Het is de eerste keer sinds 1892 dat een huidige en een vorige president van de Verenigde Staten het tegen elkaar opnemen. Ook is het bijna zeventig jaar geleden (1956) dat twee presidentskandidaten een tweede keer tegenover elkaar stonden.
Die historische weetjes kunnen niet verbloemen dat weinig Amerikaanse kiezers om die wedstrijd zitten te springen. In peilingen zegt een flinke meerderheid van de ondervraagden steevast dat de nieuwe confrontatie tussen Biden en Trump weinig enthousiasme bij hen losmaakt.
Nu de voorverkiezingen zijn beklonken, kan de campagne in alle ernst losbarsten. Dat betekent dat de rematch waarop veel kiezers niet zitten te wachten, het nieuws bijna acht maanden lang zal domineren. De weg naar 5 november wordt een van de langste presidentscampagnes uit de moderne Amerikaanse geschiedenis.
Volg het nieuws over de Amerikaanse verkiezingen
Het is dan ook gekkenwerk om in deze vroege fase van de campagne te voorspellen hoe die zal verlopen of uiteindelijk zal uitpakken. Wel is duidelijk dat zowel Biden als Trump voor de nodige uitdagingen staat.
Eén daarvan delen ze: de heren zijn ongeveer even impopulair. De meeste Amerikanen hebben een negatieve mening over zowel de president als de oud-president. Biden krijgt, als president die naar herverkiezing streeft, in de peilingen historisch lage rapportcijfers voor zijn prestaties.
Economie en migratie houden Amerikaanse kiezer bezig
Op dit moment zijn de economie en de migrantencrisis aan de zuidgrens de belangrijkste campagnethema's. Andere dossiers, zoals de Gazaoorlog, spelen ook op het gemoed van de kiezer, maar waarschijnlijk staan de eerder genoemde twee op de verkiezingsdag bovenaan de ranglijst.
Volgens de meeste financiële meetinstrumenten draait de Amerikaanse economie prima, zegt de regering-Biden, maar de kiezer is duidelijk niet overtuigd. Sommige economen wijzen naar factoren zoals de hoge rentes op hypotheken en andere leningen als mogelijke verklaring voor het economisch pessimisme bij de gewone Amerikaan.
Een recente gezamenlijke poging door Democraten en Republikeinen in het Congres om de migrantencrisis aan te pakken, sneuvelde op een veto van Trump. De Democraten zeggen dat hij de crisis in stand wil houden als waardevol campagnewapen tegen Biden. Republikeinen voeren op hun beurt aan dat de president hen helemaal niet nodig heeft om zijn eigen besluiten in te trekken. Die hebben volgens hen geleid tot escalatie van de crisis.
Trump heeft een breder appeal én centen nodig
Net als Biden kreeg Trump niet veel weerstand uit zijn eigen partij. Dat is niet uitzonderlijk voor een zittende president die voor een tweede termijn gaat, maar komt minder vaak voor bij de oppositie. Trumps zegetocht laat zien dat hij de Republikeinse Partij nog stevig in zijn greep heeft en de harde kern van zijn achterban weer op de been weet te krijgen.
Bij die achterban ligt Trumps probleem dan ook niet. De voorverkiezingen hebben laten zien dat hij het minder goed doet onder meer gematigde Republikeinen en onafhankelijke kiezers zonder partijregistratie. Die groepen kozen vaker voor Nikki Haley of Ron DeSantis. Als zij besluiten in november thuis te blijven of op iemand anders te stemmen, dan kan dat Trump opbreken in de buitenwijken en voorsteden van grote steden in cruciale swingstaten, die hem in 2020 de winst kostten.
Het Amerikaans hooggerechtshof draaide in 2022 het landelijke recht op abortus terug, dankzij conservatieve rechters die door Trump werden aangesteld. Abortus werd een belangrijk campagnethema tijdens de tussentijdse verkiezingen (midterms) in dat jaar en zorgde voor flink tegenvallende resultaten voor de Republikeinen. Sindsdien hebben tegenstanders van abortus ook bij lokale verkiezingen in verschillende staten nederlagen geleden. Mogelijk zal de abortuskwestie Trump ook dit keer opbreken. De Democraten zullen er zeker op inzetten.
