Streep door woningbouw Amsterdam wegens risico’s chemische fabriek

Volgens de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (RvS) heeft de Amsterdamse gemeenteraad ingestemd met een bestemmingsplan terwijl er geen goed zicht was op de veiligheidsrisico’s. Weliswaar erkent de RvS dat nieuwe woningbouw een reden kan zijn om eventuele risico’s voor lief te nemen, maar aangezien die niet goed in kaart zijn gebracht, kon de gemeente die afweging ook niet maken.

De uitspraak zet woensdag een forse streep door de woningbouwplannen van Amsterdam. Ook al betreft de uitspraak nu de eerste zeshonderd woningen, de redenering gaat waarschijnlijk op voor het gehele Hamerkwartier, een stuk havengebied op de noordoostelijke IJ-oever waar 6.500 nieuwe woningen gepland zijn.

Hier staat al sinds 1901 een chemische fabriek waar de Amsterdamse ondernemer Gerard Ketjen aanvankelijk zwavelzuur produceerde. Na de overname door Akzo en later het Amerikaanse Albemarle werden de producten ingewikkelder – nu worden er vooral katalysatoren gemaakt – maar de fabriek heet sinds vorig jaar weer ‘Ketjen’, alsof het nog steeds dat oude familiebedrijf is.

Giftige stof bij een calamiteit

Meestal zeggen chemische bedrijven dat ze veilig zijn, maar nu wees Ketjen bij de RvS op de mogelijkheid dat bij een calamiteit de giftige stof nikkelhydroxycarbonaat (NHC) kan vrijkomen, waarbij dodelijke slachtoffers kunnen vallen. NHC is een poedervormige stof die op het bedrijventerrein vanuit tankwagens wordt overgeladen in opslagsilo’s.

De zogeheten ‘groepsrisicoverantwoording’ van het bestemmingsplan is ‘ontoereikend en onzorgvuldig’, betoogde Ketjen: er zou bij de overslag een gifwolk kunnen vrijkomen die de huizen bereikt.

Volgens de RvS wordt de zogeheten ‘oriëntatiewaarde’ van dat groepsrisico door de nieuwbouwplannen met een factor 8 overschreden. Voor de huidige bewoners geldt dat gevaar overigens ook al, maar is de overschrijding een factor 3. Daarbij speelt mee dat Ketjen de stof vaker wil gaan aanvoeren.

Geen excuus

Dat dit gevaar ook voor de huidige bewoners al bestaat, is geen excuus om meer woningen te gaan neerzetten, zegt een woordvoerder van de Raad van State. ‘De gemeente wil daar heel veel meer mensen gaan huisvesten. Het is echt een transformatie van het gebied, dan moet je je echt een keer rekenschap geven van de risico’s.’

Ketjen stelt in een reactie dat de ‘duidelijke uitspraak’ een goede belangenafweging tussen woningbouw, ondernemen en veiligheid benadrukt. ‘Wonen naast een chemiefabriek is dan heel goed mogelijk. Ketjen gaat graag met de gemeente in gesprek om samen te komen tot een goede oplossing in het belang van Ketjen en de toekomstige bewoners.’

De gemeente Amsterdam zegt de uitspraak te gaan bestuderen.