Vanavond wordt de zevende aflevering van het docudrama ‘Het verhaal van Nederland - Oranje Nassau’ uitgezonden. Dit keer komt het gebruik van pervetine door koningin Wilhelmina aan bod. Dit middel staat tegenwoordig bekend als de zeer verslavende harddrug crystal meth. Maar waarom gebruikte de koningin eigenlijk?
Het is geen geheim dat koningin Wilhelmina pervetine gebruikte. Het staat gedocumenteerd in de archieven over het koningshuis. "We wisten het wel, maar nog steeds is het heel vaag waarom ze dat deed", zegt koningshuiskenner Coks Donders. "We weten wel van haar dat ze onder invloed van drugs grote en belangrijke beslissingen heeft genomen."
Medicinale drugs
Het is waarschijnlijk dat pervetine toen niet bekendstond als de harddrug zoals we die nu kennen, stelt Donders. "Veel drugs zijn begonnen als medicinale drugs, dus als medicijn voor een ziekte. Maar vanaf het moment dat je het verkeerd of te veel gebruikte kon het omslaan naar harddrugs. Het is wel zo dat er nu veel meer bekend is over deze middelen. Daarom worden ze voor andere doeleinden gebruikt en niet meer als medicijn, zoals vroeger."
Echter, volgens Alex van Dongen van verslavingskliniek Novadic-Kentron speelt een 'liberaal gedachtegoed' dat heerst in Nederland ook een rol. "Dat houdt in dat we denken: het is niet te erg dus dan moet het kunnen."
Lachgas en 'miauw miauw'
Volgens de kenner is er door de geschiedenis heen sprake van een vicieuze cirkel. "Het is vaak zo met middelen die voor het eerst op de markt komen en zeker begin 20e eeuw gebeurde het veel: er wordt een nieuwe drug ontdekt en die lijkt erg onschuldig. Er is weinig onderzoek naar gedaan en de onderzoeksresultaten die we hebben, lijken mee te vallen dus we gedogen het gewoon. Totdat het misgaat, dan verbieden we het."
Het gebeurde eerder al met cocaïne en GHB en in de meeste recente jaren gaat het om middelen als lachgas en 'miauw miauw'. "Het eerste onderzoek naar lachgas zei: 'niet super verslavend'. Tot we megagrote problemen ermee kregen", vertelt Van Dongen. "Er werden steeds meer gevallen bekend van kinderen en volwassenen die er grote gevolgen van ondervonden."
Drugs als pervetine waren volgens koningshuiskenner Donders vooral populair in oorlogstijd. "Het is een oppeppend middel om vermoeidheid tegen te gaan", legt Donders uit. "Soldaten gebruikten het in die tijd om te overleven. Zij hadden zo'n zwaar bestaan dat ze af en toe zo'n oppepper wel konden gebruiken."
Zo had de oorlog ook enorme invloed op het gebruik van de koningin. "Zij zat ook nog eens in ballingschap in Engeland. Ik denk zeker dat de traumatische situatie haar ertoe heeft aangezet om het middel te gebruiken. Zonder de oorlog had ze dat niet gedaan."
Kwetsbare mensen
De eerste mensen die nieuwe drugs kunnen gebruiken zijn vaak mensen in een bevoorrechte positie, beaamt Van Dongen van Novadic-Kentron. "Zoals de koningin in dit geval", zegt hij. "Zij zullen er minder snel heel erg verslaafd aan raken want ze bevinden zich in goede kringen. De impact is voor hen minder groot. Uiteindelijk wordt het een massaal ding en gaan kwetsbare mensen het ook gebruiken. Bij hen zie je het sneller misgaan."