De oud-president heeft niet alleen de verkiezingen aan zijn hoofd. Hij wordt vervolgd voor een totaal van 88 ernstige misdrijven in vier verschillende zaken. Eén daarvan, het proces rond zwijggeldbetalingen aan een pornoactrice in New York, begint op 25 maart. Pogingen van Trumps advocaten om dat uit te stellen hebben nog niets opgeleverd.
Trumps campagnekas is ook een stuk minder goedgevuld dan die van Biden, mede door zijn juridische onkosten. Vorig jaar kostten die de politieke actiecomités gelieerd aan Trump zo'n 50 miljoen dollar (45 miljoen euro) aan donorgeld. Na uitspraken in meerdere rechtszaken moet Trump bovendien zo'n 540 miljoen dollar aan boetes en schadevergoedingen ophoesten.
Biden moet kiezers terugwinnen die hem in 2020 winst bezorgden
De uitdaging voor Biden is om de verzameling van kiezersgroepen waarmee hij Trump vier jaar geleden nipt versloeg, bij elkaar te houden. Verschillende van die groepen lijken juist bij hem weg te lopen: zijn steun onder jongeren en werkende mensen van kleur zonder universitaire opleiding is bijvoorbeeld flink afgenomen sinds 2020.
Kiezers uit die categorieën hebben relatief weinig vertrouwen dat hij de economie kan verbeteren of tillen het zwaarst aan zijn gevorderde leeftijd. Biden wist twijfels over zijn geestelijke vermogens eerder deze maand even te matigen met een krachtige State of the Union-toespraak in het Congres, maar het blijft Amerikanen zorgen baren dat hij zijn tweede termijn als 82-jarige zou beginnen.
De opstelling van Biden ten aanzien van de Gazaoorlog kan ook op de nodige kritiek rekenen binnen zijn traditionele achterban. Tijdens de voorverkiezingen in de swingstaat Michigan brachten 100.000 Democratische kiezers (13 procent) daar een blanco proteststem over uit.
Dat wil nog niet zeggen dat al die mensen Biden ook in november laten vallen. Maar op een plek waar enkele tienduizenden stemmen het verschil kunnen maken, kan hij zich weinig risico veroorloven.
Alle ballen op de battlegrounds
Want zoals gewoonlijk draaien de presidentsverkiezingen om de swingstaten, ook wel battleground states genoemd. Daarvan is niet op voorhand duidelijk of ze in november Democratisch blauw of Republikeins rood zullen kleuren. De aantallen kiesmannen die deze staten opleveren geven de doorslag wie begin volgend jaar in het Witte Huis zit.
Belangrijkste swingstaten in 2024
- Pennsylvania
- Michigan
- Wisconsin
- Georgia
- Arizona
- Nevada
De marges tussen de kandidaten kunnen er flinterdun zijn: in 2020 won Biden in Arizona van Trump met iets meer dan tienduizend stemmen verschil.
Dat de presidentscampagne dit keer extra lang en waarschijnlijk extra intens belooft te worden, zal het diepst worden gevoeld door de inwoners van de swingstaten. Zij kunnen erop rekenen dat de Democraten en de Republikeinen recordbedragen zullen neertellen om hen tot in november te overspoelen met een tsunami van politieke reclame.
Dit kunnen we sowieso verwachten in aanloop naar de verkiezingen
- Er worden nog tot in juni voorverkiezingen gehouden, ook nu Joe Biden en Donald Trump hun kandidaturen al hebben veiliggesteld.
- Zodra die achter de rug zijn, volgen er partijcongressen. Tijdens deze vierdaagse National Conventions nomineren de partijen formeel hun presidentskandidaat.
- De Republican National Convention duurt van 15 tot en met 18 juli. Die van de Democraten loopt van 19 tot en met 22 augustus.
- Als de presidentskandidaten bekend zijn, kunnen er debatten volgen. Het is niet verplicht om deel te nemen, maar het is sinds 1960 een politieke traditie. Er is twijfel of Biden en Trump bereid zijn een podium te delen.