendsnel weer kunnen verplaatsen.”

Bij de verdediging van het Navo-grondgebied blijft de Apache een echte troef, denkt ook hoogleraar Militaire Wetenschappen Frans Osinga. De gevechtshelikopter vult het gat tussen de tank en de artillerie. ,,Met jachtvliegtuigen wil je luchtoverwicht creëren boven de frontlinie en dreigingen ver daarachter uitschakelen. Artillerie is voor dat laatste ook zeer geschikt. Met anti-tankwapens en Apaches bouw je een gelaagde verdediging om een eventuele Russische opmars te stuiten.”

Zeker met de nieuwe versies van de Apache is het voor een tegenstander een geducht wapen waar ze ernstig rekening mee moeten houden. ,,De oude versie kon op 8 kilometer al een doel detecteren en uitschakelen. Daar waar een doorbraak dreigt van een tegenstander kun je met een Apache een stevige vuist maken en ze tegenhouden.”

Ook vlieger Jean-Paul vindt de Apache allerminst een achterhaald wapen en ziet nog een glorieuze toekomst weggelegd voor het toestel. ,,Toen ik 15 jaar ging vliegen was de drone net in opkomst. Toen maakten mensen al grappen dat ik over vijf jaar geen baan meer zou hebben. Maar wat je vaak ziet is er dat een wapen bij komt. Zelden verdwijnt er iets.”

Drones gaan ook het werk van de Apache-vlieger alleen maar makkelijker maken, verwacht Jean-Paul. Er wordt al geëxperimenteerd met raketten waarmee Apaches drones kunnen afschieten. Die drones verzamelen vervolgens informatie over het slagveld. Zo krijgen de vliegers een nog beter beeld wat er onder hen gebeurt.