EU-lidstaten stemmen voor afgezwakte ‘anti-wegkijkwet’

De EU-lidstaten hebben vrijdag in Brussel toch in meerderheid voor een nieuwe richtlijn gestemd die grote bedrijven moet dwingen meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun aanvoerketen. Deze wet, die na tegensputteren van Duitsland en Frankrijk minder streng is gemaakt, moet misstanden op het gebied van milieu- en arbeidsomstandigheden wereldwijd terugdringen.

Twee weken geleden werd de tekst nog weggestemd, hoewel er in december al een principe-akkoord over was bereikt tussen het Europees Parlement en de lidstaten. Op de valreep deinsden Duitsland, Frankrijk en Italië toch terug voor de consequenties. Maar na concessies stemden de laatste twee vrijdag alsnog in met de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD).

Nu moet alleen het Europese Parlement nog met de veranderde tekst instemmen.

Flinke concessie

De belangrijkste afzwakking is dat de richtlijn niet zal gelden voor bedrijven vanaf vijfhonderd werknemers en 150 miljoen euro omzet, maar vanaf minimaal duizend werknemers en 450 miljoen euro omzet. Volgens schattingen van kenniscentrum Somo, dat onderzoek doet naar multinationale ondernemingen, gaat de richtlijn daardoor gelden voor nog ongeveer 5.400 bedrijven – 0,05 procent van alle ondernemingen in Europa.

Dat is nog maar eenderde van het aantal in het oorspronkelijke akkoord.

Banken en andere financiële instellingen waren al uitgezonderd van de richtlijn, maar nu is ook een politieke verklaring geschrapt waarin werd toegezegd dat er voor deze ondernemingen in een volgend stadium aanvullende wetgeving zou worden ontwikkeld.

Een andere concessie lijkt te zijn dat vakbonden en andere maatschappelijke organisaties geen civiele rechtszaken kunnen aanspannen tegen bedrijven die zich niet aan de regels houden.

Eerlijkere economie

Desalniettemin heerste er vooral opluchting onder de voorvechters van deze zogeheten ketenverantwoordelijkheid. ‘Dit is een overwinning in de strijd om bedrijven verantwoordelijk te houden voor mens en milieu’, zei de Nederlandse PvdA-Europarlementariër Lara Wolters, die als opsteller en hoofdonderhandelaar vier jaar aan de richtlijn heeft gewerkt. ‘Het is hoog tijd dat we een grote stap zetten naar een eerlijker economie in de toekomst.’

‘Dit is fantastisch nieuws voor miljoenen werkenden, boeren en gemeenschappen wereldwijd’, zei een woordvoerder van het MVO Platform, een netwerk op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. ‘Het is echter ronduit pijnlijk dat er zo veel afzwakkingen nodig waren om de instemming van de grote EU-lidstaten te verkrijgen.’

De Europese bedrijvenlobbyclub BusinessEurope is minder enthousiast. ‘De nieuwe regels vormen verplichtingen zonder precedent, en beloven strenge straffen met mogelijk existentiële implicaties voor bedrijven’, aldus directeur Markus Beyrer. ‘Kleinere bedrijven, die in theorie niet onder de richtlijn vallen, zullen er ook last van hebben omdat ze een groot deel van de waardeketen vormen.’