„O, ik zie het al. Afkeur.” Sanne heeft de eerste container in Hooghalen nauwelijks geopend of het is al ‘raak’. „Waarom? Nou, kijk: oud papier”, zegt hij, terwijl hij een hele stapel papieren in zijn gehandschoende hand omhoog houdt. „Ah, ook etensresten. En kijk hier: koffiedik.” Hij graaft dieper en vindt een papieren zak met inhoud. Patatresten. En even later volgt een pizzadoos, die er niet in thuishoort vanwege de vetresten.

Als Sanne dieper in de container wroet, komt er ook een glazen pindakaaspot naar boven. „Dit gebeurt gewoon moedwillig”, zegt hij. „Het komt best voor dat mensen uit onwetendheid iets in de PMD-container gooien wat er niet in hoort, maar negentig procent van de mensen weet wel dat dit niet mag”, vervolgt hij wijzend naar de containerinhoud.

Voor de vuilniswagen

Sanne werkt bij afvalinzamelaar Remondis, die in onder meer de gemeente Midden-Drenthe het huisvuil ophaalt. Omdat uit steekproeven bleek dat veel te veel PMD-afval vervuild was door verkeerd gescheiden afval in de containers, waardoor werd afgekeurd voor recycling, is de gemeente eind vorig jaar gestart met het controleren van die containers.

Sanne is één van de controleurs. Hij loopt tijdens de vuilnisophaalrondes steeds voor de vuilniswagen uit („Ik loop zo’n 25 kilometer per dag”), trekt de containers open, ‘graait’ erin en kan zo snel zien of er spullen in zitten die er niet in horen. Een klein beetje mag, maar niet te veel, want dan kan het verpakkingsmateriaal dat bedoeld is voor hergebruik niet meer worden gerecycled.

Als hij constateert dat de inhoud van een kliko het stempel ‘afkeur’ moet krijgen, hangt Sanne er een flyer aan met de boodschap voor de eigenaar dat zijn of haar container niet is geleegd vanwege te veel vervuiling. Zijn collega, die de vuilnisauto bestuurt, weet dan dat hij die container niet moet legen. Op de flyer vinkt Sanne aan wat voor afval hij gevonden heeft in de bewuste kliko. Op de achterkant staan verwijzingen naar mijnafvalwijzer.nl en naar de site van de gemeente voor meer info. Ook staat erop waar mensen met vragen terechtkunnen.

Hij maakt eveneens een foto van de sticker op de container, waarop het registratienummer staat. Die wordt doorgestuurd naar de gemeente en gelijk in een systeem verwerkt. „Als iemand dan de gemeente belt omdat zijn container niet is geleegd, kan een medewerker uitleggen waarom dat niet is gebeurd en vragen beantwoorden”, legt hij uit.

Op herhaling

Het is voor de tweede keer dat Midden-Drenthe het PMD-afval op grote schaal controleert, vertelt Luuk Bos, beleidsmedewerker afval. In 2020 is het ook gebeurd. „Toen bleek tachtig procent van de vrachten met opgehaald PMD-afval te erg vervuild om te verwerken. In één vuilnisauto mag officieel vijftien procent ‘stoorstof’ zitten, oftewel afval dat er niet in hoort. Zit er meer in, dan wordt de hele vracht afgekeurd. In tachtig procent van de gevallen was dat dus zo.”

Eigenlijk was Midden-Drenthe toen op een omslachtige en dure manier restafval aan het inzamelen, stelt Bos, want het overgrote deel van het PMD-afval belandde in de verbrandingsoven. Voorlichting en controles wierpen hun vruchten af, maar afgelopen jaar bleek de klad er weer in te komen. Vorig najaar werd dertig procent van de vrachten PMD-afval afgekeurd. Voor de duidelijkheid: één vracht is één vuilnisauto en daarin belandt de inhoud van zes- tot zevenhonderd PMD-kliko’s.

Sinds de gemeente weer intensiever is gaan controleren, is het percentage vrachten dat wordt afgekeurd - en in de verbrandingsoven belandt - in Midden-Drenthe teruggedrongen naar elf procent. Het ingezamelde PMD-afval wordt bij een bedrijf in Hoogeveen gecontroleerd op stoorstoffen. Bos legt uit dat daarvan twee types bestaan: „De eerste levert meteen afkeur op. Dan heb je het over bijvoorbeeld dode dieren, naalden en chemisch afval.”

Afvalfonds Verpakkingen

Onder de andere stoorstofvariant vallen groente-, fruit- en tuinafval, papier en kunststoffen die niet aan de eisen voldoen. Bos: „Daar zit soms ook onwetendheid bij mensen. Noppenfolie wordt bijvoorbeeld nog wel eens in de PMD-bak gegooid. Dat mag er niet in, want het is geen verpakkingsmateriaal. Machines kunnen ervan stuk gaan, maar het is ook een geldkwestie. Ons afval gaat vanuit Hoogeveen naar een afvalwerkingsbedrijf in Zwolle, vergelijkbaar met Attero in Wijster. Die hebben een contract met Stichting Afvalfonds Verpakkingen (sinds deze maand Verpact genaamd, red.). Het fonds krijgt geld van de producenten van verpakkingen, zoals bijvoorbeeld supermarktconcerns. Ze betalen allemaal een bedrag per product dat ze op de markt hebben gebracht, een soort verwijderingsbijdrage. Voor afval dat niet van hen afkomstig is, zoals noppenfolie, willen zij niet betalen.”

Voor het inzamelen van PMD-afval krijgen gemeenten ook een bijdrage uit het afvalfonds, maar alleen als het niet te veel vervuild is, vertelt Bos. Dus behalve het belang van recycling van afval, hebben gemeenten eveneens een financieel belang.

Op dit moment controleert ook Aa en Hunze het PMD-afval. Ook in die gemeente is Luuk Bos beleidsmedewerker afval. „Daar is een keer ongemerkt roet uit een PMD-container in een vuilniswagen beland. Doordat de roetdeeltjes zich in de vuilnisauto verspreidden, is uiteindelijk 2500 kilo PMD-afval afgekeurd.”

Sneaky

Sanne is vanwege zijn taak niet altijd populair, vandaar dat zijn achternaam ontbreekt in dit artikel. „Je wilt niet weten wat voor scheldwoorden ik soms naar mijn hoofd krijg. Sommige mensen worden heel boos als je hun container niet leegt en er een flyer aanhangt. Er zijn ook mensen die ik, als ze mij in de verte zien aankomen, heel sneaky nog gauw naar de container zie lopen om een zak nog net even wat beter dicht te knopen.”

Het PMD-afval mag gewoon los in de container. Het verzamelen in een zak en die in de container doen, mag wel „maar alleen als het een doorzichtige plastic zak is.” Luuk Bos: „Grijze, ondoorzichtige zakken in de container betekent sowieso afkeur, want die kunnen we niet makkelijk controleren en de afvalverwerker ook niet. De ervaring leert overigens dat in ondoorzichtige zakken vaak afval wordt gestopt dat niet bedoeld is voor de PMD-container.”