Zorgen over vergrijzing bij de recherche: ‘Heel veel kennis loopt de deur uit’

Nine Kooiman moet zuchten als ze begint te vertellen over de tekorten bij de politie. De kersverse voorzitter van de Nederlandse Politiebond (NPB) is gewend dat politieagenten bij haar aankloppen met zorgen en frustraties over de grote personeelstekorten. Die zorgen zijn er dan ook al jaren. In november 2023 werd zelfs bekend dat het nog jaren duurt voordat het personeelsbestand weer enigszins op peil is. Op dit moment heeft de politie bijna 1800 politiemensen minder dan gewenst, op een totaal van 48.000 operationele medewerkers. Tot 2027 komt de politie zo’n 1500 mensen tekort.

Bij de recherche, van nature al de meer gespecialiseerde afdeling binnen de politie, speelt bovendien de vergrijzing een nóg grotere rol. Kooiman, zuchtend: ,,Hier werkten van oudsher al wat oudere mensen dan bij de geüniformeerde dienst in het blauw. Daarom zien we dat de uitstroom hier nu ook groot is. Die gaat echt heel snel. De recherche-afdelingen stromen gewoon snel leeg. Dat kun je natuurlijk opvangen met nieuwe mensen, maar de instroom is lang niet groot genoeg.”

En dat is niet zonder risico’s, stelt Kooiman, mede namens de andere politiebonden. Er komt namelijk genoeg af op de recherche, door heel het land. De hausse aan explosies in de grote steden, de vele kilo’s cocaïne die ons land binnenkomen, schietpartijen. En dan is er nog het ‘gewone’ huis-tuin-en-keuken recherchewerk, zoals inbraken en diefstallen. Kortom: er is werk genoeg voor de Nederlandse rechercheur. ,,De leegloop is heel zorgelijk. Vooral ook omdat er op die manier heel veel ervaring, kennis en knowhow, die jarenlang is opgebouwd, wegloopt. Dit is gewoon een braindrain.”

Dat de zorgen over de leeglopende recherche serieus zijn, blijkt ook uit interne documenten die rechercheurs in Brabant de afgelopen tijd hebben verstuurd. ‘Er gaat veel kennis met pensioen. Aan wie moeten zij die kennis overdragen? Want er is niemand om deze kennis over te nemen’, schrijft een rechercheur met heel wat jaren ervaring. Volgens deze rechercheur blijven de vele vacatures simpelweg openstaan.

Een ervaren Brabantse rechercheur (‘Al meer dan dertig jaar in dienst’) vreest dan ook dan deze problemen niet zonder gevolgen zullen blijven. ,,Onderzoeken kunnen niet worden opgepakt, omdat we de capaciteit niet hebben. Er zijn in mijn gebied rechercheteams die het simpelweg met de helft van hun bezetting moeten doen. Dat is vragen om problemen.” Zijn leidinggevenden de schuld geven heeft geen zin. ,,Zij zien het probleem ook wel, maar als de mensen er simpelweg niet zijn… wat moet je dan doen? Zij kunnen ook niet toveren.”

De problemen spelen niet alleen in Brabant, maar in het hele land. Ook in Amsterdam, zo berichtte Het Parool in oktober vorig jaar. De krant meldde dat de hoofdstedelijke recherche leegloopt, en dat niet minder dan twaalf zeer ervaren rechercheurs - met al hun kennis en ervaring - inmiddels al met pensioen zijn. ‘Daarmee gaat een schat aan parate kennis verloren, in een politiewereld waarin menselijke geheugens cruciaal zijn, omdat veel informatie na een aantal jaren niet meer in de systemen is te raadplegen vanwege de privacywetten. Bovendien kampt de Amsterdamse recherche nu al met een onderbezetting van 11 procent’, noteerde de krant.

Kooiman heeft haar zorgen onlangs ook gedeeld met de Tweede Kamer, in de hoop dat de politiek het serieus neemt. ‘Er is gisteren een actieplan nodig voor de aanwas en behoud van (nieuw) politiepersoneel. En dat geldt zeker ook voor de opsporing. Dat vraagt inzet van alle partijen. Van de politieacademie, samenwerking met andere partijen, ons als vakbonden en de minister voorop’, schreef de NPB-voorzitter aan Kamerleden.

De hoop is dat de komende jaren de instroom van nieuwe mensen toch sneller aantrekt dan verwacht. De politieacademie zit immers voller dan vol. Toch zegt dat niet alles, zegt de Brabantse rechercheur. ,,De geluiden die we daarover horen zijn niet hoopgevend. Lang niet iedereen maakt de opleiding uiteindelijk af.” NPB-voorzitter Kooiman dringt er dan ook op aan dat er beter moet worden gekeken naar zij-instromers. ,,Moeten alle nieuwe rechercheurs wel de hele politieopleiding doorlopen? Moet je een wapen mogen en kunnen dragen om een toprechercheur te zijn. Daar moeten we over nadenken.”

De pensioenpotten raken leeg. Daarom komt er straks een nieuw stelsel. Wat betekent dat voor jou? Benieuwd of jij nog kans maakt op pensioen? Pensioenonderzoeker Michael Visser (Universiteit van Tilburg, Nibud) legt uit hoe het zit met de toekomst van je pensioen:

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: